ٻين جي گلا ڪندڙن جي ڳالهين تي ڪو ڌيان نه ڏجي:
عام طور تي ماڻهن ۾ ٻين جا عيب ڪڍڻ ۽ گلا ڪرڻ جهڙي بڇڙي عادت هوندي آهي. اها عادت نه رڳو پاڻ خراب آهي پر ٻين به ڪيترن ئي خراب نتيجن جو سبب هوندي آهي. ان واهيات عادت جي ڪري شڪ شبها پيدا ٿيندا آهن، دشمني ۽ ڌڪار وڌندو آهي، پيار ۽ محبت ختم ٿي ويندي آهي. مٽن مائٽن سان لاڳاپا خراب ٿي ويندا آهن. دوست ساٿ ڇڏي ويندا آهن ۽ زال مڙس ۾ جدائي ٿي ويندي آهي ۽ ڳالهه ڪڏهن ڪڏهن رتوڇاڻ ۽ قتل تائين به پهچي ويندي آهي.
ڏک جي ڳالهه اها آهي جو ايڏو وڏو عيب اسان جي معاشري ۾ ائين ته گهر ڪري ويو آهي جو ماڻهو ان کي عيب ته سمجهن ئي ڪونه ٿا. هر ڪچهريءَ ۾ ان عيب وسيلي وات جو مزو بدلايو ويندو آهي ۽ هر محفل ۾ ان عيب کي هڪ شغل سمجهيو ويندو آهي. اهڙيون ڪچهريون هونديون جن ۾ ڪنهن جا عيب نه اگهاڙيا ويندا هجن. خاص ڪري زائفاڻين ڪچهرين ۾ عيبن اگهاڙڻ جي ته ڄڻ چٽا ڀيٽي ٿيندي آهي. ٻيا ته ٺهيو پر سندن مڙس به تنقيد جو خاص نشانو بڻبا آهن. ڪا مڙس جي منهن مهانڊي تي کيس ٽوڪيندي آهي، ڪنهن کي پنهنجي مڙس جو اخلاق، چال چلت ۽ ورتاءُ ناهي وڻندو ته ڪنهن کي وري پنهنجي مڙس جي ڌنڌي تي اعتراض هوندو آهي. جيڪڏهن ڪنهن جو مڙس تيلي هوندو آهي ته ٻي وري کيس ٽوڪيندي آهي: ”تنهنجي مڙس مان ته تيل جي ڌپ ايندي هوندي. تون الائي ڪيئن ٿي اهڙي سان گذارو ڪرين؟“ جيڪڏهن موچي هوندو ته چوندي، ”ڀلا! موچيءَ سان ڇو شادي ڪيئي؟ ٻيو ڪو مڙس ڪونه ٿي مليئي ڇا توکي؟ جيڪڏهن مڙس ڊرائيور هوندو ته سندس ڪن ڀريندي، ”تنهنجو مڙس ته ٻارهوئي سفر ۾ هوندو. اهو ته چڱو نه ٿيو تولاءِ!“ جيڪڏهن ڪاسائي هوندي ته چوندي، ” ان مان ته گوشت جي ڌپ ايندي هوندئي.“ جيڪڏهن آفيس ۾ ڪم ڪندو هوندو ته چوندي، ”اهو ته سڄو ڏينهن آفيس ۾ قيد هوندو ۽ توکي وقت ڪيئن ڏئي سگهندو هوندو؟“ جيڪڏهن غريب هوندو ته چوندي، ”اهڙي غريب سان ڪيئن ٿي گذارو ڪرين؟ اهڙي سڃي ته توکي هر خوشيءَ کان پري رکيو هوندو. نه سير سپاٽو، نه وندر ورونهن، نه کاڌو پيتو سٺو ۽ نه ئي لٽو ڪپڙو چڱو!“ جيڪڏهن مُنهن مهانڊي جو ڪجهه ڪسيرو هوندو ته چوندي، ”توبهه تون ته سهڻي سيبتي پر پنهنجو مڙس ته ڏس! ڀلا پڻي ماڻي کي توسان دشمني هئي ڇا جو اهڙي ماڻهو سان توکي پرڻائي ڇڏيائون؟“ ۽ جيڪڏهن طبيعت جو ڪجهه تيز هوندو ته چوندي، ”تنهنجو مڙس ته ايڏو چيڙاڪ آهي جو توبهه کڻي ڪر. سدائين مُنهن تي ٻارنهن وڄايو ويٺو آهي؟ الائي جي ڪيئن ٿي گذارين ان سان؟“
اهڙين ۽ اهڙي قسم جي ٻين سوين ڳالهين جي ڏي وٺ ڪرڻ عورتن جو شغل هوندو آهي. کين اهڙي قسم جي ڳالهين جي اهڙي ته عادت پئجي ويندي آهي جو اهي نتيجن جو ته سوچينديون ئي ناهن. کين ان ڳالهه جي ڪا پرواهه ناهي هوندي ته متان سندن ڪو جملو کيس پنهنجي مڙس کان بدظن ڪري وجهي ۽ ڳالهه وڃي طلاق تائين پهچي ۽ اهڙي طرح وسندڙ گهر ويران ٿي وڃي. حقيقت ۾ اهڙي قسم جون عورتون انسان جي روپ ۾ شيطان هونديون آهن. کين ڪٽنب جي خوشحالي، خوشي ۽ سڪون سان وڏو وير هوندو آهي. هاڻي سوچڻو اهو آهي ته اسانکي ڇا ڪرڻ گهرجي؟ اسان جي معاشري جي مڙني بڇڙاين مان اها سڀ کان وڌيڪ خراب ۽ تباهه ڪندڙ بڇڙائي آهي. جيتوڻيڪ اسان جي مذهب ان ڳالهه کان سختيءَ سان جهليو آهي پر پوءِ به اسان ان واهيات عادت کي ڇڏڻ لاءِ تيار ناهيون.
حضور ﷺ جن فرمايو آهي ته، ”اي اهي ماڻهؤ! جيڪي زبان سان ته اسلام جو نالو وٺو ٿا پر توهان جي دلين ۾ اڃا ايمان نه لٿو آهي: مسلمانن جا عيب نه ڪڍو ڇو جو جيڪو ٻين جو عيب ظاهر ڪندو، تنهن جا خدا به عيب ڪڍندو ۽ اهڙي طرح هو خوار خراب ٿيندو توڙي جو پنهنجي ئي گهر ۾ ڇو نه ٿئي.“
بد نيت عورتون اهڙي قسم جون ڳالهيون ڪري پنهنجا ڪجهه مقصد پورا ڪنديون آهن. اهي يا ته دشمني ۽ ساڙ جي ڪري ائين ڪنديون آهن ته جيئن ڪنهن جو ڪٽنب تباهه ٿي وڃي، يا اهڙيون ڳالهيون ڪري اهي پاڻ کي مٿانهون ۽ ٻين کي گهٽ ثابت ڪنديون آهن. ائين به ٿي سگهي ٿو ته اهي پنهنجي ڪمتريءَ جي احساس ڪري ٻين تي ٽوڪ ٺٺول ڪنديون هجن يا وري ان طريقي سان پنهنجي همدردي ۽ سڄڻائپ ڏيکارينديون هجن. ڪي عورتون وري بنا ڪنهن مقصد جي رڳو شغل ۽ وندر ورونهن جي طور تي اهڙي بڇڙي عادت کان مجبور هونديون آهن. بهرحال... اها ڳالهه ته مڃيل آهي ته سندن مقصد سڄڻائپ يا همدردي بنهه نه ٿو ٿي سگهي. اها بڇڙي عادت اسان جي معاشري ۾ مردن ۽ عورتن ٻنهي ۾ هوندي آهي. ان عادت جا نتيجا ڏاڍا خراب هوندا آهن. اها خراب عادت دوستن ۾ وڇوڙي جو سبب بڻبي آهي. ان ڪري جهيڙا جهٽا ٿيندا آهن، ڪٽنب تباهه ٿي ويندا آهن ۽ رتو ڇاڻ پڻ ٿيندي آهي.
پڙهندڙؤ! پَڪ سان اهڙي قسم جا حادثا ۽ واقعا توهان جي نظرن مان پڻ گذريا هوندا. هڪ واقعو هي به پڙهو:
هڪ عورت ڪورٽ ۾ دانهيندي چيو ته، ”فلاڻو ماڻهو، مون ۽ منهنجي مڙس ۾ ڏڦيڙ وجهڻ لاءِ سندس گلا ڪندو ۽ عيب ڪڍندو هو. هو چوندو هو ته تنهنجو مڙس تنهنجي لائق ئي ناهي. تنهنجي حال تي افسوس آهي جو تون اهڙي ماڻهوءَ سان نڀائيندي پئي اچين. ان کان طلاق وٺ ته مان توسان شادي ڪريان. مان به سندس چوڻ ۾ اچي ويس ۽ پوءِ پنهنجي مڙس کي قتل ڪري ڇڏيم.“
ڀيڻ! اهڙن بيهودن ماڻهو الائي جي ڇا مان ڇا ٿا ڪرائي وجهن. ٿورو ويهي ويچار جيڪڏهن تون پنهنجو ۽ پنهنجي مڙس ۽ ٻارڙن جو ڀلو ڀانيئن ٿي ته پوءِ اهڙن ماڻهن کان هوشيار رهه ۽ سندن ڀڙڪائڻ ۾ نه اچ ۽ سندن ظاهري همدرديءَ مان دوکو نه کاءُ. پڪ ڄاڻ ته اهي تنهنجا سڄڻ ڪڏهن به نه ٿا ٿي سگهن، پر اهي تنهنجي خوشين جا ويري آهن. سندن مقصد توکي تباهه ڪرڻ کانسواءِ ٻيو ڪوبه ناهي. ٻين تي هڪدم ويساهه ڪرڻ جي عادت ڇڏي ڏي. پنهنجي هوشيارپ وسيلي اهڙن ماڻهن جي پليت مقصدن کي سمجهي ڇڏ ۽ جيڪڏهن اهي تنهنجي مڙس جي گلا ڪن يا عيب ڪڍن ته کين هڪدم ائين ڪرڻ کان روڪ ۽ صاف صاف ٻڌائي ڇڏ، ”توهان ۽ اسان جي وچ ۾ لاڳاپو ان صورت ۾ هلي سگهندو جڏهن اوهان منهنجي مڙس جي گلا نه ڪندا. مان پنهنجي مڙس کي ڏاڍو ڀائيندي آهيان، منجهس ڪو به عيب ڪونهي. توهان کي منهنجي، منهنجي مڙس ۽ ٻارڙن جي ذاتي زندگيءَ ۾ ٽنگ اڙائڻ جي ڪا ضرورت ڪانهي.“
تنهنجي اهڙي سخت لهجي ۽ ورتاءَ ڪري اهي سمجهي ويندا ته توکي پنهنجي مڙس ۽ ٻارڙن سان تمام گهڻو پيار آهي، تنهن ڪري هو توکي ڀڙڪائي ڪونه سگهندا. اهڙيءَ طرح تون سدائين لاءِ سندن شر کان بچيل رهندينءَ. تون ان ڳالهه جي ڳڻتي نه ڪري ته تنهنجي ٺوس لهجي کان کين ڏک رسندو يا وري لاڳاپن ۾ ڪو فرق اچي ويندو. جيڪڏهن اهي سچ پچ تنهنجا هڏ ڏوکي ۽ خير خواهه آهن ته پوءِ پڪ سان تنهنجون ڳالهيون دل ۾ نه ڪندا. ان جي ابتڙ جيڪڏهن دوستن جي روپ ۾ دشمن آهن ته پوءِ کانئن لاڳاپا ڇنڻ ئي ڀلو آهي ڇو جو اهڙن ماڻهن سان تعلق نڀاڳ ۽ تباهيءَ جو ڪارڻ بنجي سگهي ٿو.