سفرناما

ساهان اوڏا سپرين

عنايت بلوچ صاحب، سنڌي ٻوليءَ جو بَرجستو ۽ هر دلعزيز شاعر ته آهي ئي آهي، پر هُن پنهنجي دلچسپ نثر ذريعي به پڙهندڙن جي دلين کي موهيو آهي. سندس سفرنامي لکڻ جو انداز هجي يا وري شخصيتن تي لکيل خاڪا هُجن يا ڪتابن جا لکيل مُهاڳَ، عنايت بلوچ صاحب جي تحريرَ پڙهندڙن کي اَڌَ مان هَٿُ ڇڏائڻ ناهي ڏيندي. براڊڪاسٽنگ جي دنيا ۾ عنايت صاحب جو نالو اسان سڀني لاءِ فخر جوڳو رهيو آهي. بلوچ صاحب مختلف وقتن تي آمريڪا جا جيڪي سفر ڪيا آهن، انهن جو احوالُ تمام سُهڻي ۽ مَنَ موهيندڙ انداز ۾ هن ڪتاب ۾ ملي ٿو.
  • 4.5/5.0
  • 6290
  • 657
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • عنايت بلوچ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book ساهان اوڏا سپرين

دي مال (The Mall)

آمريڪا ۾ اچڻ شرط هر ماڻهوءَ کي شروعات ۾ جيڪا پريشاني ٿئي ٿي اُها هتان جي زبان لفظن ۽ اصطلاحن جي آهي جنهن لاءِ وڌيڪ واضح انگريزي جو لفظ (Terminology) ٿيندو. آمريڪا وارن نوان لفظ گهڙيا آهن، نوان اصطلاح ۽ ترڪيبون ٺاهيون آهن ۽ گهڻو ڪري ڪوشش ڪئي اٿائون ته جيئن پاڻ هر طرح سان انگريزن کان مختلف لڳن. توڙي جو آمريڪين جا ابا، ڏاڏا ۽ پڙڏاڏا برطانيه جا انگريز ئي هئا پر ان جي باوجود آمريڪا وارن کي هر ان ڳالهه ۽ نسبت کان نفرت جي حد تائين چِڙ آهي جنهن جو تعلق انگريزي حسب نسب يا ثقافت سان هجي. مثال طور لنڊن ۾ شاپنگ واري گهماگهميءَ واري علائقي کي شاپنگ آرڪيڊ، شاپنگ ڪامپليڪس، شاپنگ پلازا يا شاپنگ سينٽر وغيره جا نالا ڏنا وڃن ٿا ته آمريڪا ۾ اهڙي علائقي جو هڪڙوئي نالو شاپنگ مال رکيو ويو يعني اهو علائقو جتي وڏا وڏا شاپنگ ڪرڻ لاءِ پلازه ۽ بلڊنگون هجن. اهڙيءَ طرح سان جيڪڏهن ڪو اهڙو علائقو آهي جيڪو سرسبز پارڪن وڻن ٽڻن ۽ چهچ ساوڪ سان ڍڪيل آهي ته ان کي به مال (The Mall) چيو ويندو. دي مال، جيڪو ڪنسٽيٽيوشن اوينيو سان گهڻي پنڌ تائين گڏوگڏ هلي ٿو سو ڪيپيٽول هِل کان شروع ٿي پوٽمئڪ نديءَ تائين وڃي ٿو. هيءُ ٽُڪرو واشنگٽن ڊي سي جو بيحد خوبصورت علائقو آهي جنهن جي اردگرد سڀ کان اهم جايون جهڙوڪ ڪئپيٽول (Capitol) بلڊنگ، سپريم ڪورٽ جي تاريخي عمارت، لائبرري آف ڪانگريس، لنڪن ميموريل، واشنگٽن يادگار ۽ سمٿ سونيَن انسٽيٽيوشن اچي وڃن ٿا. هن اوينيو جي اردگرد خوبصورت ڇٻرون (Lawns) وڻ ٽِڻ، پارڪ، سبزا ۽ ساوڪون آهن. تنهنڪري هن پوري علائقي کي دي مال (The Mall) چيو ويندو آهي. جڏهن ته ذڪر نڪتو ئي آهي ته آمريڪا وارن ڪيئن نه مختلف شين جا نوان نالا رکيا آهن ته بهتر ٿيندو ته ٻه چار ٻيا نالا به مهربان پڙهندڙن جي معلومات لاءِ لکي ڇڏيان.
انگريز صبح جو ضروري سڏ واري جڳهه کي سڏين Toilet يا Lavatory ته آمريڪا وارن ان جو نالو رکيو آهي Rest Room، جنهن جو سوليءَ سنڌي ۾ ترجمو ٿيندو آرام ڪرڻ جي جڳهه. ڏسو ته آرام ڪرڻ لاءِ ڇا نه جڳهه مخصوص ڪئي اٿن. غسل خاني کي انگريز سڏين Bath Room ته آمريڪي سڏين Wash Room
برطانيه وارن هڪڙي مهم شروع ڪئي ته سڄي دنيا ۾ ماپ ۽ تور وغيره جو هڪڙوئي سرشتو قائم ڪجي جنهن کي ميٽرڪ سسٽم Metric System جو نالو ڏنو ويو ۽ دنيا جي تقريبن تمام گهڻن ملڪن ۾ اهو سسٽم رائج ٿي ويو. پر ڇو ته ان سسٽم کي رائج ڪرائڻ ۾ انگلنڊ وڌ ۾ وڌ ڪردار ادا ڪيو ته آمريڪا وارن کي مٺيان لڳي ته انگريز ڇو ڪنهن ڳالهه کي دنيا جي گهڻن ملڪن کان مڃرائي معتبري ماڻي وڃي، تنهنڪري آمريڪا وارن ميٽرڪ سسٽم کي نه مڃيو ۽ ساڳيو ئي پراڻو طريقو هلائيندا اچن. مثال طور ٻين ملڪن ۾ هر جڳهه تي پيٽرول جي گئلن بجاءِ لٽر استعمال ٿيڻ لڳو پر آمريڪا ۾ اُهوئي گئلن هلندو اچي. مفاصلي جي ماپڻ لاءِ ميل بجاءِ ڪلوميٽر هر جڳهه تي رائج ٿي ويو، پر آمريڪا ۾ اُهي ئي ميل پيا هلن.....۽ ها پيٽرول وري ڇاجو؟ انگريزن جنهن کي پيٽرول چيو، آمريڪا وارن اُن کي گئس جو نالو ڏنو يعني آمريڪا ۾ ڪو ماڻهو ائين نه چوندو ته گاڏيءَ ۾ پيٽرول وجهرائڻ پيو وڃان پر چوندو ته گئس وجهرائي اچان. آمريڪا ۾ جي ڪنهن کان پيٽرول پمپ جو پڇبو ته ڪو به نه سمجهندو، ها گئس اسٽيشن چوندو ته سڀڪو سمجهندو. اڃان ايترا ته نوان نالا اُتي گهڙيا ويا آهن جو بنهه اچرج لڳڻ سان گڏ کِل به پيئي اچي. ڪار جي سائيلنسر کي مفلر ڪوٺين ٿا. مون ٻه چار مثال پڙهندڙن جي معلومات لاءِ ڏيئي ڇڏيا آهن. وڌيڪ نالا ٻڌائڻ لاءِ پوري ڊڪشنري ٻڌائڻي پوندي. دي مال جي اردگرد جيڪي واشنگٽن جون سڀ کان وڌيڪ اهميت واريون مشهور جايون جڳهيون آهن، انهن جو مختصر ذڪر ڪرڻ ضروري ٿو سمجهان.