سفرناما

ساهان اوڏا سپرين

عنايت بلوچ صاحب، سنڌي ٻوليءَ جو بَرجستو ۽ هر دلعزيز شاعر ته آهي ئي آهي، پر هُن پنهنجي دلچسپ نثر ذريعي به پڙهندڙن جي دلين کي موهيو آهي. سندس سفرنامي لکڻ جو انداز هجي يا وري شخصيتن تي لکيل خاڪا هُجن يا ڪتابن جا لکيل مُهاڳَ، عنايت بلوچ صاحب جي تحريرَ پڙهندڙن کي اَڌَ مان هَٿُ ڇڏائڻ ناهي ڏيندي. براڊڪاسٽنگ جي دنيا ۾ عنايت صاحب جو نالو اسان سڀني لاءِ فخر جوڳو رهيو آهي. بلوچ صاحب مختلف وقتن تي آمريڪا جا جيڪي سفر ڪيا آهن، انهن جو احوالُ تمام سُهڻي ۽ مَنَ موهيندڙ انداز ۾ هن ڪتاب ۾ ملي ٿو.
  • 4.5/5.0
  • 6290
  • 657
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • عنايت بلوچ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book ساهان اوڏا سپرين

آمريڪا روانگي Departure For States

29 آگسٽ 1986ع تي حيدرآباد مان ڪراچي پهتس جتان رات جو آمريڪا لاءِ ايئر فرانس (Air France) جي اُڏام ذريعي ان وقت روانو ٿيس جڏهن 29 تاريخ 30 ۾ بدلجي چُڪي هئي يعني رات جو هڪ وڳي. ايئر فرانس جي اُڏام ذريعي پئرس لاءِ روانگي ٿي. مون اڳ برٽش ايئرويز ۽ ڪي ايل ايم ۾ ڪيئي ڀيرا سفر ڪيو هو جن جي سروس پڻ لاجواب هئي پر اڄ ايئر فرانس ڄڻ اُنهن جي مقابلي ۾ به بهتر لڳي. اُڏام حد کان وڌيڪ آرامده، عملو ۽ ايئرهوسٽيسون تمام خوش خلق ۽ ملنسار هيون، جيڪي آرام ڪرائڻ لاءِ خوبصورت اسڪارف کڻي آيون. اسڪارف منهن تي رکي، سيٽ کي پوئتي ڪري سُمهي پيس، ٿوريءَ دير ۾ ننڊ اچي ويئي. پاڪستان جي وقت مطابق صبح جو ساڍي ستين وڳي جهاز ۾ لائيٽون ٻيهر روشن ٿي ويون، ته تيز روشنيءَ تي فورن سڀيئي مسافر جاڳي پيا. ننڊاکڙين چهرن تي سجاڳ ڪرڻ لاءِ نيم گرم ٽوال اسان کي ڏنا ويا جن جو سيڪو، هڪ خوبصورت، نرم ۽ نازڪ هٿ جي ڇهاوَ جيترو آسيس ڏيندڙ نه ئي سهي پر پوءِ به ڪافي طراوت ڏيندڙ هو جنهن فورن چهري تي توانائي آڻي ڇڏي. ڀر واري سيٽ تي هڪ انڊونيشي نوجوان ڪجهه زياده ئي ڦڙتيءَ سان گرم ٽوال پنهنجي مُنهن تي رکيو ته هلڪي دانهن نڪري ويس. پُڇا ڪئي مانس ته ٻڌايائين ته ٽوال ڏاڍو گرم هو اصل صفا ساڙي ڇڏيائين. دل ۾ چيم، هڪ دفعو اڳ مون سان به ساڳي ويڌن ٿي هئي پر ان کانپوءِ سکي ويو آهيان. چيومانس: ”يار اهو ٽوال سَهسائي سهسائي مُنهن تي رکبو آهي، پر تو شايد ان ڪم ۾ تڪڙ ڪئي“. چيائين: ”مُنهن ته اڳ ئي سڙي ويو آهي ويتر منهنجو اندر ته نه ساڙ“. ماٺڙي ڪري ويهي رهيس ته ڪٿي انڊونيشي نوجوان پنهنجي مُنهن جي سڙڻ جون ڪسرون مون مان نه ڪڍي.
منهن ٽوال سان ڌوئي تازه ٿي ويهي رهياسون ۽ ناشتو ڪيوسين. ٿورڙي ئي دير ۾ سيٽ بيلٽ ٻڌڻ لاءِ چيو ويو ۽ اعلان ٿيو ته اسان چند لمحن بعد چارلس ڊيگال ايئرپورٽ تي لهڻ وارا آهيون. پاڪستان جي وقت مطابق ٺيڪ صبح جو نوين وڳي يعني پورن 8 ڪلاڪن جي لڳاتار اُڏام کانپوءِ اچي فرانس جي چارلس ڊيگال ايئرپورٽ تي لٿاسون. هتي مقامي وقت مطابق صبح جا ڇهه وڳا هئا ۽ موسم ۾ چڱي خاصي خُنڪي هئي. عجيب اتفاق جو 1983ع ۾ جڏهن ڪراچيءَ کان سڌي اُڏام ذريعي ائمسٽرڊم پهتو هوس تڏهن به پهچڻ ۾ پورا 8 ڪلاڪ لڳا هئا، توڙي جو ائمسٽرڊم جو ڪراچيءَ کان هوائي مفاصلو پئرس کان ڪجهه وڌيڪ آهي.
چارلس ڊيگال ايئر پورٽ تي پريشاني
ڪراچيءَ کان روانگيءَ وقت مون آمريڪي سفارتخاني وارن کي چيو هو ته مون کي پئرس ۾ هڪ ڏينهن ترسڻ (Journey-Break) جي اجازت ڏين ته جيئن هڪ ڏيڍ ڏينهن پئرس ۾ آرام ڪري پوءِ واشنگٽن لاءِ روانو ٿيان. آمريڪي سفارتخاني وارن بغير ڪنهن اعتراض ڪرڻ جي ايئر فرانس وارن کان نه رڳو اجازت ورتي پر پئرس جي ڪنهن به فائيو اسٽار هوٽل ۾ رهڻ جو ڪوپن به منهنجي حوالي ڪيائون ڇو ته منهنجي ٽڪيٽ اڪانامي ڪلاس جي نه پر ائمبيسيڊر يا بزنس ڪلاس جي هئي، جنهن جي مسافرن کي فائيو اسٽار هوٽلن ۾ رهڻ جي اجازت هوندي آهي.
چارلس ڊيگال ايئرپورٽ تي ايئر فرانس جي ڪائونٽر تي ويس جتي هڪ ليڊي ويٺي هئي. کيس هوٽل وارو ڪوپن ڏيکاريندي کانئس پڇيم ته مون کي ڪهڙيءَ هوٽل ۾ اوهان رهائيندو؟ خونخوار نظرن سان مون کي ڏٺائين، ڪوپن کي به غور سان ڏسي، ٿوري وقفي کانپوءِ مون کي چيائين: ”Sorry اسان اوهان کي هتي رهڻ جي اجازت نٿا ڏئي سگهون ڇو ته چئن ڪلاڪن کانپوءِ اسان جي ٻي فلائيٽ واشنگٽن وڃي رهي آهي. توهان ان ۾ وڃي سگهو ٿا“. مون کيس چيو: ”هڪ ته مان آرام ڪرڻ چاهيان ٿو، ۽ سورنهن ـــ سترنهن ڪلاڪن جو لڳاتار ڊگهو سفر نٿو ڪرڻ چاهيان. ٻيو ته ڪراچيءَ کان خود اوهان جي پنهنجي ايئرلائين وارن سوچي ويچاري مون کي هوٽل ۾ هڪ ڏينهن رهڻ جو اجازت نامو ٺاهي ڏنو آهي، جيڪو اوهان کي مڃڻو ئي پوندو“. مائي مُنجهي پيئي. منجهڻ جي درحقيقت ڪابه ڳالهه ڪانه هئي، معاملو بلڪل صاف هو ۽ قانوني توڙي اخلاقي طرح مون کي اجازت مليل هئي ته مان پئرس ۾ پنهنجي سفر ۾ وقفو ڪري پئي سگهيس. پر اصل حقيقت هيءَ آهي ته فرانس ۾ پاڪستانين لاءِ سخت نفرت موجود آهي جنهن جو مظاهرو مون اڳ 1983ع ۾ به اورلي سُڊ (فرانس) ايئرپورٽ تي ڏٺو هو. ايئر فرانس جي ليڊي طرفان منهنجي پئرس ۾ رهائش جي صاف معاملي کي منجهائڻ ۽ هروڀرو خراب ڪرڻ واري ڳالهه به پاڪستانين خلاف شديد نفرت جي هڪ ڪَڙي هئي.
هاڻي مائيءَ آخري وار ڪيو: ”جيڪڏهن اسان جي فلائيٽ ٿوريءَ دير کانپوءِ واشنگٽن نه وڃڻي هجي ها ته پوءِ ته اوهان هن ڪوپن موجب هتي ترسي سگهو ها، پر جڏهن اسان جي فلائيٽ وڃڻي هوندي آهي، ته ان صورت ۾ اسان ڪوپن کي نه مڃيندا آهيون“. سندس بيجا ۽ بداخلاقيءَ واري رويي تي مون کي ڏاڍي ڪاوڙ آئي ۽ کيس تمام تيز ترش لهجي ۾ چيم: ”هن ڪوپن مطابق مون کي هر صورت ۾ هتي رهڻو آهي. ٻيو ته مان جنهن فلائيٽ ۾ واشنگٽن پهچندس اُتي يونائيٽيڊ اسٽيٽس انفرميشن سروس (USIS) جو گائيڊ سڀاڻي مون کي ايئرپورٽ تي وٺڻ ايندو ڇو ته کيس اڳواٽ اهڙو ئي اطلاع مليل آهي“. اِتي بَدخُوءِ ليڊي چيو: ”چڱو ڀلا ٿورو ترسو مان اچان ٿي“. مون وارو پاسپورٽ ۽ هوٽل وارو ڪوپن کڻي ٻئي ڪمري ۾ هلي ويئي. ڏهن منٽن کانپوءِ موٽي آئي ۽ پنهنجي بي حيائيءَ کي لڪائڻ لاءِ ڦِڪي مُرڪ چپن تي آڻيندي چيائين: ”اوهان ناراض نه ٿيو اسان جي جنرل مئنيجر اوهان جي ڪوپن کي تسليم ڪري ورتو آهي ۽ هاڻي اوهان پئرس ۾ رات رهي سگهو ٿا“. پوءِ رهبري به ڪيائين ته جيئن فلاڻي گيٽ کان اوهان نڪرندا ته Sofitel هوٽل ۾، جيڪو هن ايئرپورٽ جي لڳولڳ آهي، انهيءَ جي شٽل سروس (Shuttle Service) ذريعي اوهان هوٽل ۾ هليا وڃجو.
ٻاهرين ملڪن ۾ زندگيءَ ۾ پهريون ڀيرو جنهن بدبخت کي مون ويندي وقت Thank youنه چيو هو ته اُها ايئر فرانس جي اڄوڪي منحوس مائي هئي جنهن ذهني طرح ڪافي پريشان ڪري ڇڏيو هو. بغير کيس ميڪسي بِڪو (اوهان جي مهرباني) چوڻ جي مان ڏسيل گيٽ طرف روانو ٿي ويس. گيٽ کان ٻاهر نڪري ٻه منٽ به مشڪل سان انتظار ڪيو هوندم ته هڪ ننڍڙي وئگن نظر آئي جنهن تي لکيل هو Shuttle Sofitel شٽل ۾ ويهي هوٽل طرف روانو ٿيس. ٽي چار منٽ ته فقط ايئرپورٽ جي ورن وڪڙن ۽ روڊن تي ڦيرا ڏيندي گذريا. بهرحال 5-اسٽار سوفيٽيل هوٽل ۾ اچي ويس ۽ ڪمرو ورتم.