سنگاپور ھڪ سکيو ستابو ٻيٽ
سنگاپور جيتوڻيڪ ھڪ ننڍڙو ٻيٽ آھي پر اھم لنگھھ وٽ ھجڻ ڪري ۽ ٻيٽ تي امن امان ۽ جھازين جي ھر ضرورت پوري ٿيڻ جو بندوبست ھجڻ ڪري ھن سڄي علائقي ۾ ھڪ اھم، تمام گھڻو ماڊرن، سھڻو ۽ خوبصورت ٻيٽ ٿي پيو آھي. ھي ٻيٽ دنيا جو Mr. Clean سڏجي ٿو. لاائنڊ آرڊر جي پوزيشن مضبوط ۽ ڏوھن جي سخت سزا ھجڻ ڪري ھتي نھ برابر Crime rate آھي. سياسي طرح Stable حڪومت ھجڻ ڪري ھر مڪاني ۽ ڌاريون ماڻھو ھتي سيڙپ ڪرڻ چاھي ٿو، حد کان وڌيڪ سھولتون ۽ سک ھجڻ ڪري ھر ڪا اڏام ۽ پاڻيءَ جو جھاز ھتي اچي ٿو. 1819ع تائين ھي ٻيٽ گمنام، ويران ۽ جنگل ھو جتي ڪنھن بھ رھڻ پسند نٿي ڪيو سواءِ سامونڊي چورن (قزاقن) ۽ ڏوھاري قسم جي مھاڻن جي- جيڪي پڻ سنگاپور نديءَ جي منھن وٽ رھيا ٿي. اڳتي ڪير وڃي. سڄو ٻيٽ جھنگ ۽ دلدل ھو. جانورن ۽ جيت جڻين سان ڀريل ھو. رت چوسيندڙ ڄؤرون ۽ مڇر ھئا. وڇون ۽ سؤپيريون ھيون. نانگ ۽ بکايل واڳون ھئا. ٻيٽ جي جاگرافيائي پوزيشن بھتر ڄاڻي 1819ع ۾ انگريز حڪومت پاران سر اسٽئمفورڊ رئفلس ٻيٽ جي ملئي مالڪ کان ھي ٻيٽ حاصل ڪيو جيڪو پاڻ بھ ڪنھن ٻئي ٻيٽ (ريائو) تي رھيو ٿي ۽ ھن لاءِ ھن ٻيٽ (سنگاپور) جي ڪا اھيمت نھ ھئي. نيو ڪئسل شھر ۾ ڪوئلن جي ڪھڙي ڪاڻ. ھي اھو علائقو آھي جتي چوڌاري- ساڄي کاٻي، ڏکڻ اتر طرف فلپين ۽ انڊونيشيا جھڙن ملڪن جا ڏھھ ھزار کان مٿي ٻيٽ آھن. ھي ھڪ سنگاپور ويو تھ ڪھڙي وڏي ڳالھھ، ٻيٽ جي ملئي حاڪم سوچيو ھوندو.
۽ پوءِ انگريزن ھن ٻيٽ کي ٺاھيو. جڏھن مير ٽالپر منھوڙي جھڙي ٻيٽ تي قلعا ۽ مسجدون مندر ٺاھيو ويٺا آھن اتي ھي جھونا جھازي (انگريز) ھھڙي ٻيٽ کي ٺاھي ڇو نھ پرائي پنھنجي لنگھندڙ جھاز جي ٽيٽ وٺن. سنگاپور ۾ رھڻ لاءِ انگريزن اوسي پاسي کان ايندڙ مزورن توڙي واپارين جي آڌرڀاءُ ڪئي. ملايا انڊونيشيا کان تھ ملئي ۽ چيني اچي نڪتا پر چين جي سر زمين تان بھ چيني لڏ پلاڻ ڪري سنگاپور آيا. انھن ڏينھن ۾ چين ۽ ڏکڻ ھندستان ۾ غربت ڏاڍي ھئي. ھن پاسي کين روزگار ملڻ ۽ چار پئسا ڪمائڻ جي وڏي اميد ھئي ڇو تھ انگريزن جو ھٿ ھو جن جيتوڻيڪ سڀ ڪجھھ پنھنجي سک ۽ ملڪ لاءِ ڪيو ٿي پر مڪاني ماڻھن کي بھ گھڻي کان گھڻو امن امان ۽ سٺو روزگار مھيا ڪري ڏنو ٿي. ھن تر جا ماڻھو اھو سڀ ڪجھھ پينانگ ٻيٽ تي ڏسي چڪا ھئا يا ان بابت ٻڌي چڪا ھئا تھ ڪيئن انگريزن ھڪ ويران ٻيٽ (پينانگ) کي سرسبز شاداب بڻائي ڇڏيو ۽ اتي لڏي ويندڙ ھميشھ لاءِ سکيو ستابو ٿي ويو. لڏ پلاڻ جو ھڪ اڻ کٽندڙ سلسلو جو شروع ٿيو تھ ويجھڙائي تائين ھلندو رھيو. امير ۽ واپاري بھ وڌيڪ خوشحال ٿيڻ لاءِ سنگاپور لڏي آيا پر سڀ کان گھڻا غريب آيا. ڪيترائي اھڙا جن وٽ ٻيڙيءَ جي ڀاڙي جا پئسا بھ نھ ھئا. جسم تي ڦاٽل وڳو ۽ پير اگھاڙا ھئا. انھن ۾ گھڻائي چينين جي ھئي. ھنن مٽ مائٽ ڇڏي سنگاپور ۾ سالن جا سال پورھيو ڪيو ۽ پئسو ڪمائي پٺيان غريب مائٽن کي بھ موڪليو تھ پاڻ لاءِ بھ بچايو. ان بچيل پئسي کي ڌنڌي ڌاڙي ۾ لڳائي وڌيڪ ڪمايو. اڄ جي سنگاپور جا گھڻي ڀاڱي امير ھن ٻيٽ تي اچڻ وقت مسڪين ۽ غريب ھئا. سندن ڀاڳ جي ڪھاڻي محنت ۽ پورھئي جي ڪھاڻي آھي. آئون ھميشھ سست ماڻھن کي سنگاپور جي چينين جي ڪھاڻي ٻڌي ۽ اتساھ حاصل ڪرڻ لاءِ چوندو آھيان. ھو محنت ڪري ڪيئن وڏا واپاري ٿيا، بيحد ڏکين حالتن ۾ رھي تعليم حاصل ڪري مٿاھون درجو حاصل ڪيائون، پئسو اچڻ بعد بھ ھو مرڻ گھڙيءَ تائين محنت ڪندا رھيا، اڻ مئي ملڪيت اچڻ بعد بھ ھو عيش زندگي کان پري رھيا. ھو خلق جي خدمت ڪرڻ ۾ خوشي محسوس ڪندا رھيا. اھڙن ڪيترن ئي چينين جا قصا، جيڪي سنگاپور اچڻ مھل ڪنگال ھئا ۽ پوءِ ڪروڙ پتي ٿي ويا، ڪتابي صورت ۾ آھن. مون بھ ڪيترن جون ڪھاڻيون روبرو ٻڌيون ۽ ڪتابن ۾ پڙھيون آھن ۽ ملائيشيا ۽ سنگاپور ۾ رھڻ دوران مون وٽ جيڪو دوست وطن کان ايندو ھو ان کي ٻڌائيندو ھوس ۽ انھن ماڻھن سان ملرائيندو ھوس. ھتي پنھنجن پڙھندڙن لاءِ ھڪ چيني ھمراھھ جو قصو لکڻ بي محل نھ ٿيندو.