سفرناما

ٿائيلينڊ جا ٿاڪَ

ٿائيلينڊ دنيا جو اھو ملڪ آھي جيڪو ڪڏھن بہ ڌارين جي غلاميءَ ۾ نہ رھيو آھي ۽ ٿائي لفظ جي معني ئي آزاد آھي. بلوچ صحبت ٿائي ماڻھن جي سڀاءَ کي سھڻي نموني بيان ڪيو آھي. ھن ڪتاب ۾ ٿائيلينڊ جي خوبصورتين، اتان جي صفائي سٿرائي، آزادي ۽ اتان جي ماڻھن کي منفرد انداز سان لکيو آھي. ھي ھڪ اھڙو دلچسپ سفرنامو آھي جيڪو نائيٽ ڪلبن جي رنگين حسناڪين کان وٺي قدرتي جزيرن ۽ سامونڊي بيچ جي اھڙي تہ خوبصورت منظر نگاري ڪري ٿو جو عام پڙھندڙ کان وٺي تخليقي صلاحيت رکندڙ شاعر اديب ۽ ليکڪ پڻ ان منظر نگاري مان نڪور تخيلقون پيدا ڪري سگهن ٿا.

Title Cover of book Thailand jaa thaak

سوني دروازي تي حرامپائيءَ جي حد

ٻي ڳالھہ تہ هتي پانڌيئڙن جي توجھہ ڇڪرائڻ يا انھن کي هرکائڻ لاءِ پڻ اهو ڪم ڪيو ويندو آهي تہ اهي نوٽ ڪاڳر جي وڻن تي چنبڙائي ڇڏيل ڏسي، هر زائرين اهو دل ۾ خيال ڪري تہ مون کي بہ اتي پئسا رکڻا آهن. ٻين لفظن ۾ ماڻھن کي پئسا ڏيکاري هرکائڻو هوندو آهي. تہ جيئن ماڻھو اچن ۽ اهي شيون ڏسي پاڻ بہ پئسا رکن. اهڙي قسم جون حرڪتون اسان وٽ وڏين درگاهن جي احاطن ۾ وافر مقدار ۾ نظر اينديون آهن. جن جي پٺيان مجاورن جو خالي هٿ نہ هوندو آهي پر انھن جو دماغ بہ شامل هوندو آهي. اسان وٽ قلندر جي درگاھہ ۾ اندر هزار يا پنج سو روپين جا نوٽ سامھون رکيل ڏيکاريا ويندا آهن تہ جيئن زائرين انھن نوٽن کي ڏسي هرکي پون ۽ اهو سوچين تہ،” يار ماڻھو هتي هزار يا پنج سو جا نوٽ رکي ويا آهن مون کي ڏھہ يا 20 يا پنجاھہ جو نوٽ نذراني طور نہ ڏيڻ گهرجي ۽ مون کي بہ اهڙا ئي نوٽ رکڻ گهرجن.“ ماڻھن جي نفسيات سان کيڏڻ آهي.
هڪڙي دفعي مون سان ائين ٿيو جو مان پنھنجي ننڍڙي ٻيجل کي ساڻ ڪري، نظام الدين ڀاڻج سان لال شھباز قلندر جي مزار تي عقيدت ۾ حاضري ڀرائڻ ويس ۽ زيارت ڪرڻ کان پوءِ جيئن ئي ٻاهر آيس ۽ سوني دروازي جي اڳيان ڪراس ڪندي گذريم تہ سوني دروازي تي هڪڙو پرائيوٽ ماڻھو بيٺل نظر آيو، جنھن اشارو ڪندي پاڻ ڏانھن سڏ ڪيو.
مان ، ٻيجل ۽ نظام هن ڏي هليا وياسين. ويجهي پھتاسين تہ ڏٺوسين تہ ڄاري واري دروازي تي هزار هزار جا ٻہ نوٽ ۽ هڪڙو نوٽ پنج سو روپين جا اٽڪايا ويا هيا. هن مسڪرائي نوٽن ڏي منھنجو ڌيان ڇڪائيندي چيو تہ،” صاحب! سائين جو نذرانو.“
مون هن جي ان ڳالھہ کي صفا نظرانداز ڪندي هزار وارا ٻيئي نوٽ ڪڍي ٻيجل کي ڏيندي چيو تہ،”بابا اچي هي وٺو سائين جي خرچي توهان لاءِ .“ منھنجي ان عمل تي هن همراھہ جو وات گودو ٿي ويو ۽ هن رڙ ڪري چيو،”سائين هي قلندر جا پئسا آهن، هي ڇا ٿا ڪيو؟ “
مون هن کي سمجهائيندي چيو تہ،”تون ان ڳالھہ جي ڪا بہ ڳڻتي نہ ڪر، مان سائين جو مريد آهيان، سائين سدائين وٺندو آهي، اڄ سائين منھنجي ننڍڙي کي خرچي ڏني آهي، مان ڄاڻان تہ قلندر ڄاڻي، اسان پاڻ ۾ ٺھي وينداسين، تون وچ ۾ نہ پئو.“
مون ڏٺو تہ هو همراھہ صفا بوکلائجي ويو. سو ڪاوڙ ۾ چيائين، ”سائين جي ڏيو نہ ٿا تہ پوءِ هي پئسا کڻو تہ نہ، هي اسان جي روزي آهي.“
مون هن کان پڇيو تہ،”توکي اوقاف کاتي وارن هتي رکيو آهي يا تون اوقاف کاتي جو ملازم آهين.“
چيائين،”نہ سائين مان اوقاف جو ملازم ناهيان، بس روزي پيا ڪيون.“ سو هن قسم جي حرڪت لال سائين جي اندر درگاھہ ۾ بہ ٿئي پئي. جتي ماڻھن کي هرکائڻ لاءِ وڏا وڏا نوٽ رکي ماڻھن کي اشارو ڪن ٿا تہ توهان بہ اهڙا نوٽ رکو.
سو هتي بہ گوتم جي آڳنڌ تي بہ اهو ئي سلسلو هليو پئي. ساڳيو ئي ملن جيان لٽڻ وارو فارملو هتي بہ لاڳو هيو. ماڻھن کي لٽڻ ۽ ڦرڻ جو اهو فارمولو دنيا جي مڙني درٻارن، مندرن، درگاهن، گرجاگهرن، مسجدن ۽ آشرمن ۾ سالن ۽ صدين کان لاڳو آهي. مذهب جي آڙ ۾ سادو ماڻھو صدين کان پئي لٽجندو رهيو آهي. اهو پوءِ کڻي قلندر جي مزار هجي، ڀٽائي جو روضو هجي يا وري عبدﷲ شاھہ اصحابي جي مزار.