اڻبڻت کي ختم ڪرڻ ۾ سڀ کان وڏي رڪاوٽ:
ڪٽنبي اڻبڻت کي ختم ڪرڻ جي واٽ ۾ جيڪا شيءِ رڪاوٽ بنبي آهي سا آهي پاڻ پڏائڻ ۽ پاڻ وڻائڻ جي بيماري، اها ڏک جهڙي ڳالهه آهي جو ڪيترائي ڏسڻا وائسڻا ماڻهو ان خطرناڪ بيماريءَ ۾ ڦاٿل هونداآهن، تنهن ڪري سندن عقل تي به پردو پئجي ويندو آهي.
اهڙو ماڻهو رڳو پنهنجي خوبين کي ڏسندو آهي ۽ انهن کي تمام مٿانهون سمجهندو آهي، پر کيس پاڻ ۾ ڪا به خامي يا ڪو عيب نظر ڪونه ايندو آهي. تڏهن ان ماڻهوءَ کي ان بيماريءَ جا اڃا به وڌيڪ دؤرا پونداآهن جڏهن ان ئي بيماريءَ ۾ ڦاٿل ٻيو ڪو ماڻهو کيس ملي ويندو آهي.
ڪٿي زال ۽ مڙس ٻئي ان بيماريءَ ۾ وچڙيل هوندا آهن ته ڪٿي وري انهن ٻنهي مان رڳو هڪ ان بيماريءَ ۾ ڦاٿل هوندو آهي. جتي ٻئي زال ۽ مڙس ان بيماريءَ جي وَر چڙهيل هوند اآهن اتي ڏينهن رات لڙائي لڳي پئي هوندي آهي. اهي ٻئي هڪ ٻئي جي عيبن تي نظر رکندا آهن ۽ انهن کي وڏو سمجهندا آهن هڪ ٻئي تي چٿر ۽ تنقيد پيا ڪندا آهن پر پنهنجو پاڻ کي هر قسم جي عيبن ۽ نقصن کان آجو سمجهندا آهن. جيڪڏهن زال ۽ مڙس مان ڪو هڪ ان بيماريءَ ۾ ڦاٿل هوندو آهي ته پوءِ ٻئي تي تنقيد ڪرڻ ۾ دير نه ڪندو آهي، پر پاڻ کي صفا پاڪ پوتر ۽ بي عيب سمجهندو آهي. جيڪڏهن زال ۽ مڙس ٻئي ان بيماري جو شڪار آهن ته پوءُ کين سڌارڻ ڏاڍو ڏکيو هوندو آهي ڇو جو اهي ٻئي پاڻ کي بي عيب سمجهندا آهن ۽ ڪو به نصيحت ٻڌڻ لاءُ تيار نه هوندو آهي . جڏهن ريڊيو يا ٽي ويءَ تي ڪٽنب جي باري ۾ ڪو پروگرام هلندو آهي ۽ ان ۾ جيڪڏهن ڪنهن اهڙي عيب بابت ٻڌايو ويندو آهي جيڪو انهن مان ڪنهن هڪ ۾ موجود هوندو آهي ته پوءِ هڪدم ان ڏانهن مُنهن ڪري ڳالهائيندا آهن پر جيڪڏهن ڪنهن اهڙي عيب جو ذڪر ٿيندو هجي جيڪو منجهن موجود هوندو آهي ته ان تي ڪو به ڌيان نه ڏيندا آهن ڇو جو اهي پاڻ کي هر عيب کان آجو سمجهندا آهن. اهي ڪڏهن ڪڏهن اخلاقي ڪتاب وٺي ايندا آهن ۽ زالن کي چوندا آهن ته اهي پڙهو ۽ پنهنجا فرض پورا ڪيو پر پاڻ کي سؤ سيڪڙو بي عيب سمجهندا آهن. ڪن ماڻهن ۾ خود پسندي ۽ وڏائي ايڏي گهڻي ۽ ايڏي اونهي هوندي آهي جو کين پنهنجي ان بيماريءَ جو ٿورڙو به احساس ڪونه هوندو آهي. ظاهر آهي ته اهڙن ماڻهن کي سُڌارڻ ۽ سندن مسئلن کي حل ڪرڻ هڪ اڻ ٿيڻو ڪم هوندو آهي. اهي مجبور هوندا آهن ته يا ته سڄي عمر وڙهندي گذاري ڇڏين يا پاڻ کي تيار رکن. تنهن ڪري اڻبڻت جي ڌُٻڻ ۾ ڦاٿل مڙني ڪٽنبن کي گذارش ٿي ڪجي ته پاڻ پڏائڻ ۽ پاڻ وڻائڻ جو علاج ڪرائين ۽ پڻ اها ڳالهه سمجهي ڇڏين ته منجهن به ڪيتريون ئي خاميون آهن. ڀلو ٿيندو ته اهي هڪ ڏينهن ويهي اڻبڻت تي ڳالهائين ۽ پنهنجون غلطيون مڃي انهن کي ٺيڪ ڪرڻ ۽ پاڻ کي سڌارڻ جو پڪو پهه ڪن. اهڙيءَ طرح اهي پنهنجي وڃايل محبت کي ٻيهر حاصل ڪري سگهن ٿا.
جيڪڏهن اهي پنهنجا مسئلا گڏجي ويهي حل ڪرڻ ڏکيائي محسوس ڪن ته پوءِ ڪنهن ٽياڪڙي جي طور تي ڪنهن تجربيڪار، خيرخواهه ۽ ڀروسي جهڙي ماڻهوءَ جي مدد وٺي سگهن ٿا. اهو ماڻهو جيڪڏهن پنهنجي مائٽن مان هجي ته چڱو آهي. ان موقعي تي اهي کلي ڪري اُهي ڳالهيون ٻڌائين جن جي ڪري سندن وچ ۾ اڻبڻت پيدا ٿي آهي ۽ کيس گذارش ڪن هو منجهن نبيرو ڪري. پوءِ هو جيڪو ڪجهه چئي تنهن تي نهايت ايمانداريءَ سان عمل ڪيو وڃي ۽ اهڙيءَ طرح پنهنجي وڃايل ساک ۽سڪون کي حاصل ڪرڻ سولو ٿي پوندو. جيتوڻيڪ خود غرضي ۽ ضد ڇڏڻ ۽ ڪنهن ٽياڪڙ جي ڳالهين تي عمل ڪرڻ سولو ڪم نه هوندو آهي، پر هڪ سياڻي ماڻهو لاءِ، جيڪو گهر جي سڪون جو خواهشمند هوندو آهي، اهو ڪم ڏکيو بنهه نه هوندو آهي.
زال ۽ مڙس جا ماءُ پيءُ يا ويجها مٽ مائٽ جيڪڏهن سندن وچ ۾ اڻبڻت کان آگاهه آهن ته پوءِ ڪنهن به هڪ جي ڀر وٺڻ کانسواءِ اهو مسئلو حل ڪرڻ ۾ دير نه ڪن. سٺو آهي ته زال ۽ مڙس چپ چاپ ۾ اڻبڻت کي هڪ ايماندار، خير خواهه ۽ تجربيڪار ماڻهوءَ آڏو پيش ڪن ۽ ان ڏس ۾ کانئس مدد وٺن ته جيئن خدا جي مدد سان رنجش ختم ٿي وڃي.
الله تعاليٰ قرآن پاڪ ۾ فرمايو آهي ته، ”جيڪڏهن زال ۽ مڙس ۾ جدائي ۽ جهيڙي ٿيڻ جو انديشو هجي ته پوءِ هڪ شخص کي مرد جي مائٽن مان ۽ بئي شخص کي زال جي مائٽن مان چونڊيو. جيڪڏهن اهي ٻه ٽياڪڙ انهن جو پاڻ ۾ ميلاپ ڪرائڻ چاهيندا ته پوءِ خدا تعاليٰ سندن وچ ۾ ميل ميلاپ پيدا ڪندو. خدا بيشڪ سڀني شين کان سونهون ۽ مڙني رازن کان با خبر آهي.“