هو ذهني مريض ٿي وڃي
ان بعد انسان جي مجبورين اڃان به نئون رخ ڌاريو. گهٽ پگهار تي به ايترا راضي ٿي ويا ٿي جو انهن جو وڏو حصو رهجي ويو ٿي. انهن مان ڪن کي Idea آئي ته جيڪڏهن عرب کين سعودي عرب ۾ رڳو گهرائين ته اتي پهچي ڪونه ڪو روزگار هو پاڻهي ڳولي سگهندا. هنن ۽ ايجنٽن اهڙن غريب عربن کي Approach ڪيو جن کي نوڪر، بورچي يا ڊرائيور وغيره جي ضرورت نه هئي. هنن کي چيو ويو ته توهان فقط گهرائڻ جي ويزا (اجازت نامو) ڏيو، همراهه پنهنجي ڀاڙي تي ايندا ۽ توهان ڀلي هنن کي نوڪر ڪري نه رکو، هو پاڻهي نوڪري ڳوليندا ۽ جيڪو پگهار ملندن ان جو مهيني ۾ چوٿون حصو توهان کي به پيا ڏيندا. ڳالهه ته واهه جي ٿي وئي. هڪ ٻئي کي ڏسي ڪيترن ئي عربن پنهنجي ويزا تي ماڻهو گهرايا. ڪن ته ڪوڙا سچا دڪان يا ڪارخانن جو ٻڌائي سعودي عرب سرڪار کان وڌيڪ مزور گهرائڻ جي اجازت ورتي ۽ انهن ويزائن تي ماڻهو گهرائي گهر ويٺي پنهنجي ڪمائي ڪرڻ لڳا. هي ايئن آهي جيئن ڪو ڳوٺان غريب مجبور بيروزگار وٺي اچي ڪراچي يا اسلام آباد ۾ ڇڏجي ۽ پوءِ جنهن جنهن کي ڪنهن ڪارخاني يا ريلوي اسٽيشن تي مزوري ملي وڃي يا ڪنهن هوٽل يا گهر جي صفائي جي نوڪري ملي وڃي ته انهن کان هنن جي ڪمائيءَ جو حصو وٺندو رهي. نه ڏيڻ جي صورت ۾ پوليس ۾ دانهن ڏئي ته ڳوٺان ڀڄي آيا آهن يا بنا موڪل جي آيا آهن، کين ٻڌرائجي يا ڏنڊي جي زور تي واپس موڪلجي.
بهر حال سائين ڪجهه سال اهو سلسلو رهڻ بعد هڪ ٻيو طريقو نڪتو. اسان جي ملڪن (پاڪستان، هندستان، سريلنڪا ۽ بنگلاديش) جي ايجنٽن ته ڇا ڪوريا، فلپين (۽ هاڻي ويجهڙائي ۾ انڊونيشيا) جي ايجنٽن عربن کي چيو ته مهيني مهيني ڪميشن وٺڻ جي چڪر ۾ به ڇو ٿا پئو. ڇو جو ڪيترن کي پورهيو ملي نٿو يا سخت پورهئي ۽ موسم کان ڊڄي مهيني ٻن بعد ڀڄيو وڃن. ان کان بهتر آهي ته ويزائون اسان کي ڏيو ته اسان اهڙن ماڻهن کي وڪڻي ڏيون جيڪي سعودي عرب ۾ اچي نوڪري ڪرڻ يا ڳولڻ کان اڳ پنجاهه سٺ هزار روپيا ڏين. پوءِ ڀلي اهي اچي توهان ئي وٽ نوڪر ٿي بيهن يا ڪنهن ٻئي وٽ. ۽ هاڻ، اڄڪلهه، گهڻو تڻو اهو سلسلو هلي رهيو آهي. ننڍي کنڊ جا ماڻهو توڙي فلپين، انڊونيشيا يا ڪن غريب ملڪن (مثال طور، مصر، لبنان، شام، يمن) جا ماڻهو پنجاهه سٺ هزار جي ويزا يعني ملڪ ۾ داخل ٿيڻ جو اجازت نامو، خريد ڪري هتي اچي نوڪري جي ڳولا ڪن ٿا. انهن جو تعداد هاڻي هتي ايترو وڌي ويو آهي جو جاين يا ڪارخانن ۾ ڪم ڪرڻ لاءِ ايترا بي روزگار مزور پاڪستان جي ڪيترن شهرن ۾ نظر نه ايندا، جيترا هتي جي شهرن ۾ نظر اچن ٿا. هر ڪو غريب بيروزگار اهو سوچي پنهنجو اجهو يا زمين ڀور، وهٽ يا زالن جا ڳهه ڳٺا وڪڻي وياج تي قرض کڻي ويزا (جيڪا بنا نوڪري ملڻ واري ويزا Open Visa آهي) وٺي هتي ان آسري تي اچي ٿو ته هتي پهچڻ سان کيس وڏي پگهار واري نوڪري ملي ويندي ۽ جيئن شروع جي سالن ۾ سندس ڳوٺائي يا سڃاڻا هتي سعودي عرب ۾ اچي امير ٿي ويا تيئن هو به ٿي ويندو. پر افسوس جو هتي جون مايوس ڪندڙ حالتون کيس ذهني ۽ جسماني مريض بڻائي ڇڏين ٿيون. هتي اچي اچي هو ڏينهن رات نوڪري جي ڳولا ڪري ٿو.هتي جا مڪاني ماڻهو به هن جي مجبوريءَ مان پورو پورو فائدو وٺن ٿا. کين ڪم واري جي ضرورت آهي ته به پگهار تي هن سان Bargain ڪري گهٽ کان گهٽ ڏين ٿا.