خوش اخلاق ٿيڻ گهرجي:
جيڪو ماڻهو خوش اخلاق هوندو آهي، ماڻهن سان نرميءَ وارو ورتاءُ ڪندو آهي، مُرڪي ڳالهائيندو آهي ۽ ڏکن ۽ پريشانين ۾ صبر ڪندو آهي سو سڀني کي پيو وڻندو آهي. اهڙي ماڻهوءَ جا سنگتي ساٿي به جهجا هوندا آهن. سڀئي ماڻهو چاهيندا آهن ته اهڙي ڀلوڙ ماڻهوءَ سان گهاٽا لاڳاپا رکجن. اهڙو ماڻهو سڀني جي نظرن ۾ پيارو ۽ مانوارو هوندو آهي. ذهني هيڻائپ ۽ نفسياتي روڳ اهڙن ماڻهن جي ويجهو به ناهن ايندا، تنهن ڪري ڏک ڏاکڙا ۽ زندگيءَ جا ٻيا مسئلا ۽ مونجهارا سندن ڪجهه به بگاڙي نه سگهندا آهن. مطلب ته خوش اخلاق ماڻهو زندگيءَ جو صحيح لطف وٺي سگهندو آهي ۽ اهڙيءَ طرح سندس ڏينهن سڪون سان پيا گذرندا آهن.
جيڪو ماڻهو بداخلاق هوندو آهي. ماڻهن سان سٺي هلت ناهي هلندو، ڏکن ۽ مصيبتن مهل دانهون ڪُوڪون ڪندو ۽ پٽيندو ڪُٽيندو وتندو آهي، اجايو هُل هنگامو ڪندوآهي ۽ گار گند ڏيندو آهي، تنهنجي زندگي ڏاڍي ڏکي ۽ اڻ وڻندڙ نموني گذرندي آهي. اهڙو ماڻهو نه رڳو پاڻ پريشان رهندو آهي پر ٻين لاءِ پڻ آزار ڪري ڇڏيندو آهي. اهڙي ماڻهوءَ کي هر ڪو پيو ڌڪاريندو آهي ۽ ساڻس ملڻ کان لنوائيندو آهي. اهو نه پاڻ آرام سان رهندو آهي ۽ نه ئي گهر ڀاتين کي سڪون سان رهڻ ڏيندو آهي. نه کيس ننڊ چڱي ايندي آهي ۽ نه ئي وري اهو مزي سان کائي ڪري سگهندو آهي. نه سندس ڪو سنگتي ساٿي هوندو آهي ۽ نه ئي وري کيس ڪو ڀائيندو آهي.
پاڻ سڳورن ﷺ فرمايو آهي ته، ”بداخلاق ماڻهو پنهنجي نفس کي لاڳيتي ڏک ۽ عذاب ۾ ويڙهي ڇڏيندو آهي.“
خوش اخلاقي نهايت وڻندڙ گڻ آهي، ان ڪري سڀني ماڻهن لاءِ اهو ضروري آهي ته اهي پاڻ اهڙو گڻ پيدا ڪن. خاص ڪري زال مڙس ۾ خوش اخلاقيءَ جو هجڻ نهايت ضروري آهي، ان ڪري جو اهي سدائين گڏ رهندا آهن.
پياري ڀيڻ! جيڪڏهن تون چاهين ٿي ته تنهنجي، تنهنجي مڙس ۽ تنهنجي ٻارڙن جي زندگي سٺي گذري ته پوءِ پنهنجي اخلاق کي سٺو بڻاءِ. سدائين خوش گذار ۽ مرڪندي رهه، جيهڙي جَهٽي ۽ ڪروڌ کان بچ ۽ پنهنجي زبان جي لغام کي سوگهو جهل. جيڪڏهن ائين ڪندينءُ ته پوءِ تون پنهنجي گهر کي بهشت بنائي سگهين ٿي. ڇا اها ڏک جهڙي ڳالهه ناهي جو بداخلاقيءَ ڪري تون پنهنجي گهر کي دوزخ بنائي ڇڏين ۽ پنهنجو، پنهنجي مڙس ۽ پنهنجي ٻچڙن جو جيئڻ جنجال ڪري ڇڏين؟ تون پيار، محبت ۽ ٻاجهه جو نمونو بڻجي پنهنجي گهر جي ماحول کي ڏاڍو وڻندڙ ۽ سڪون وارو بنائي سگهين ٿي. مرڪندڙ چهري، سهپ ۽ سٺي ڳالهه ٻولهه وسيلي تون پنهنجي مڙس ۽ ٻارن جي دلين کي خوشيءَ جهڙي خزاني سان ڀري سگهين ٿي ۽ سندس غم ڪافور ڪري سگهين ٿي..
ڀيڻ! ڇا توکي خبر آهي ته جڏهن صبح جو تنهنجو مڙس ڪم تي ۽ تنهنجا ٻارڙا اسڪول ويندا هجن ۽ جيڪڏهن تون مرڪي کين در ڀيڙو ڪرين ته سندن دل، روح ۽ ذهن تي ڪيڏو نه سٺو ۽ هاڪاري اثر پوندو؟ جيڪڏهن تون ائين ڪندينءَ ته پوءِ منجهن همت پيدا ٿيندي ۽ اهڙيءَ طرح اهي پنهنجو ڪم ڪار نهايت سولائيءَ ۽ دلچسپيءَ سان ڪري سگهندا.
جيڪڏهن توکي پنهنجي زندگي ۽ مڙس ۽ ٻارڙن سان پيار آهي ته پوءِ خوش اخلاق ٿيءُ ڇو جو سٺو اخلاق ازدواجي لاڳاپن کي سگهارو ڪرڻ ۾ مددگار ٿيندو آهي.
مانواري ڀيڻ! خوش اخلاقي ۽ پيار ۽ محبت وسيلي پنهنجي مڙس جي دل کٽڻ جو هنر سکي ڇڏ ته جيئن هو خود پنهنجي وجود، توسان، تنهنجي ٻارڙن سان ۽ گهر گهاٽ سان محبت ڪري سگهي ۽ پنهنجي ڪم ڪار ۽ ڌنڌي ڌاڙيءَ تي پورو ڌيان ڏئي ۽ توهان سڀني جي لاءِ سک جو سامان مهيا ڪري سگهي. جيڪڏهن تون ساڻس خوش اخلاقيءَ سان پيش ايندينءَ ته پوءِ هو راتيون گهر کان ٻاهر گذارڻ ۽ عياشيءَ جي پچر نه ڪندو ۽ سوير گهر هليو ايندو.
هڪ عورت ڪورٽ ۾ دانهن ڏني ته، ”منهنجو مڙس منجهند ۽ رات جو کاڌو ٻاهر ڪٿي کائي ايندو آهي.“
مڙس چيو ته، ”ان جو ڪارڻ اهو آهي جو منهنجي زال مون سان نباهڻ ئي نه ٿي چاهي. سندس روين ۾ ڪو سڀاءُ ڪونهي. ان لحاظ کان هوءَ دنيا جي بداخلاق عورت آهي.“
هڪ ٻي عورت ڪورٽ ۾ چيو ته، ”منهنجي زال مون سان ڳالهائڻ ٻولهائڻ ڇڏي ڏنو آهي ۽ گهر جو خرچ پکو پنهنجي ماءُ جي هٿان مون کي ڏياري موڪليندو آهي.“
مڙس وراڻيو ته، مان پنهنجي زال جي بداخلاقين ڪري تنگ ٿي چڪو آهيان، تنهن ڪري مان اهو پڪو فيصلو ڪري ڇڏيو آهي ته ساڻس ڳالهائڻ بند ڪري ڇڏيان. ساڻس نه ڳالهائڻ کي پورا پندرنهن مهينا گذري چڪا آهن.“
ازدواجي زندگيءَ جي اڪثر مسئلن ۽ مونجهارن کي سياڻپ ۽ سٺي اخلاق وسيلي حل ڪري سگهجي ٿو. جيڪڏهن تنهنجو مڙس توکي گهٽ ڀانئين ٿو، گهر گهاٽ تي ڪو ڌيان نه ٿو ڏي، دير سان گهر اچي ٿو، منجهند ۽ رات جي ماني ٻاهر کائي ٿو، ويڙهه جهيڙ ڪري ٿو ۽ پنهنجي رت پگهر جي ڪمائي اجاين شغلن ۾ لُٽائي ٿو، ته پوءِ تون اهڙن مسئلن کي پنهنجي اعليٰ اخلاق ۽ ڪردار ۽ سٺي ورتاءُ وسيلي حل ڪري سگهين ٿي. تون پنهنجي هلت ۾ هاڪاري تبديلي پيدا ڪري پوءِ سٺي اخلاق جا معجزن جهڙا نتيجا ويهي ڏس.
ڪنهن ماڻهو ءَ حضور ﷺ جن کي ٻڌايو ته، ”فلاڻي عورت ڏاڍي نيڪ آهي، روزي نماز جي پابند آهي ۽ راتين جو اٿي عبادت ڪندي آهي پر ڏاڍي بداخلاق آهي. اوڙي پاڙي ۾ اصل آزار مچائي ڇڏيو اٿائين. ”اهو ٻڌي پاڻ سڳورن وراڻيو ته، ”ان عورت ۾ ڪابه چڱائي ڪونهي. اها دوزخڻ آهي.“