جنھن جي ھٿ ۾ قطب نما اھو جھاز جو ناکئو
بھرحال اڄ جي مشغول جھازيءَ کي بندرگاھھ ۾ ايترو وقت نٿو ملي جو کڻي ٽٿ پيسٽ وٺي يا خط پوسٽ ڪري. ٽيھھ سال اڳ جڏھن اسان جھازن تي چڙھياسين جھاز کڻي ماڊرن ۽ تيز ھئا پر بندرگاھن ۾ ڪم ايڏو سـُـست ھليو ٿي (جنھن جي اسانکي خوشي آھي ۽ ھر جھازيءَ جو اھو خواب ھوندو آھي تھ سندس جھاز جڏھن بندرگاھھ ۾ پھچي تھ بندرگاھھ ۾ ڪم ڪندڙ مزورن جي ھڙتال ھجي جيئن ھن کي بندرگاھھ ۾ گھڻي کان گھڻو وقت گھمڻ ۽ آرام لاءِ ملي) جو جدي، دمام ۽ لنڊن لورپول جھڙن بندرگاھن ۾ بھ جھاز مھينا ترسيو ٿي. ۽ جڏھن جھاز سڙھ تي ھوا جي لڳڻ تي ھلندا ھئا تڏھن تھ جھاز وارن کي بندرگاھن ۾ مھنن جا مھنا ترسڻ لاءِ ملي ويندا ھئا ۽ پوءِ وقت گذارڻ لاءِ مڪاني ۽ ٻين ملڪن کان آيل جھازين سان ملي خبرون چارون ۽ قصا ڪھاڻيون ڪندا ھئا. ان دور ۾ جھاز ڪاٺ جا ۽ ننڍا ھوندا ھئا ۽ ھر بندرگاھھ ۽ ھر ٻيٽ تي پھچي ويندا ھئا. اڄ جا جھاز تھ فقط مقرر بندرگاھن ۾ وڃن ٿا. اڳ جي زماني ۾ سواءِ قطب نما (اتر ڏيکاريندڙ سئيءَ واري) دٻليءَ جي سمنڊ تي رستو ڳولڻ لاءِ نھ نقشا (Charts) ھئا نھ ريڊيو (Path Finder) نھ رڊار. تڏھن Sattelite جھڙين شين جو تھ ڪو سوچي بھ نٿي سگھيو. واسڪو ڊيگاما وٽ ڪو انڌو منڊو نقشو ھو ۽ ھن ڪيپ آف گڊ ھوپ ان نقشي ذريعي سلامتيءَ سان اڪري تھ ھو خوشيءَ وچان ڪپڙن ۾ نھ پئي ماپيو. ساڻس ڪم ڪندڙ خلاصي جيڪي سمنڊ جي ڇتين لھرن کان بيزار ٿي پنھنجي وطن (پورچوگال) ورڻ جو پھھ ڪري رھيا ھئا تن جي ھر وقت اھا ڪوشش ھئي تھ ڪو بل لڳي تھ ان واسڪوما جو اھو نقشو چوري ڪجي ۽ ان ذريعي واپس موٽجي. يعني انھن ڏينھن ۾ جنھن جي ھٿ ۾ قطب نما يا نقشو ھوندو ھو اھو جھاز جو ناکئو سمجھيو ويندو ھو. ھوڏانھن واسڪو ڊيگاما کي بھ کڙڪ پئجي وئي تھ ھي نڀاڳا مون کي انڊيا تائين سفر پورو ڪرڻ نھ ڏيندا ۽ نقشو ڦرڻ لاءِ ماڳھين منھنجو خون ڪندا. ان ڊپ کان ھن سڀني اڳيان نقشي جا ٽڪرا ٽڪرا ڪري سمنڊ ۾ اڇلي ڇڏيو ۽ سڀ سڌا ٿي ھن جي چوڻ مطابق ھلڻ لڳا.
ان زماني ۾ سامونڊي رستو ڀلجڻ تھ ڪا ڳالھھ ئي نھ ھئي. ھڪ بندرگاھھ بدران ٻئي مان نڪرڻ عام ڳالھھ ھوندي ھئي يا اصلي بندرگاھھ ۾ پھچڻ کان اڳ پنھنجي ٻيڙي کي ڏھن بندرگاھن مان گھمائيندا ويندا ھئا ۽ بندرگاھھ بھ ڪي اڄ جا بندرگاھھ نھ ھوندا ھئا جن تي ڌڪا ۽ ڪرينون ھجن، لائيٽ ھائوس ۽ بيڪن وارا buoyھجن، ڪسٽم ۽ اميگريشن پوليس ھجي. بس پيٽارو ۽ ٻڍاپور، ھالا پراڻا ۽ ڊڀري جھڙا دريائي قسم جا بندرگاھھ ھئا ۽ ڪئپٽن (ناکئا) بھ اھڙا ئي ڪولمبس جھڙا ھئا جنھن کي آخر تائين خبر نھ پيئي تھ چڱو مڙس اوڀر ڏي (انڊيا، انڊونيشيا) ڏي پيو وڃي يا اولھھ ڏي (بھاما، ڪيوبا ڏي)! ڪي تھ وري ناکئا ۽ خلاصي ڄاڻي واڻي ڪنھن رومانٽڪ ٻيٽ تي ترسي پوندا ھئا ۽ ويندا ھئا شاديون ڪندا ۽ ٻار ڄڻيندا ۽ پوءِ دل ڀرجڻ تي وطن واپس موٽي اچي پنھنجي اصلي زال ۽ جھاز جي مالڪ کي اھو ٻڌائيندا ھئا تھ طوفان لڳڻ تي ھنن کان رستو خطا ٿي ويو. جھاز ڀڄي پيو ۽ ھو ھڪ ويران ٻيٽ تي وڃي نڪتا. اھڙن جھازين جي رومانوي ڪھاڻين ۽ زندگين کان ڪئين دور دراز جا ٻيٽ مشھور آھن.