رڌ پچاءُ:
گهر جي ڪمن ڪارين مان هڪ مکيه ڪم رڌپچاءُ پڻ آهي. جنهن وسيلي عورتن جي ذوق ۽ سگهڙائپ جي خبر پوندي آهي. هڪ سگهڙ ۽ سيبتي عورت گهٽ خرچ ۾ سٺا ۽ مزيدار کاڌا تيار ڪري سگهي ٿي، پر ان جي ابتڙ اڍنگي ۽ لاپرواهه عورت کڻي ڪيڏو به خرچ ڪري پر سٺا کاڌا ٺاهي نه ٿي سگهي. عورتون سٺي کاڌي جي وسيلي پنهنجي مڙس کي گهر ۾ دلچسپي وٺرائي سگهن ٿيون. جيڪي عورتون اهو گُر ڄاڻينديون آهن تن جا مڙس هوٽلن ۾ وقت نه وڃائيندا آهن.
حضور ﷺ جن فرمائين ٿا ته، ”توهان مان ڀلي عورت اها آهي جيڪا خوشبوءِ لڳائي، کاڌي رڌڻ جي ڄاڻو هجي ۽ گهڻو خرچ نه ڪري. اهڙي قسم جي عورتن جي ڳڻپ خدا جي عامل ٻانهن ۾ ٿيندي ۽ خدا جي عامل ٻانهي کي ڪڏهن به شڪست ۽ پيشماني نه ڏسڻي پوندي.“
هتي کاڌي پچائڻ جي فن ۽ کاڌي ٺاهڻ جي ترڪيبن تي بحث ڪرڻ اجايو آهي ان ڪري جو ان ڏس ۾ کاڌي رڌڻ جي ماهرن جا لکيل ڪتاب سولائيءَ سان بازار مان ملي سگهن ٿا. انهن ڪتابن جي پڙهڻ ۽ تجربي مان ڪم وٺي مزيدار ۽ طاقتير کاڌا ٺاهي سگهجن ٿا پر پوءِ به هتي ڪجهه ڳالهيون ٻڌائڻ ضروري ٿيون لڳن:
کاڌو رڳو مزو وٺڻ يا پيٽ ڀرڻ لاءِ نه کاڌو ويندو آهي پر کاڌي کائڻ جو مقصد صحت جو بچاءُ ۽ بدن جي گهرڙن کي جيئري رکڻ لاءِ جن شين جي گهرج پوندي آهي، تن کي پهچائڻ آهي. لازمي جزا، مختلف قسم جي کاڌن، ميون، ڀاڄين، دالين ۽ گوشت ۾ هوندا آهن. گڏيل طور تي انهن کي ڇهن ڀاڱن ۾ ورهائي سگهجي ٿو:
1. پاڻي
2. معدنيات جهڙوڪ: ڪيلشم، فاسفورس، لوهه ۽ ٽامو.
3. نشاستي (Starch) واريون شيون.
4. چرٻي
5. پروٽين
مختلف وٽامنز جهڙوڪ: وٽامن بي، وٽامن سي، ۽ وٽامن ڊي وغيره.
انساني بدن جو گهڻو تڻو وزن پاڻيء جي ڪري هوندو آهي. پاڻي ڄميل کاڌن کي ڳاريندو آهي ته جئين اهي آنڊن وسيلي جذب ٿي وڃن. پاڻي بدن جي گرميءَ جي درجي کي ڪنٽرول ڪندو آهي. جڏهن ته معدنيات ڏندن ۽ هڏين جي واڌ ويجهه لاءِ ۽ عضون جي ڪم ڪار لاءِ پڻ نهايت ضروري آهي.
نشاستي ۽ کنڊ واريون شيون طاقت پيدا ڪنديون آهن. چرٻي به طاقت ۽ گرمي پيدا ڪندي آهي. پروٽين بدن جي واڌ ويجهه ۽ پراڻن گهرڙن کي نئون ڪرڻ لاءِ نهايت ضروري آهي. وٽامنز هڏين جي مضبوطي، عضون کي سگهاري ڪرڻ، بدن جي مشينريءَ کي هلائڻ ۽ آنڊن ۾ کاڌي کي جذب ڪرڻ ۾ مدد ڪنديون آهن.
مٿي ٻڌايل مواد انسان جي صحت جي بچاءَ ۽ جيئري رهڻ لاءِ تمام گهڻو ضروري آهي. ان مواد مان هر هڪ جو پنهنجو پنهنجو ڪم آهي ۽ اهو بدن جي ڪنهن نه ڪنهن گهرج کي پورو ڪندو آهي. انهن مان ڪنهن جي به کوٽ يا گهڻائي انسان جي زندگيءَ لاءِ هاڃيڪار ٿي سگهي ٿي. ان مواد جو انسان جي صحت، بيماري، عمر جي گهٽ وڌائي، ذهن جي سلامتي، نفسياتي بيمارين، خوشي ۽ ڏک ۽ خوبصورتي ۽ بدصورتي سان گهاٽو لاڳاپو آهي.
کاڌي جي وسيلي اسان جي واڌ ويجهه ٿيندي آهي. جيڪڏهن ماڻهو سمجهي ڇڏي ته ڇا کائڻو آهي ۽ ڪيترو کائڻو آهي ته پوءِ تمام گهٽ بيمار ٿيندو. بدقسمتي ته اها آهي جو بدن جي غذائي ضرورتن ۽ کاڌي پيتي جي شين تي ڌيان ڏيڻ کان سواءِ ئي ماڻهو پيٽ کي مزيدار کاڌن ساڀري پنهنجي صحت کي خطري ۾وجهي ڇڏيندو آهي. کيس هوش تڏهن ايندو آهي جڏهن بدن جي نازڪ مشينتي تباهه ٿي چڪي هوندي آهي. کي تڏهن وري هن ڊاڪٽر ۽ هُن ڊاڪٽر ۽ هن دوا جي ڳولا شروع ڪئي ويندي آهي. پر ظاهر آهي ته رنگ روپ ڏيڻ سان تباهه ٿيل مشينريءَ جي مرمت ته ڪونه ٿي سگهندي آهي. اهو ئي سبب آهي جو پاڻ ﷺ جن فرمايو آهي ته، ”پيٽ مڙني بميارين جو مرڪز آهي.“
عام ڪري کاڌي جي چونڊ ڪرڻ عورت جي ذميداري آهي، تنهن ڪري چئي سگهجي ٿو ته ڪٽنب جي صحت ۽ سلامتيءَ عورت جي ئي هٿ ۾ هوندي آهي. اها هڪ وڏي ذميداري آهي جيڪڏهن ان ۾ ڪا به ڪوتاهي ٿي پئي ته پوءِ مڙس ۽ ٻارڙن جي صحت کي جوکو رسي سگهي ٿو. ان کان سواءِ کاڌي رڌڻ جي فن ۾ مهارت رکندڙ کي ڄاڻو ڊاڪٽر به ٿيڻ گهرجي. ان کان سواءِ سندس مقصد رڳو گهر وارن جو پيٽ ڀرڻ ئي نه هجي پر کيس گهرجي ته صحت ۽ بدن جي عذائي ضرورتن کي پوري ڪرڻ لاٰءِ جنهن مواد جي ضرورت هوندي آهي، تنهن جو گهڻو ڌيان رکي. کيس اهو پن معلوم هجڻ گهرجي ته کاڌي پيتي جي شين ۾ ڪهڙا ڪهڙا جز ا شامل ڪرڻ ضروري آهن ۽ انهن جو ڪيترو مقدار هجڻ گهرجي. ان کانپوءِ بدن جي مڙني ضرورتن پٽاندڙ کاڌي پيتي جي شين جي چونڊ ڪري. گڏو گڏ ڪوشش ڪري ضروري ۽ لاڀائتي خوراڪ کي اهڙيءَ طرح رڌي جو اهي مزيدار ٿي پون.
پاڻ ﷺ جن فرمايو آهي ته، ”مڙس کان وڌيڪ عورت جو فرض آهي ته هوءَ گهر جي ڏيئي کي ٻاري ۽ سٺا ۽ وڻندڙ کاڌا رڌي.“
هڪ عورت حضور ﷺ جي خدمت ۾ عرض ڪيو ته، ”مڙس جي گهر ۾ عورت جي خدمت جو ڪهڙو درجو آهي؟“ فرمايائون، ” هوءَ گهر هلائڻ لاءِ جيڪو به ڪم ڪندي، تنهن لاءِ خدا مٿس ٻاجهه ڪندو ۽ جيڪو ماڻهو خدا جو پيارو هوندو، سو خدا جي عذاب کان بچيل رهندو.“
ماڻهوءَ جون غذائي ضرورتون سدائين هڪجهڙيون نه هونديون آهن. مختلف سن، سالن ۽ حالتن پٽاندڙ کاڌي ۾ فرق پيدا ٿيندو رهندو آهي جهڙوڪ: ننڍا ٻار ۽ نوجوان جيئن ته واڌويجهه جي حالت ۾ هوندا آهن، تنهن ڪري کين معدنيات خاص ڪري ڪيلشم جي گهڻي ضرورت هوندي آهي. سندن کاڌي ۾ اهي شيون ضرور شامل هجن جن ۾ اهي جزا موجود هجن. ٻيو ته جيئن ته ٻار ۽ نوجوان هر وقت مصروف هوندا آهن يعني ڀڄ ڊڪ ۽ راند روند ۾ سندن انرجي گهڻي کپندي آهي، تنهن ڪري کين انرجيءَ واري مواد جي جهڙوڪ: چرٻي، کنڊ ۽ نشاستي واري خوراڪ جي گهڻي ضرورت هوندي آهي، تنهن ڪري سندن کاڌي ۾ انهن شين جو خاص خيال رکڻ گهرجي. اهڙيءَ طرح هر ماڻهو جي غذائي گُهرجن جو لاڳاپو سندن ڪم ڪار جي نوعيت جي لحاظ کان مختلف هوندو آهي، جهڙوڪ: هڪ مزدور کي چرٻي، کنڊ ۽ نشاستي واري خوتاڪ جي گهڻي ضرورت پوندي آهي ڇو جو سندس ڪم ۾ گهڻي محنت هوندي آهي. پر جن ماڻهن جو ڪم ڪار گهڻو ڏکيو ۽ محنت وارو ناهي هوندو، تن کي مزدور وانگر انهن شين جي گهرج نه هوندي آهي. اونهاري ۽ سياري جي خوراڪ جا پروگرام به هڪجهڙا نه هوندا آهن. هڪ بيمار جي خوراڪ وري چڱي ڀلي ماڻهوءَ جي خوراڪ کان مختلف هوندي آهي. عام ڪري هڪ بيمار لاءِ هلڪي ۽ طاقتير خوراڪ تيار ڪرڻ گهرجي. سندس کاڌي پيتي جي باري ۾ ڊاڪٽر سان صلاح ڪرڻ گهرجي. بهرحال هڪ سگهڙ عورت کي انهن مڙني ڳالهين جو خيال رکڻ گهرجي ۽ هر ڀاتيءَ جي طبيعت پٽاندڙ کاڌو تيار ڪرڻ گهرجي.
اهو نڪتوپڻ ذهن ۾ رهي ته چاليهن سالن جي عمر کان پوءِ عام ڪري ماڻهو ٿولهه جي بيماريءَ ۾ وٺجي ويندو آهي. ڪجهه ماڻهو ٿولهه کي صحت جي نشاني سمجهندا آهن پر اهو خيال بلڪل غلط آهي. ٿولهه کي هڪ خطرناڪ بيماري چيو ويندو آهي، جنهن ڪري ٻيون به ڪيتريون ئي بيماريون پيدا ٿينديون آهن. ٿلها ماڻهو مختلف بيمارين جهڙوڪ: بلڊپريشر، دل، رڳن جي سختي، مٺا پيشاب، گال بليدر ۽ بُڪي ۽ جيري جي بيمارين جي ور چڙهي ويندا آهن. ڊاڪٽرن جي تجربي ۽ ويمي ڪمپنين جي انگن اکرن مان ان ڳالهه جي تصديق ٿئي ٿي ته سنهن ماڻهن جي عمر ٿلهن ماڻهن جي عمر کان گهڻي ٿيندي آهي. چاليهن سالن کانپوءِ ماڻهوءَ جي بدن جي ڦڙتائپ ۾ گهٽتائي اچي ويندي آهي، تنهن ڪري کيس چرٻي، کنڊ ۽ نشاستي واري خوراڪ جي گهٽ ضرورت پوندي آهي. ان عمر ۾ بدن ۾ سگهه پيدا ڪرڻ واري مشينري جيڪا ڪيلريز (Calories) کي انرجيءَ ۾ بدلائيندي آهي، پنهنجو ڪم ڪرڻ ختم ڪري ڇڏيندي آهي، جنهن ڪري ڪيلريز ڪونه بدلبيون آهن ۽ چيلهه ۽ رڳن جي چوڌاري ۽ بدن جي مختلف عضون ۾ گڏ ٿي ٿولهه ڪنديون آهن. ٿولهه جو سٺو علاج اهو آهي ته گهٽ کائجي، خاص ڪري چرٻي، کنڊ ۽ نشاستي وارن کاڌن ۾ گهٽتائي ڪري ڇڏڻ گهرجي.
جن عورتن کي پنهنجي مڙس سان محبت آهي تن کي گهرجي ته اهي جيئن ئي پنهنجي مڙس ۾ ٿولهه جا آثار ڏسن تئين هڪدم سندس خوراڪ جي پروگرام تي ڌيان ڏين. مڙس کي گهڻو کائڻ نه ڏجي. سڻڀ وارين شين، مٺائي ۽ ملائي جي واپرائن تي صفا پابندي هڻي ڇڏجي. کنڊ ۽ نشاستي واري خوراڪ جهڙوڪ: ماني ۽ چانور ٿولهه پيدا ڪندا آهن، تنهن ڪري مڙس کي اهو شيون گهٽ ڏجن پر انهن جي بدران پروٽين وارا کاڌا جهڙوڪ: بيضو، ڳئون، ٻڪري، ۽ جهرڪين جو گوشت، ڦڦڙ، مڇي ۽ پنير جو گهڻو استعمال ڪرائجي، ڇوجو ان خوراڪ جي ڪري بک به پوري ٿيندي ۽ منجهن ڪيلريز به گهٽ هونديون آهن. ان عمر ۾ کير مان ٺهيل شيون به واپرائجن ته چڱو. جيڪڏهن ڊاڪٽر جهليو نه هجي ته پوءِ ميوا ۽ ڀاڄيون به مناسب آهن. ان ڏس ۾ ڊاڪٽر سان صلاح ڪرڻ گهرجي. جنهن عورت کي پنهنجي مڙس سان پيار آهي، تنهن کي انهن مڙني نڪتن جو خاص خيال رکڻ گهرجي. حقيقت ۾ سندس صحت ۽ چڱڀلائي زال جي ئي هٿ ۾ آهي. اها جيڪو به پچائيندي، تنهن کي هو ضرور کائيندو. ڀيڻ! جيڪڏهن تون مڙس مان ڪڪ ٿي آهين ۽ رن زال ٿيڻ چاهين ٿي ته پوءِ ان جو سولو طريقو اهوآهي جو تون کيس گهه ۾ ٻڏل کاڌا ۽ مٺايون تيار ڪري ڍءُ تي کارائيس. گڏوگڏ کيس چانور، ماني ۽ ٻيا مزيدار ۽ سڻڀا کاڌا کارائجن ته جيئن رن زال ٿيڻ ۾ توکي ڪا دير نه لڳي ۽ تون کانئس جلد ڇو ٽڪارو حاصل ڪري وٺين.
پڙهندڙن کي اهو ڄاڻڻ گهرجي ته قدرت جي عام عطائن سان سندن بدن لاءِ ضروري مواد کين سادي ۽ فطري کاڌي مان ئي ملي سگهي ٿو. جيڪڏهن گهر ڌياڻي، طاقت ۽ صحت واري خوراڪ کان سونهين آهي ۽ کيس کاڌي پچائڻ ۾ مهارت آهي ته پوءِ هوءَ سادين ڀاڄين، دالين، پٽاٽن، ٽماٽن ۽ گجرن مان مزيدار ۽ صحت لاءِ فائدي وارو کاڌو تيار ڪري سگهي ٿي. پر ان لاءِ ڍنگ ۽ هوشيارپ نهايت ضروري آهي.