اگھاڙن پيرن واري يتيم ڇوڪري کان ارب پتي امير بئنڪر تائين
سنگاپور پھچي جن جن محنت ڪئي ۽ عقل کان ڪم وٺي پئسو بچايو ۽ان کي وڌايو ويجھائيو اھي يا انھن جو اولاد وڏا ماڻھو ٿي ويا. سنگاپور ۾ اڄ بھ توھان کي اھڙا ڪيترائي امير چيني، سک، تامل ۽ سنڌي ھندو ملندا جيڪي ھتي خالي ھٿين پھتا پر پوءِ محنت، عقل ۽ ڀاڳ کين ڪٿي جو ڪٿي پھچايو. سنگاپور جي اوور سيز يونين بئنڪ جي سٺ ماڙ عمارت، سنگاپور جي و ڏي ۾ وڏي عمارت آھي. ڪجھھ سال اڳ ان عمارت ۾ اوور سيز يونين بئنڪ (OUB) جي چيني مالڪ مسٽر لئين يـِنگ چائو (Lien Ying Chow) سان ملاقات ٿي. لئين سندس ذات آھي جيئن پھرين بھ ٻڌائي چڪو آھيان تھ چيني ماڻھو پھرين ذات لکندا آھن. سندن نالي جي ٽن لفظن ۾ پھريون لفظ ذات ٿئي باقي ٻھ لفظ نالي جا ٿين- جن مان گھڻو ڪري ھڪ لفظ صفت ٿئي ۽ ٻيو اسم جيئن تھ: سھڻو باغ، خوشبودار گل ، تکو گھوڙو، پاڻيوارو ٻيٽ، ٿڌي ھوا وغيره وغيره. بھرحال ھن مضمون ۾ مسٽرليئين ينگ چائوءَ جو بار بار سڄو نالو کڻڻ بدران فقط چائو سڏينداسين.
چائوءَ جڏھن 1918ع ۾، يارھن ورھن جي ڄمار ۾ پنھنجو وطن چين ڇڏيو تھ ھو ھٿين خالي ھو. اڄ ھو سنگاپور جي امير ترين ماڻھن مان ھڪ آھي جنھن جون ھوٽلون آفيس بلڊنگس، بنگلا ۽ بئنڪون نھ فقط سنگاپور ۾ آھن پر ملائيشيا، ٿائلنڊ ۽ ھانگ ڪانگ ۾ پڻ آھن. پاڻ ڊپلومئٽ ۽ سفير بھ رھي چڪو آھي. سندس زندگيءَ جو دلچسپ احوال ھانگ ڪانگ جي ھفتيوار رسالي ۾ “Barefoot Boy to Billionaire Banker” جي نالي سان اچي چڪو آھي. ۽ فار چون رسالي جو ايڊيٽر لوئس ڪرار ھن تي ڪتاب لکي رھيو آھي. جيڪو ھيستائين ڇپجي بھ چڪو ھوندو. ڪتاب جو نالو رکيو اٿس: “From Chinese Villager to Singapore Tycoon”. پاڻ 1807ع ۾ چين ۾ ڄائو. منھنجي ساڻس ملاقات پنج سال کن اڳ ٿي جڏھن ھو ڇھاسي ستاسي سالن جو ھو. ھينئر جي اڃان جيئرو ھوندو تھ نوي ايڪانوي سالن جو ھوندو ۽ انشا الله ضرور ھوندو جو بقول سندس " منھنجي صحت ٺيڪ ٺاڪ آھي ۽ آئون سخت جان آھيان سو گھٽ ۾ گھٽ ھڪ سؤ سال تھ جيئرو رھندس" .
مسٽر چائو چين جي ڏاکڻي گئانگڊانگ صوبي جي جنھن ڳوٺ ۾ ڄائو ان جي ان وقت آدمشماري ويھھ ھزار کن ھئي ۽ ڳوٺ جي ھر ماڻھوءَ جي ساڳي ذات Lien ھئي " منھنجو ڏاڏو ليئين چائي (Lien Chye) ڳوٺ جو معزز ۽ پوڙھن ماڻھن مان ھو، ۽ منھنجو پيءَ ليئين سوي سينگ (Lien Swee Seng) ڳوٺ جي گھڻي کان گھڻو پڙھيل ماڻھو ھو. 1811ع ۾، جڏھن آئون پنجن سالن جو ٿيس تھ مون کي لکڻ سيکاريو ويو. ڏھاڙي مون کي ھڪ صفحو لکڻو پوندو ھو. منھنجو پيءُ مون کي اھائي نصيحت ڪندو رھندو ھو تھ سٺو ماڻھو اھو آھي جيڪو محنتي آھي، قانون جي عزت ڪري ٿو ۽ سک ۽ شانتي پسند ڪري ٿو. ھو مونکي ھر وقت اھو ئي سبق ڏيندو ھو تھ پٽ! ياد رکج تھ انسان کڻي غريب ٿي وڃي پر ھن کي اخلاق قائم رکڻ کپي."