ھنن جوان حبشڻ کي ڪچوئي کائي ڇڏيو
مشھور تورايخ نويس ابن خلدون جنھن جو والد پڻ ٽيونس ۾ ان موت جو شڪار ٿي ويو ھو اھو پڻ ابن بطوطھ جي ان ڳالھھ کي صحيح قرار ڏئي ٿو تھ محل محلاتون، شھر گھٽيون ويران ۽ خالي ٿي ويا ھئا ڄڻ تھ ڪو راڪاس گھمي ويو ھجي.
ابن بطوطھ اسپين ۾ بھ آيو ۽ غرناطھ جو شھر ڏٺائين. ان بعد ھو سوڊان ويو. پنھنجي وطن موٽڻ لاءِ صحرا جو رڻ پٽ ٽپڻ دوران رستي تي مغربي آفريڪا جا مشھور ملڪ: مالي ۽ نائيجر (Niger) پڻ ڏٺا ماضي ۾ مالي ملڪ امير ترين ٿي رھيو آھي ۽ جن ڏينھن ۾ ابن بطوطھ اتي پھتو ھو انھن ڏينھن ۾ مالي پئسي ۽ پاور (سياسي توڙي ملٽري طاقت ۾) اوج تي ھو. منسا (سلطان) سليمان جيڪو ملڪ جو حاڪم ھو، ابن بطوطھ جو آڌرڀاءُ ڪيو. ابن بطوطھ لکيو آھي تھ ھتي ٻارن قرآن حفظ ڪيو ٿي. مسجد ۾ ايترا نمازي ايندا ھئا جو جمعي نماز تي تھ فقط انھن کي مسجد ۾ جاءِ ملي نھ سگھندي ھئي جيڪي اڳ ۾ پھچندا ھئا. ھن ڏٺو تھ ھتي عورتن پڙدو تمام گھٽ ٿي ڪيو. شيدي نوڪرياڻيون ۽ نوجوان ڇوڪريون ھر ھڪ جي اڳيان اگھاڙيون ٿي ھليون ٿي. ويندي سلطان جون ڌيئون بھ اگھاڙيون ٿي ھليون ٿي. ملڪ ۾ اڃان بھ آدمخور قبيلا موجود ھئا. انسان جو گوشت کائيندڙ ھڪ اھڙي قبيلي جا " چڱا مڙس" پنھنجي امير سان گڏ سلطان سليمان جي درٻِار ۾ حاضري ڀرڻ آيا. سلطان مھمانوازي طور ھنن کي سندن خذمت چاڪريءَ لاءِ ھڪ جوان حبشڻ تحفي ۾ ڏني. ھنن ھن کي ماري ڪچوئي کائي ڇڏيو. ان بعد ھٿ ۽ منھن صاف ڪندي سلطان سليمان جا ٿورا مڃڻ لاءِ آيا.
منسا (سلطان) موسيٰ ھڪ دفعي قاضيءَ کي سزا طور ھڪ اھڙي جنگل ۾ اماڻي ڇڏيو جتي جا ماڻھو آدمخور (Cannibals) ھئا. چئن سالن بعد ھو صحيح سلامت پنھنج وطن (يورپ) موڪليو ويو. ھن کي جنگلي ماڻھن نھ ڪچو ۽ نھ رڌي کاڌو- ان ڪري جو ھنن جي عقيدي موجب اڇو ماڻھو بي سواد آھي ۽ بدھضمي پئدا ڪري ٿو.