صفائي سُٿرائي:
گهرداريءَ يا سگهڙائپ جي ڪمن مان هڪ ڪم گهر جي سموري سامان کي صاف سٿرو رکڻ پڻ آهي. صفائيءَ جو گهر ڀاتين جي صحت ۽ چڱڀلائيءَ تي وڏو اثر پوندو آهي، ڇو جو صفائيءَ جي ڪري ڪيترين ئي بيمارين کان بچي سگهجي ٿو. صاف سٿري گهر ۾ رهڻ سان دل به خوش رهندي آهي ۽ مرد کي پڻ گهر ۾ ڪشش محسوس ٿيندي آهي. صفائي ڪٽنب جي عزت ۽ مٿڀرائپ جو ڪارڻ آهي. اهو ئي سبب آهي جو حضور ﷺ جن فرمايو آهي ته، ”دين جو بنياد صفائيءَ تي رکيو ويو آهي.“
هڪ ٻئي هنڌ پاڻ ﷺ جن فرمايو آهي ته، ”اسلام، پاڪ ۽ صاف مذهب آهي تنهن ڪري توهان به (ذهني ۽ جسماني طور) پاڪ ۽ صاف رهڻ جي ڪوشش ڪريو ڇو جو پاڪ ۽ صاف ماڻهو ئي بهشت ۾ ويندا.“
گهر کي سدائين صاف سٿرو رکجي، روزانو ٻُهاري ڏجي ۽ گند ڪچرو صاف ڪري ڇڏجي. ڏينهن جو ڪو هنڌ ميرو ٿي وڃي ته ان کي هڪدم ڌوئي صاف ڪجي. ڪمرن جي ڇت، درن درين ۽ ڀتين کي صاف رکجي، ڄارا به لاهي ڇڏجن. فرنيچر، ميزن ۽ ڪرسين کي پڻ صفا ڪجي. درن ۽ درين جي شيشن کي به ڌوئي صاف ڪجي، گند ڪچري کي ڍڪڻ واري وڏي دٻي ۾ رکجي ۽ ان کي ڪمرن ۽ رڌڻي کان پري رکجي ته جيئن کاڌي پيتي جون شيون خراب ٿيڻ کان بچي وڃن. گند ڪچري جي دٻي کي جلدي خالي ڪرڻ گهرجي ته جيئن منجهس جيوڙا نه پئجي وڃن. گند ڪچري کي گهٽيءَ ۾ گهرن جي آڏو نه اڇلائجي، ڇو جو ائين ڪرڻ سان صحت جي اصولن جي ڀڃڪڙي ٿيندي. ٻيو ته ان گند مان جيوڙا پيدا ٿيندا جيڪي مکين جي وسيلي نه رڳو توهان جي، پر ٻين جي صحت لاءِ پڻ هاڃيڪار ٿي سگهن ٿا. اهو پڻ ڌيان ۾ رهي ته ننڍڙا ٻارڙا اڱڻ ۾ يا باغيچي ۾ پيشاب يا پائخانو نه ڪن. جيڪڏهن ائين ٿي به وڃي ته پوءِ ان هنڌ کي پاڻيءَ سان ڌوئي صاف ڪري ڇڏجي ته جيئن ڌپ به نه ٿئي ۽جيوڙا به پيدا نه ٿين. مطلب ته ڪوشش ڪري گهر جي ڪنڊ ڪڙڇ کي صاف سٿرو رکجي ۽ ڪٿي به گندگي ٿيڻ نه ڏجي.
ميرن ٿانون کي جيترو جلد ٿي سگهي ڌوئي ڇڏجي. ٿانوَن کي صاف ۽ گرم پاڻيءَ سان ڌوئجي ۽ جيڪڏهن اهي حوض يا ٽب جي پاڻيءَ ۾ ڌوتل هجن ته پوءِ وري انهن کي ٻيهر صاف پاڻي ءَ ۾ ڌوئجي ڇو جو حوض يا ٽب ۾ رکيل پاڻي گندو ٿي سگهي ٿو. ٿانون کي ڌوئڻ کان پوءِ هڪ صاف سٿري جاءِ تي رکجي. چڱو ٿيندو ته مٿن ڪو صاف ڪپڙو رکي ڇڏجي. ميرا ڪپڙا خاص ڪري ٻارن جي پيشاب ۽ پائخاني وارا ڪپڙا ڪمرن ۽ رڌڻي جي آڏو نه رکجن ۽ جيترو جلد ٿي سگهي انهن کي ڌوئي ڇڏجي. سدائين صاف سُٿرا ڪپڙا پائجن ۽ ٻارن کي اڇو اجرو رکجي. خاص طور تي اندران پائڻ وارا ڪپڙا سدائين ڌوتل هجن ڇو جو اهي سڌو سئنون بدن سان چُهٽيل هوندا آهن.
گوشت، دالين ۽ کاڌي جي ٻين شين کي رڌڻ کان اڳ ۾ چڱيءَ ريت صاف ڪجي. خاص طور تي سبزين کي ٻه چار ڀيرا ضرور ڌوئجي ته جيئن منجهائن جيوڙا نڪري وڃن. ميون کي به کائڻ کان اڳ سٺي نموني ڌوئي صاف ڪجي ڇو جو وڻن تي اڪثر ڪري جيت مار دوائون ڇڙڪايون وينديون آهن. تنهنڪري انهن زهريلين دوائن جي منجهن وڃڻ جو امڪان هوندو آهي. ٿي سگهي ٿو ته انهن دوائن جو تڪڙو اثر نه ٿئي پر بعد ۾ اهو اثر ظاهر ٿي سگهي ٿو. کائڻ کان اڳ ٻارڙن جي هٿن کي صابڻ سان ڌوئڻ گهرجي. جيڪڏهن اهي چمچي، ڇري ۽ ڪانٽي سان کائيندا هجن ته به کين هٿ ضرور ڌوئارجن. کاڌي کائڻ کان پوءِ به هٿ چڱيءَ طرح ڌوئي صاف ڪجن ۽ زوردار گُرڙيون پڻ ڪجن ته جيئن ڏندن ۽ هوڙن ۾ ڦاٿل کاڌي جا ذرڙا، جيڪي وات ۾ ڌَپ پيدا ڪندا آهن، ٻاهر نڪري وڃن.
چڱو ته ائين ٿيندو ته هر ڀيري کائڻ کانپوءِ ڏندن کي برش ڪجي. پر جيڪڏهن ائين ڪرڻ ۾ ڏکيائي ٿئي ته پوءِ گهٽ ۾ گهٽ رات جو سمهڻ مهل کان اڳ ضرور برش ڪجي. اهڙي طرح نه رڳو اوهان جي ڏندن جو بچاءُ ٿيندو پر توهان جي صحت به سٺي رهندي.
پنهنجن نهن کي هفتي ۾ هڪ ڀيرو ضرور لاهڻ گهرجي. ننهن وڏا ٿي وڃڻ سان جيوڙا پيدا ٿيڻ جو امڪان هوندو آهي جيڪي خاص ڪري پيٽ جون بيماريون پيدا ڪري سگهن ٿا. سٺي صحت لاءِ وهنجڻ نهايت ضروري آهي. هونئن ته روزانو وهنجڻ گهرجي پر ائين نه ٿي سگهي ته پوءِ هڪ ڏينهن ڇڏي ٻئي ڏينهن ضرور وهنججي. غير ضروري وار لاهڻ به صحت لاءِ نهايت ضروري آهي، نه ته انهن غير ضروري وارن جي وڌڻ سان منهجن جيوڙا پيدا ٿي سگهن ٿا. ٻيو ته کاڌي پيتي جي شين کي مکين کان ڍڪي ڇڏڻ گهرجي.
اسان جي مذهب اسلام ۾ صفائي سٿرائيءَ تي تمام گهڻو ڌيان ڏنو ويو آهي.
حضرت امام جعفر صادق عه فرمايو آهي ته، ”خدا خوبصورتيءَ کي ۽ هارسينگارکي پسند ڪندو آهي. ڄاڻي واڻي فقيري ۽ غربت کي ظاهر ڪرڻ کي مڪروهه سڏو ويو آهي. خدا چاهيندو آهي ته پنهنجي نعمتن جون نشانيون پنهنجي ٻانهن ۾ ڏسي. تنهنڪري صاف سٿرا ڪپڙا پائجن، خوشبوءِ هڻجي، گهر کي صاف سٿرو ۽ سجائي رکجي. گهر ۽ آسپاس کي ٻُهارجي، اوندهه ٿيڻ کان اڳ روشني ڪجي. ائين ڪرڻ سان خدا غربت کي گهر کان پري رکندو آهي ۽ روزي ڪشادي ڪندو آهي.“
پاڻ ﷺ جن فرمايو آهي ته، ”گدلو ماڻهو اوس خراب هوندو آهي.“
حضور ﷺ جن فرمائين ٿا ته، ”گند ڪچري کي رات جو گهر ۾ نه رهڻ ڏيو ڇو جو شيطان گند ڪچري ۾ رهندو آهي.“
پاڻ ﷺ جن اهو پڻ فرمائين ٿا ته، ”ماڻهوءَ جا لٽا ڪپڙا سدائين صاف سٿرا رهن گهرجن.“
حضرت علي رضه فرمائي ٿو ته، ڪوريئڙي جي ڄارن کي پنهنجي گهرن مان صاف ڪري ڇڏيو ڇو جو اهي ڄار غربت جو سبب بڻبا آهن.“
هڪ ٻئي موقعي تي پاڻ فرمايو ته، ”ميري رومال کي گهر ۾ نه اڇلايو ڇو جو اهو شيطان جي جاءِ ٿي ويندي آهي.“
حضرت امام جعفر صادق رضه فرمائي ٿو ته، ”ٿانون کي ڌوئڻ ۽ گهر کي صاف رکڻ سان رزق ۾ واڌارو ٿيندو آهي.“