لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

سنڌي نثر جي ڪن صنفن جو اڀياس

ھي ڪتاب مضمون، مقالن، سفرنامن، ناول، افساني ۽ ڊرامي جو اڀياس آھي. ھي ڪتاب سي.ايس.ايس، پي.سي.ايس ۽ ڊگري حاصل ڪندڙن لاءِ ڪارائتو آھي. پروفيسر پروين موسى جو هيءُ ڪتاب، سنڌي ادب ۾ تنقيدي ادب جي تاريخ ۾ هڪ بهترين اضافو آهي. محترمہ جي لکڻ موجب، پاڻ هيءَ محنت C.S.S, P.C.S جهڙن چٽا ڀيٽيءَ وارن امتحانن کان سواءِ گرئجويٽ ۽ ايم. اي جي امتحانن جي نصابي ضرورتن کي سامھون رکي لکيو اٿس، پر منھنجي خيال ۾، هن ڪتاب ۾ شامل ڪيل مواد جو معيار، گھڻو مٿانھون آهي، هي ڪتاب سچ، پچ تہ شاگردن کان سواءِ سنڌي علم ادب جي عام مطالعي۾ دلچسپي رکندڙ هر ماڻهو ۽ محقق جي خواهش پوري ڪرڻ جي سلسلي ۾ معلومات ۽ اُن لاءِ گھربل مواد جون گهرجون پوريون ڪري ٿو.

Title Cover of book سنڌي نثر جي ڪن صنفن جو اڀياس

نثر ۽ نظم ۾ فرق:

ظاھري طور ته نثر نگار ۽ شاعر ٻئي تخليقڪار هوندا آهن، ته به سندن حدون الڳ، مقرر ٿيل آهن. نثر ۽ نظم ۾ بياني اسلوب جي لحاظ کان گهڻو فرق آهي. شاعر جا تجربا منظوم شڪل ۽ بحروزن سان نروار ٿيندا آهن ته نثر نگار پنهنجن خيالن، تجربن ۽ مشاهدن کي، پوري غور ۽ فڪر ۽ Calculation سان پنهنجي اظهار جو وسيلو بنائيندو آهي، معنيٰ ته نثر ذهني وسعتن جو امين آهي، جڏهن ته شعر جو دارومدار جذبي ۽ تخيل تي آهي. شعر منظوم ڪلام آهي ته نثر موزون مقرر ڪيو ويو آهي. هن وقت جديد شاعريءَ ۾ نثراڻو نظم پڻ گهڻي قدر رائج آهي، شروع دؤر ۾ لالچند امر ڏني مل جو ”سدا گلاب“ نثراڻو نظم طور شمار ٿئي ٿو. هيءُ ڪتاب نثر ۽ نظم جو سهڻو ميلاپ آهي. هن ڏس ۾ شيخ اياز، نورالهديٰ شاھ، تنوير عباسي ۽ ٻين شاعرن لکيو آهي،(شيخ اياز جو، دعائيه نثراڻي نظم تي مشتمل ڪتاب ”اُٿي اور الله سين“، اهم ڪتاب آهي.) وري به باقاعده نثر هڪ الڳ حيثيت رکي ٿي، نثر ۾ شعريت اچي سگهي ٿي. پر، ان ۾ شعر نٿو سمائي سگهجي، نثر ۾جيڪڏهن شاعراڻو اثر زياده ظاهر ٿي وڃي ته ان کي شاعراڻو نثر چئي سگهجي ٿو، نثر جو لکندڙ پهرين کان موجود مواد. کي تخليق ڪري تعمير ڪري ٿو. جڏهن ته شاعر پنهنجي شعر جي مواد کي سڌو سنئون تخليق ڪري ٿو.
نثر جا نظم وانگر ڪجھ قسم آهن، هن ڪتاب جو موضوع ادبي نثر آهي. ۽ هر نثرادبي تحرير نٿي ٿي سگهي. جيستائين منجهس ادبي هئڻ جون خاصيتون شامل نه هجن، (هن ڪتاب جو موضوع ادبي نثر هئڻ سبب هتي اسان صرف نثر جي انهن ادبي صنفن کي موضوع هيٺ آندو آهي جيڪي ادب جو حصو هئڻ سان گڏ شاگردن جي نصاب مطابق ضروري آهن، جن به ڪتابن جو جائزو ڏنل آهي، انهن جي ادبي ۽ علمي اهميت ڪتاب جي ٻوليءَ ۽ تحرير کي به نظر مان ڪڍيو ويو آهي).