نيل نديءَ تي پل ٺھي ۽ يوگنڊا جي گاديءَ جو ھنڌ ڪمپالا ٿيو
وڪٽوريا ڍنڍ ٽپي ھڪ شھر کان ٻئي شھر وڃڻ لاءِ سڙھ ۽ چين تي ھلندڙ ٻيڙيون ھيون ۽ پوءِ انجڻ تي ھلندڙ ٻيڙيون ٿيون ۽ ان کانپوءِ انجڻ تي ھلندڙ فيريون (ننڍڙا پئسينجر جھاز) ھلڻ لڳا. موٽر ڪارون بھ آفريڪا کنڊ ڏي اچڻ شروع ٿيون ھيون. محمد مانيڪ جنجا شھر جو پھريون ماڻھو ھو جنھن ڪار خريد ڪئي. اھا فورڊ ماڊل T ھئي.
ريل، روڊ ۽ ٻيڙي جي نظام بھتر ٿيڻ تي ڪيترن ايشيائي ماڻھن رستن جي اھم موڙن وٽ ننڍا ننڍا دڪان کوليا. پير محمد ترڪ بوگونگو ڳوٺ ۾ ھڪ ننڍڙو ھٽ کوليو. بوجوتا ڳوٺ ۾ بھ ھاڻ ڇھھ دڪان ٿي ويا. ٽي اسماعيلي مسلمان فئملين: ڪارا پرڌان، جمال پرڌان ۽ ويلجي ڀاون جا ۽ ٽي شيعا مسلمان فئميلن جا: ناصر پرڌان، علي جيراج ۽ ٻن ڀائرن حسن علي ۽ رجب علي رشيد جا. انھن ٻن ڀائرن محمد مانيڪ جن ٻن ڌيئن سان شادي ڪئي. حسنعلي جي شادي جينا ٻائيءَ سان ۽ رجبعليءَ جي ڪلثوم ٻائيءَ سان ٿي.
1930ع جي شروع وارن ڏينھن ۾ نيل نديءَ مٿان پل ٺاھي وئي. پل جي ڪري جنجا ۽ ڪمپالا جا شھر ريل ۽ روڊ رستي ھڪٻئي سان ڳنڍجي ويا. نيل نديءَ مٿان ھيءَ نيل پل لوھ ۽ سيمنٽ سان تمام مضبوط ٺاھي وئي. نيل پل شروع ٿيڻ کانپوءِ جنجا ڏينھون ڏينھن ترقي ڪندو رھيو ۽ ھڪ ڳوٺ مان ڦري ننڍڙو شھر ٿي پيو. جنجا قدرتي نظارن کان دنيا جي بھترين شھرن مان آھي. ذرا تصور ڪريو تھ جنجا شھر جي ھڪ پاسي اونھي ۽ تکو وھندڙ نيل ندي ھئي جنھن جو پاڻي ڪڙڪا ڪري ٿي وھيو تھ ٻئي پاسي وڪٽوريا ڍنڍ جو ماٺيڻو ۽ پر سڪون پاڻي ھو. تازي ۽ صاف پاڻيءَ جي ڪا کوٽ نھ ھئي، زمينون ڀليون ھيون جن تي ٿيندڙ مختلف فصل ھوا ۾ لڏندا رھيا ٿي، سج لھڻ ۽ اڀرڻ وقت جو سھڻو نظارو ڏسڻ وٽان ھوندو ھو ۽ ھر وقت ٿڌي ھير پئي لڳندي ھئي. جنجا جوشھر جيتوڻيڪ خط استوا جي بلڪل ويجھو آھي (اٽڪل ٽيھھ ميل کن) پر سمنڊ جي سطح کان ساڍا ٽي ھزار کن فٽ مٿي ھجڻ ڪري ٻارھوئي ٿڌڪار رھي ٿي. نيل نديءَ اتر طرف ڏي وھندي ٻن سلطنتن جو قدرتي بارڊر ٺاھيو ٿي. ھڪ طرف بوسوگا باگنڊا بادشاھت جا طاقتور ۽ مٿاھين جا ماڻھو ھئا. باگنڊا جي گاديءَ جو ھنڌ ڪمپالا (جيڪو پوءِ بعد ۾ سڄي يوگنڊا جي گاديءَ جو ھنڌ ٿيو) روم وانگر ستن ٽڪرين تي اڏيل آھي. اڳتي ھلي ڪراچيءَ وانگر جنجا ملڪ جو ڪمرشل ڪئپيٽل ۽ ٻيو نمبر وڏو شھر ٿيو.
1950ع ڌاري نيل پل کان ٿورو اڳتي اوئن فالس(Owen Falls) ڊئم ٺاھي وئي. ڪنھن زماني تائين اھو ڊئم نھ فقط سڄي يوگنڊا ملڪ کي بجلي مھيا ڪندي ھئي پر ڪينيا جي ڪجھھ اوڀر وارن حصن کي بھ.