مڙس جو ادب ڪرڻ:
هر ماڻهوءَ کي پنهنجي شخصيت سان پيار هوندو آهي، تنهن ڪري هو ٻين مان اميد رکندو آهي ته اهي به سندس احترام ڪن. جيڪو به سندس شخصيت جو ادب ڪندو آهي، تنهن کي هو به گهڻو چاهيندو آهي. جڏهن ته بي ادبي ڪندڙ سان هن جو ورتاءَ به سٺو ڪونه هوندو آهي.
مانواري ڀيڻ! پاڻ سان محبت ۽ ادب جي خواهش رکڻ هڪ فطري جذبو آهي پر ضروري ناهي. ته هر ماڻهو تنهنجي مڙس جي جذبن ۽ خواهشن جو قدر ڪري، گهر کان ٻاهر الائي جي ڪهڙن ڪهڙن ماڻهن سان سندس واسطو پوندو رهندو آهي جن مان ڪي اڪثر ڪري سندس بي ادبي به ڪري وجهندا آهن ۽ اڻ اڍنگي هلت ڪري سندس شخصيت ڏکوئبي رهبي آهي. تون سندس ساٿياڻي ۽ ڏک ونڊيندڙ آهين تنهنڪري توتي اهو لازم ٿئي ٿو ته تون سندس گهر ۾ تمام گهڻو ادب ڪر ۽ کيس دلجاءِ ڏي. سندس عزت ڪرڻ سان تون گهٽجي ڪونه ويندينءَ پر ائين ڪرڻ سان کيس روحاني سگهه به ملندي ته سندس همت ۽ اعزاز ۾ واڌارو پڻ ٿيندو. تنهنجا ٻه چار پيار ڀريا ۽ همت وڌائيندڙ ٻول سندس زندگيءَ ۾ نئون روح ڦوڪي سگهن ٿا.
ڀيڻ! پنهنجي مڙس کي مرڪي ”سلام“ ڪجي ۽ کيس ”توهان“ چئي مخاطب ٿجي. هو جڏهن ڳالهائي ته سندس ڳالهه اڌ ۾ نه ڪجي. ساڻس ادب ۽ محبت سان ڳالهائجي. رڙيون ريهون ڪرڻ ۽ کيس گهٽ وڌ ڳالهائڻ سان نفرت وڌندي. جيڪڏهن وهانءَ شاديءَ يا ڪنهن ڪم ڪار سانگي گهر کان ٻاهر وڃڻ ٿئي ته سندس پٺيان هلجي. سندس نالو وٺي نه سڏجي پر ان جي بدران ڪنهن ڪٽنبي نالي يا لقب سان سڏجي. ٻين جي اڳيان پنهنجي مڙس جي دل کولي واکاڻ ڪجي. پنهنجي ٻارڙن کي به نصيحت ڪجي ته اهي پنهنجي پيءَ جي تمام گهني عزت ۽ ادب ڪن. جيڪڏهن اهي پيءُ جي بي ادبي ڪن ته کين سمجهائي ائين ڪرڻ کان روڪجي. مهمانن جي اڳيان مڙس جو ادب ڪرڻ نهايت سٺا اثر ڇڏيندڙ عمل آهي. مهمانن جي هوندي مڙس جو تمام گهڻو خيال ڪرڻ گهرجي. ائين نه ٿئي جو مهمانن سان ڪچهري ڪندي پنهنجو مڙس ئي وسري وڃي. جڏهن مڙس دروازو کڙڪائي ته ڪوشش ڪر تون پاڻ ئي دروازو کول ۽ مرڪي سندس آڌر ڀاءُ ڪر. ڀيڻ! ڇا توکي خبر آهي ته تنهنجو اهو ننڍڙو ڪم تنهنجي مڙس جي دل تي ڪيڏو نه سٺو اثر ڇڏي سگهي ٿو؟ ٿي سگهي ٿو ته گهر کان ٻاهر کيس ڳچ تڪليف آئي هجي ۽ هو گهڻي ڪم ڪار ڪري ٿڪجي گهر آيو هجي، تنهن ڪري تنهنجو مسڪرائي سندن آڌرڀاءُ ڪرڻ سندن ٿڪل بدن ۽ دماغ کي سرهو ڪري ڇڏيندو ۽ پوءِ سندس دل ۽ دماغ کي سڪون ملي ويندو. ٿي سگهي ٿو ڪن عورتن کي عجب لڳ ته ” مڙس ڪو ڌاريو ته ڪونهي جو سندس آڌارڀاءُ ڪجي.“ پر اها حقيقت آهي ته ان صلاح تي عمل ڪري گهريلو زندگيءَ کي ڏاڍو وڻندڙ ۽ سڪون ڏيندڙ بنائي سگهجي ٿو.
رڳو مٽن مائٽن ۽ دوستن جو ادب ڪرڻ اسان جي غلط سکيا جو نتيجو آهي. ڪير ٿو چئي ته مٽن مائٽن جو ادب ڪرڻ لازمي ناهي. جيڪڏهن ڪو مهمان توهان جي گهر ايندو آهي ته تون کيس ڀليڪار چوندي آهين ۽ وس آهر سندس خدمت به ڪندي آهين ۽ ان عمل کي هڪ سٺي هلت سمجهندي آهين. مهمان جي عزت ۽ خدمت ڪرڻ ڏاڍي ڀلي ڳالهه آهي پر ٿورڙو انصاف ڪر! هڪ شخص جيڪو صبح کان ويندي شام تائين توهان کي سکيو رکڻ لاءِ پاڻ پتوڙي ٿو، ڇا اهو ان لائق ناهي ته تون دروازو کولي مرڪي آڌرڀاءُ ڪري سندس دل کي خوش ڪري سگهين؟ ائين بنهه نه چئهءُ ته اسان پاڻ ۾ ٺهيل آهيون تنهنڪري هڪ ٻئي جي ادب ڪرڻ جي ڪا ضرورت ناهي. ائين سراسر غلط آهي. تنهنجو مڙس تو مان هر وقت ادب جي خواهش رکندو آهي. جيڪڏهن تون سندس ادب نه ڪندينءَ ته هو ويچارو چُپ رهندو ۽ ادب جي خواهش کي لڪائي ڇڏيندو.
ڀيڻ! جيڪڏهن پنهنجي مڙس جي عزت ڪندينءُ ته هو به تنهنجو ادب ڪندو. ائين ڪرڻ سان توهان ٻنهي زال مڙسن جي وچ ۾ پيار ۽ محبت جو لاڳاپو اڃا به سگهارو ٿي ويندو ۽ گهريلو زندگي نهايت وڻندڙ ٿي پوندو.
حضور ﷺ جن فرمايو آهي ته، ”زال تي اهو فرض آهي ته هوءَ پنهنجي مڙس جي آڌارڀاءُ لاءِ گهر جي دروازي تائين اچي کيس ڀليڪار چئي.
حضور ﷺ جن فرمائين ٿا ته، ”زال تي اهو فرض آهي ته هوءَ مڙس لاءِ ٽوال کڻي اچي کيس هٿ منهن ڌئاري.“
امام جعفر صادق رحه فرمائي ٿو، ”اها زال جيڪا مڙس جو ادب ڪري ۽ کيس ڪا تڪليف نه ڏي سا ڀاڳ واري آهي.“
ڀيڻ! پنهنجي مڙس جي بي ادبي نه ڪجي، کيس گهٽ وڌ نه ڳالهائجي، سندس دل نه ڏکوئجي، سندس سامهون رڙيون ڪري نه ڳالهائجي، ٻين جي سامهون سندس بي ادبي نه ڪجي ۽ کيس اڻ وڻندڙ نالن سان نه سڏجي. جيڪڏهن تون ائين ڪندينءَ ته پوءِ تنهنجو مڙس ڏکوئجي ويندو ۽ سندس دل ۾ تنهنجي لاءِ نفرت پيدا ٿي ويندي، توهان ٻنهي جي وچ ۾ پيار ۽ محبت واري ڳالهه نه رهندي، ڇڪتاڻ پيدا ٿي ويندي ۽ پوءِ سڄي ڄمار ذهني پريشانين ۽ مونجهارن ۾ ڦاٿل رهبو.