ابن بطوطا حج جي ارادي سان گھران نڪتو
ابن بطوطھ ھڪ مسلمان سياح ھو. سندس نالو ابو عبدالله محمد ھو پاڻ 1304ع سن ۾ موراڪو (مراڪش) جي شھر طنج (Tangier) ۾ ڄائو ڏٺو وڃي تھ ھي ھمايون ۽ بابر جھڙن مغل بادشاھن کان بھ گھڻو اڳ ڄائو ۽ ان وقت جي دنيا جو سير ڪيائين. ابن بطوطھ جو جنھن خاندان سان تعلق ھو اھي وقت جا قاضي (فيصلا ڪندڙ) ھئا. پاڻ بھ قاضي (جج) ھو. 21سالن جي ڄمار ۾ ھو حج ڪرڻ لاءِ مڪي ڏي روانو ٿيو. گھران نڪرڻ وقت ھن جو ارادو فقط مذھبي ڊيوٽي (حج جي ادائگي) ۽ اوڀر جي عالمن وٽان علم پرائڻ ھو. پر پوءِ گھر کان ٻاھر نڪرڻ بعد ھن کي ملڪ ملڪ گھمڻ جو شوق پيدا ٿي پيو ۽ فيصلو ڪيائين تھ جيتريقدر ٿي سگھندو دنيا جا گھڻي کان گھڻا علائقا گھمندس. ھن جو ڪيترن ئي شاھي درٻارن ۾ آڌرڀاءُ ڪيو ويو. ھن مسلمانن جو ھڪ ھڪ ملڪ گھميو ۽ اٽڪل سٺ کن بادشاھن، حاڪمن ۽ راجائن ۽ ڪيترن ئي راڻين سان مليو ۽ پنھنجو سفر نامون قلمبند ڪيو. سندس ڪتاب (سفرنامون) اڄ ڇھھ سؤ سال گذرڻ بعد بھ ساڳي شوق سان پڙھيو وڃي ٿو.
ابن بطوطھ گھران نڪرڻ وقت اولھھ ۽ اتر آفريڪا جي ملڪن مان ٿيندو دمشق، بغداد پھتو. دمشق ۾ ڏٺائين تھ خليفھ وليد مسجد جي ٻاھران شھر جا اھم نوٽري پبلڪ اسٽال ٺاھيو ويٺا ھئا. ھر ھڪ وٽ ڇھھ کن شاھد موجود ھئا جيڪو ڇوڪرو ڇوڪري شاديءَ لاءِ آيو ٿي تھ ھن في وٺي اتي جو اتي نڪاح نامون تيار ڪري ڏنو ٿي. کين قاضي طرفان اجازت مليل ھئي. ھي ائين ھو جيئن اڄ ڪلھھ مغربي ملڪن ۾ سول مئريجون (شاديون) ٿين ٿيون.
بغداد کان مديني ۽ مڪي واري رستي " ضرب زبيدھ" تي جتي ڪٿي مسافرن جي لاءِ پاڻيءَ جو بندوبست ٿيل ھو جيڪو خليفي ھارون رشيد جي زال زبيدھ طرفان ھو. اڄ بھ ان رستي ۾ ڪا ورلي تبديلي آئي آھي.
حج دوران ابن بطوطھ بيمار ٿي پيو ۽ ھن طواف ۽ سعي پيرين پنڌ ڪرڻ بدران امير جي گھوڙي تي چڙھي ڪئي. (سعي صفا ۽ مرواھ ٽڪرين جي وچ ۾ ست ڦيرا ڪرڻ کي سڏجي ٿو) يمن ۾ ابن بطوطھ زابد شھر ۾ رھيو جيڪو انھن ڏينھن ۾ اتي جو ٻيو نمبر وڏو شھر ھو. ايران ۾ ابن بطوطھ ابو سعيد سان مليو جيڪو ايران جي منگول گھراڻي جو آخري خان ھو. ھن وائسراءِ جي خاتون جي حاضري اچي ڀري جيڪا آغا سڏي وئي ٿي. خاتون ابن بطوطھ کي پئسا ۽ سواري لاءِ گھوڙو سوغات طور ڏنو. ابن بطوطھ کي شيراز شھر جا ماڻھو بيحد نيڪ ۽ سچار لڳا.