تنگ آمد جنگ آمد
“ پنج ڇهه مهينن کان،” هن وراڻيو.
“پر توهان ته هن پاسي جا چڱا واقفڪار لڳو ٿا.”
“ ها. انڪري جو هتي آئي ٽي سال ٿيا اٿم. باقي وقت املج ۾ هوس، جيڪو يمبو کان اڳتي شهر آهي،”
“ ڇا ڪريو؟ “ مون پڇيو مانس.
“ڪمپني ۾ ڪم ڪندو آهيان.” هن وراڻيو
هتي ڪمپنيءَ جو مطلب گهڻو ڪري ڪنسٽرڪشن ڪمپني آهي. هن کي ڪجهه لفظ انگريزيءَ جا ڳالهائيندو ٻڌي چيومانس.
“ تون مونکي پڙهيل ڳڙهيل لڳين ٿو.”
“ مئٽرڪ تائين پڙهيل آهيان.” هن وراڻيو. مون دراصل سعودي عرب ۾ ٿيندڙ ڏوهن ۾ پاڪستانين جي گهڻي Involvement بابت هن جي راءِ وٺڻ چاهي ٿي.
“ اڄ ڪلهه پاڪستانين لاءِ ٻڌجي پيو ته هو عربن سان جهيڙا ڪن ٿا _ خاص ڪري ڪفيل سان جيڪو کين گهرائي ٿو.” مون پڇيومانس.
“ سائين ڳالهه ٻڌو، جيترو ماڻهو پاڪستان ۾ ڇهن مهينن ۾ سوچي ٿو اهو هتي هڪ ڏينهن ۾ سوچي ٿو.” هن مونکي ٻڌايو پر مون سندس ڳالهه نه سمجهي.
“ ڇا مطلب؟” مون پڇيو.
“ ڏسو! هتي هر هڪ گهر ٻار کان پري تن تنها اڪيلو پيو آهي. ۽ اڪيلو ماڻهو به جي گهمڻ جي خيال کان ڪيڏانهن وڃي ٿو ۽ مالي مشڪلاتون نه اٿس ته پوءِ هو خوش ۽ پرسڪون آهي. پئسو آهي ته ڏينهن ۾ ٻه دفعا به پنهنجي ملڪ فون ڪري ٻارن ٻچن جو حال احوال معلوم ڪري سگهي ٿو ۽ اگهائي سگهائي ۾ دوستن يارن کي چئي هنن جو علاج ڪرائي سگهي ٿو پر هڪ غريب ههڙن ملڪن ۾ اچيو پريشان ٿيو وڃي، پنهنجي پورهئي ۽ پيٽ لاءِ به پريشان ٿئي ٿو ته پٺيان ڇڏي آيل ٻارن لاءِ به. جيڪو هتي پورهيو مزوري ملي ٿي اها به ڏسو ٿا. پورهيو سخت، پگهار تمام گهٽ. ان هوندي به ڀلا مهينو پورو ٿيڻ تي غريب پورهيت کي ان جي پورهئي جو ته اجورو ڏنو وڃي. اهو ته اسلام ۾ به آهي ته پورهيت کي هن جي پگهر سڪڻ کان اڳ پورهئي جو اجورو ڏنو وڃي. پر هتي ڪيترا اهڙا ظالم عرب ڪفيل به آهن جيڪي چار چار پنج پنج مهينا گذرڻ بعد به پگهار پورو نٿا ڏين. وڌ ۾ وڌ کيس سؤ سوا مهيني ۾ ڏين ٿا ته جيئن بک نه مري. ڪجهه کائي جيئرو رهي جيئن پورهيو ڪندو رهي. پوءِ ڇا ٿو ٿئي جو هو پٺيان ڇڏي آيل ٻارن جو ويٺو سوچي. قرض کڻي پنجاهه سٺ هزار جي ويزا وٺي هتي جو پهتو آهي ان قرض لاهڻ جون سوچون کيس سمجهڻ نٿيون ڏين. ننڊون حرام ٿيو وڃنس. جسماني، ذهني توڙي نفسياتي طرح هو وڃي Unbalance ٿيندو. پوءِ نيٺ اها حد اچيو وڃي جنهن ۾ نه هو صحيح فيصلو ڪري سگهي ٿو ۽ نه پاڻ تي ڪنٽرول ڪري سگهي ٿو. پوءِ پگهار ۽ پئسن لاءِ ڪفيل سان تکو ٿو ٿئي ته هو هن سان همدردي ۽ انصاف ڪرڻ بدران وڌيڪ گهٽيس ٿو. پوليس به غريب پورهيت جي نه ڳالهه سمجهي ٿي ۽ نه سمجهڻ جي ڪوشش ڪري ٿي. پوءِ ڪيترا ڪاوڙ ۾ يا پاڻ بچائڻ ۾ عرب سان وڙهن ٿا. نتيجي ۾ سزا به کين ملي ٿي جو هڪ ڌر مضبوط آهي ٻي ڪمزور. ڪمزور پورهيت کي ڀڄڻ تائين جي واهه نه آهي جو هن جو پاسپورٽ ڏاڍي وٽ قابو آهي. پوءِ پگهار ۽ پورهئي کان ته وڃي هليو ويتر هتي جي سخت ۽ گرم جيلن ۾ بيمار ۽ چريو ٿيو پوي. ۽ هو ملڪ به اهڙي جو آهي جنهن جي نه گادي واري هنڌ جا سرڪاري ڪامورا نه سفارت خاني وارا مدد ڪن ٿا ۽ هر ڪو _ اسان جي ملڪ جي سرڪار توڙي دنيا جا ماڻهو اهوئي چون ٿا ته ڏوهه هنن جو آهي. پاڪستاني جهيڙاڪ آهن. پر ڪنهن اهو به سوچيو آهي ته هڪ غريب جيڪو قرض کڻي ويزا خريد ڪري، ٻارن کي پٺيان اڪيلو ڇڏي هتي ڇا جي لاءِ آيو آهي. هو ڪمائڻ لاءِ آيو آهي وڙهڻ لاءِ هرگز نه. پر هن کي ان راهه تي مجبور آندو وڃي ٿو. تنگ آمد جنگ آمد وارو حساب ٿئي ٿو.” هن ٻڌايو.
“ ڀلا تون پنهنجي نوڪريءَ مان خوش آهين_؟” مون پڇيو مانس.
“ سائين سچ پڇو ته هرگز نه. پر هاڻ جو اچي نڪتو آهيان ته ڦاٿي ته ڦٿڪڻ ڪهڙو. ستر هزار قرض کڻي آيو آهيان هاڻ جيسين اهو لهي. پگهار ايترو گهٽ آهي جو جهڙو تهڙو ٻچن ٻارن جو پيٽ ڀرجي ٿو ۽ ٿورو ٿورو ٿي قرض لهي ٿو. جيڪو وياج جي ڪري اصل ورتل رقم کان ڪافي مٿي ٿيو وڃي.” هن ٻڌايو.
“ قرض لهڻ بعد ڇا ارادو اٿئي_؟” مون پڇيو مانس.
“ هڪ سال اڃان وڌيڪ هتي پورهيو ڪندس، ان بعد پنهنجي ملڪ ۾ ئي هلي هٿ پير هڻندس. ايترو پورهيو ڪرڻ تي پنهنجي ملڪ ۾ به پيٽ گذر ٿي سگهي ٿو. ڇو جو هاڻ هن پاسي نه پگهار سٺا رهيا آهن ۽ نه عربن جي اها مضبوط ايڪانامي رهي آهي. شروع سال جيڪي گذاريم انهن ۾ به ڪو حال هو. بهرحال مونکي افسوس ناهي جو آئون جنهن مشن (Mission) هيٺ آيو هوس اها الله جي فضل سان پوري ڪئي اٿم.” هن ٻڌايو.
“ڪهڙي مشن؟” مون تجسس پڇيس.
“ مون حج ڪرڻ چاهيو ٿي ۽ والدين کي حج ڪرائڻ چاهيو ٿي. سو مون پاڻ حج ڪيو. والد صاحب کي گذريل سال حج تي گهرايم ۽ هاڻ ايندڙ سال والده کي حج ڪرائيندس. ان کان علاوه مون قرآن شريف جو تفسير پڙهي پورو ڪرڻ چاهيو ٿي اهو مولانا مودودي جا ڇهه جلد پڙهي پورا ڪيا اٿم. ان کان علاوه ٻيا به ڪيترا حديث ۽ فقي جا ڪتاب پڙهيا اٿم. آئون ان خيال کان بيحد خوش آهيا.” هن ٻڌايو.
“ ماشا الله. الله توکي وڌيڪ خوش رکي. پاڪستان کان تنهنجي واپس اچڻ تائين آئون جي ينبي ۾ هئس ته ضرور ملنداسين.” مون کيس پنهنجي ائڊريس ڏيندي چيو.
بس جي ڊرائيور جدي ايئرپورٽ جي ٻاهران لاهي چيو واپسي تي جيڪو مون سان ينبو هلڻ چاهي ته اسان جي ( PIA وارن طرفان) بس هن هنڌ تي توهانکي روز ملندي.