”ڪنواريون ۽ ڪنول“
سفرنامي جو جائزو:
هن سفرنامي ۾ سريلنڪا ڪولمبو، ٿائيلينڊ ۽ خاص طور بئنڪاڪ جي ڄاڻ ڏنل آهي، هنن ملڪن جي تاريخي، اقتصادي، سياسي ۽ ثقافتي تجزيي سان گڏ، تفريحي هنڌن جو ذڪر شامل آهي. هي 114 صفحن جو مختصر سفرنامو آهي. جنهن ۾ بابن جي فهرست شامل ڪونهي. پيش لفظ ۽ تعارف ۾ ٻاويهه صفحا ڪتب آندل آهن ۽ 92 صفحن تي سفر جو احوال آهي. انهن مان 10 صفحا ٿائيلينڊ ۽ 12 صفحا سريلنڪا جي تاريخ، جاگرافي، سياست ۽ ملڪي انتظام جي باري ۾ آهن.
سري لنڪا ليکڪ جي نظر ۾: ڏيڍ ڪروڙ جي آدم شماريءَ وارو هي ملڪ 6508 چورس ڪلوميٽرن تي مشتمل آهي (اها آبادي 1991ع ۾ هئي) سريلنڪا ۾ برساتون تمام گهڻيون پونديون آهن گهمڻ لاءِ نومبر کان اپريل تائين موسم بهتر آهي. مذهب ۾ اڪثريت ٻڌ مذهب جي آهي. ساوڪ واري سريلنڪا ۾ ڪيتريون ئي بهترين هوٽلون آهن ۽ مناسب اگهه ۾ ته سٺيون هوٽلون ملن ٿيون. ٿائيلينڊ ۾ حڪومت جو ميڊيا تي ڪنٽرول آهي، ڪافي ٿائي، چيني ۽ انگريزي اخبارون شايع ٿين ٿيون، پر پريس بلڪل آزاد نه آهي. ٿائيلينڊ چوڏهن هزار اسڪوائر ڪلوميٽرن تي پکڙيل ملڪ جو گهڻو دارومدار زراعت تي آهي. ٿائيلينڊ جي شهر بئنڪاڪ ۾ صنعتي ترقيءَ جي ڪري، عوام جو رخ بئنڪاڪ شهر ڏانهن ايئن آهي. جيئن سڄي پاڪستان جي ماڻهن جو ڪراچيءَ ڏانهن رخ آهي، بئنڪاڪ شهر ۾ جيترا ٻڌن جا مندر ۽ مورتيون نظر ايندا ايترا شايد ئي دنيا جي ڪنهن شهر ۾ هجن. (صه۔83).
هتي رهائش ۽ کاڌي پيتي لاءِ هندوستاني ۽ ڪجهه پاڪستانين جون هوٽلون مناسب مسواڙ تي آهن ۽ کاڌو به سوادي آهي. کاڌو ٽوڪيو جي هوٽلن ۾ جيترو سوادي صاف سٿرو ملي ٿو، ايترو ڪٿي به نٿو ملي پر ٽوڪيو تمام مهانگو شهر آهي.
ڪولمبو ۾ سنڌي تمام گهڻا ۽ سندن ڪيترائي دوڪان پڻ آهن، ڌنڌي ۾ سنڌي اتي مشهور آهن. ثقافتي ميڙن ۽ ميل ملاقاتن سان سنڌي ٻوليءَ کي قائم رکيو اچن ۽ نئين نسل کي به سنڌيءَ ڏي راغب ڪرڻ لاءِ ڪوششون ڪري رهيا آهن. ڪولمبو ۾ خريداريءَ کان قلعي وارو علائقو بهتر آهي هتي سون جو واپار سٺو آهي، گيل روڊ جو علائقو به مناسب آهي. ڪولمبو گاديءَ جي هنڌ جو ايئرپوٽ شاندار آهي. نيون ۽ پراڻيون تاريخي جڳهيون جن ۾ گريسن چرچ آف سينٽ پيٽريا، پارليامينٽ هائوس، ربڙ جو ڪارخانو، فورٽ جو علائقو، سٽي هال، مشهور آهن. 1500 فٽ ڪولمبو کان مٿي ڪئنڊي هل اسٽيشن سٺو تفريحي هنڌ آهي. هي سفرنامو مختصر هوندي به دلچسپ احوال تي مشتمل آهي جنهن مان مٿين ملڪن جي ڪافي معلومات ملي ٿي.