ايجنٽ ۽ ڪميشن مافيا
ان خيال سان پاڻ بہ هڪڙي ايجنٽ عورت جي ور چڙهي وياسين. هن اسان کي ان گهٽيءَ ۾ رولاڪيون ڪندي پڪڙي، ڦاسائي وڌو هو. خبر ناهي هر روز ڪيترا ماڻھو ان گهٽي مان ئي ٽريپ ٿي ويندا آهن. هنن ايجنٽن جو اهو ڪم هوندو آهي تہ توهان گراهڪ ڦاسائي اسان جي شو ۾ وٺي اچو ۽ پنھنجي ڪميشن هٿ و هٿ کڻي وڃو. جيترا گهڻا ماڻھو هوندا، اوتري گهڻي ڪميشن.
اسان وٽ وڪالت ۾ بہ ائين آهي. مان جڏهن ڪراچي کان هتي دادو ۾ وڪالت جي سانگي آيو هيس تہ مون کي بہ ڪيئي ايجنٽ، منشي اچي لڳا هيا. جن جو اهو چوڻ هيو،”سائين اسان توهان وٽ ڪيس کڻي ٿا اچون، اصيل ڦاسائي ٿا اچون، مھيني ۾ توهان جو بورڊ سون ڪيسن جو ٿي ويندو. توهان هر ڪيس ۾ اسان جو اگهہ مقرر ڪيو، اسان سڀ ڪيس توهان کي ڏينداسين.“
جيئن تہ منھنجي اهڙي قسم جي تربيت ڪراچي ۾ ئي ڪنھن بہ سينيئر صاحب وٽ نہ ٿي هئي. ان ڪري مون لاءِ اهو ڏکيو ڪم هيو. سو مون صاف انڪار ڪري ڇڏيو. جيتوڻيڪ بعد ۾ خبر پئي تہ هتي ڪورٽن ۾ تہ وڪيلن کي ڪيس ملندا ئي مُنشين جي معرفت آهن ۽ اهڙين منشين جو سڄو ڪم ڪميشن تي هلندو آهي. وڪيل جي پنھنجي نالي، ڪارڪردگي، هوشياري، يا ڏاهپ تي نہ . پر اصل ۾ ائين نہ هيو. جڏهن بہ ڪو نئون اصيل ڪورٽ جي گيٽ کان هيٺ لھندي، پوليس چوڪي وٽ پھچندو آهي تہ اتي پوليس وارن جي ور چڙهي ويندو آهي. پوليس وارن ۽ پوليس وارين کان ڪو اصيل ورلي بچيو هوندو. پوليس وارن جا پنھنجا کانچا آهن. انھن جا پنھنجا وڪيل ٻڌل آهن. پر جيڪڏهن ڪو سڀاڳو اصيل اتان بچي اڳتي نڪري ويو تہ پوءِ ان کي ”ٻير وارا وڪيل“ سڳورا ڦاسائڻ ۾ دير ئي نہ ڪندا، پر جي اتان بہ پاڻ کي بچائي وڃي پارڪ ۾ ويٺو تہ پوءِ ”پارڪ وارا وڪيل“ کنڀي کڻي ويندس ۽ ڦاسائي وڏا حوال ڪٽي، ڊاڙو هڻي، قرب جي ڪاتيءَ سان هن جو کيسو ڪاٽيندا. پوءِ ڪم ٿئي يا نہ ٿئي. ان کان علاوہ، ڪسٽڊي آڻيندڙ پوليس وارا تہ اهڙا تہ آڙيڪاپ آهن، جو قيدين کي لارا لپا ڏيئي انھن کي اهڙا وڪيل ڪري ڏيندا، جتان هنن کي ڪميشن ملي. ان کان پوءِ، ڪورٽ جا ڪلارڪ، پٽيوالا، بار جي پٽيوالن کان وٺي، ٿاڻن جي منشين تائين. ان نيڪ ڪم ۾ اسان جي ڪورٽن سڳورين جا آڙيڪاپ ريڊر بہ ان ڪم ۾ وڏا شاطر آهن. ڪي تہ اهڙا بہ شاهينگ ماڻھو آهن جيڪي اصيلن کي وڪيلن جي خلاف برغلائي، انھن جي اصلين کي ذهني طور تي ورغلائي، انھن کان ڪيس واپس وٺرائي پنھنجا ڀڀ ڀرن ٿا. پر روزي تہ سڄي رب جي هٿ ۾ آهي، انھن حربن هلائڻ سان ڪجهہ بہ نہ ٿيندو. منھنجو هڪڙوا تفاقي حادثي جو ڪيس هيو، جنھن ۾ ٻہ ٽي ماڻھو ماري ويا هيا. اهو سڄو ڪيس مون پاڻ هلايو. ويندي آخر ۾ تقرير بہ ڪئيسين، جڏهن ڪيس فتويٰ تي آيو، تہ منھنجي اصلين کي منشي سڳورن برغلايو. انھن کي اهو چيو ويو تہ،”بس هڪڙي تاريخ تي تو کي آزاد ڪرايون ٿا.“ اصل ۾اهو تہ ان ڏينھن ئي آزاد ٿيڻو هو. سو هو آزاد ٿي ويو. پر مون ڏٺو تہ اسان جا اصيل بہ هتان جي منشين، ايجنٽن، دلالن جي حرامپاين کان اڻ واقف هوندي، انھن شڪارين جي ور چڙهي ٿا وڃن، جن جو ڪيس سان ڪو بہ تعلق نہ هوندو آهي. سو اسان وارو اصل بہ ان جي ور چڙهي ويو. فتويٰ مھل آزاد ٿي ويو. سڄي محنت اسان جي، پر ڪريڊٽ ٻيو ڪو کڻي ويو. سو هن گهٽي ۾ بہ ايجنٽن جو وڏو آزار آهي.