ڄڻ ٺارو شاهه جا فقير هجون
ماني جي سڏ تي ماڻهن جا هشام گڏ ٿي ويا. پنجاهه سٺ ملئي مرد ۽ عورتون جيڪي مون سمجهيو ته سندن هوائي جهاز MAS ۾ وينديون اهي به اچي قطار ۾ بيٺيون ۽ خبر پئي ته PIAجون مسافر آهن. ڪراچي کان پوءِ ڪولالمپور وينديون ۽ اڏام ۾ 800 کن مسافر ويهندا. ماني تي سخت پيهه پيهان رهي. منهنجو نمبر ته بلڪل آخري ڏهن ۾ هو. مس مس مانيءَ جو پئڪ دٻو مليو ته ويهڻ لاءِ ڪا ڪرسي نظر نه آئي. گهڻي دير ڪري مسافر سخت بک ۾ هئا ۽ هر هڪ ڀت ٻوڙ ۽ گوشت جي ڪٽليٽ کائڻ ۾ ائين جنبي ويل هو ڄڻ ٽي وي جي مقابلي پروگرام ۾ سڀ کان اڳ کائي پورو ڪرڻ تي انعام ملندو. ملئي کائڻ جا ڍرڙا آهن اهي به ڏٺم ته وڏا وڏا گرانهه وات اندر ائين وجهندا ويا جيئن مينهن کان ٽپڙ اندر ڪجن. آخر هڪ هنڌان لنگهندي ٻن ڄڻن کي سنڌي ۾ ڳالهائيندو ٻڌي ڀرسان ويهي رهيس. هڪ موري جو ميهر چانڊيو هو جيڪو اسلام آباد ۾ شبير چانڊيو (غيبي خان چانڊيو جو سيڪريٽري) نڪتو ۽ ٻيو پراڻي سکر جي مسجد حنفي جو پيش امام. هڪ ٻئي جي ڄاڻ سڃاڻ ڪئيسين. شبير مونکي دل ۾ جايون ڏيڻ لڳو. پر آئون صوفا سيٽ تي جيڪا ٿوري گهڻي جاءِ هئي اها Share ڪري ساڻس ويٺس. اهو ٻڌي آئون ٺري پيس ته ميهر چانڊئي نه فقط منهنجا ٻه چار ڪتاب پڙهيا آهن پر رکي رکي انهن جا نالا به ڏيڻ لڳو. سامهون واري ٽيبل تي به سنڌي ويٺل هئا، جن مان هن وقت فقط هڪڙي _ سيد زاهد شاهه جو نالو ياد اٿم جيڪو سکر جو آهي ۽ شايد تعليم جو فيڊرل وزير خورشيد شاهه جو مائٽ آهي.
ميهر هتي سعودي عرب ۾ ٻه چار دفعا اچي چڪو آهي ۽ هن جو ڪافي ڳوڙهو مشاهدو لڳو ٿي. آئون گهڻي بڪ ڪرڻ بدران سندس ڳالهيون غور سان ٻڌڻ لڳس. هو عربن جي رويي مان خوش نه هو. “کين اهو ماڻهپو نه آهي ته ٻئي کي به انسان سمجهجي ۽ عزت ڪجي. بدو بدو عرب رات وچ ۾ آفيسر ۽ پئسي وارا ٿي ويا آهن ته ٻئي کي انسان ئي نٿا سمجهن. ننڍا ننڍا، ٽرڙا ٽرڙا ڇوڪرا پوليس ۾ آهن. ڪنهن جو حيا نٿا ڪن. آفيشل ڊيلگيشن کي به اها عزت نٿا ڏين. هڪ دفعي اسان بلوچستان جي گورنر سان گڏ سرڪاري دوري تي آيا هئاسين. پوليس ويندي گورنر صاحب جو به خيال نه پئي رکيو. ائين رکائي سان ڳالهائين پيا ڄڻ ٺارو شاهه جا فقير هجون.”
“ توهان جو ڪو مائٽ مٽ هتي سعودي عرب ۾ نوڪري ڪونه ڪري.” مون پڇيو.
“ نه سائين ڪير ڪندو. هنن کي بنگلاديش، نيپال، سري لنڪا، هندستان جو بيحد غريب ۽ مجبور مزور ملي ويو آهي، هاڻ ايتري گهٽ پگهار تي ڪهڙو سنڌي يا پنجابي پٺاڻ هنن وٽ جيل جهڙي زندگي گذاريندو.”