الطاف شيخ ڪارنر

هي ٻيٽ هي ڪنارا

ھن ڪتاب جو موضوع بنيادي طور تي دنيا جي مختلف ٻيٽ ۽ ڪنارا ۽ اتي رھندڙن ماڻھن متعلق آھي. ھي ڪتاب ڪنھن ھڪ سفر جو داستان ناھي پر ھي سندس زندگيءَ جي سڀني ڪيل سفرن جو نچوڙ آھي. ھي ڪتاب سنڌي پڙھندڙ لاءِ ڄڻ ٻيٽن متعلق معلومات جو ھڪ خزانو آھي، گڏوگڏ ڪراچيءَ جي تفصيلي ذڪر سان گڏ اتي موجود اھم ٻيٽ منھوڙي متعلق پڻ معلومات ڏني وئي آھي.

  • 4.5/5.0
  • 13
  • 1
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • الطاف شيخ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book هي ٻيٽ هي ڪنارا

لکديپ ٻيٽن جو تعداد ھڪ لک ناھي

ڪراچيءَ مان جڏھن لنگر کڻي اسان ڪولمبو ڏي روانا ٿيندا آھيون تھ ڪولمبو تائين جي ٻن اڍائي ڏينھن جي سامونڊي سفر ۾ کاٻي پاسي ھر وقت انڊيا جي سرزمين ھوندي آھي ڇھھ اٺ ڪلاڪن ۾ سجاول، ٺٽو، بدين وارو پاڪستاني علائقو پورو ٿي پوءِ ڀوڄ ۽ ڪڇ (گجرات) شروع ٿي ويندو آھي ۽ ڏينھن اڌ بعد بمبئي ۽ مالابار ڪوسٽ (ملباري ڪنارو) شروع ٿيندو آھي جتي جي رھاڪن کي اسين ملباري سڏيون ٿا (پاڪستان توڙي ملائيشيا ۾ ھي ماڻھو ننڍي پئماني جي واپار ۽ تجارت کان مشھور آھن). اڳتي ھلي گوا جو بندرگاھھ اچي ٿو ۽ ڪراچي ڇڏڻ کان 45-40 کن ڪلاڪن بعد انڊيا جو ھڪ ٻيو مشھور بندرگاھھ ڪاليڪٽ اچي ٿو. ان کان ٻھ اڍائي ڪلاڪ کن اڳ جھاز جي ساڄي پاسي يعني اولھھ ڏي ننڍا ٻيٽ شروع ٿين ٿا جن جو ڪل تعداد 36 چيو وڃي ٿو ۽ انھن مان ڏھاڪو کن ڪي مس آھن جن تي ماڻھو ڇيڻو رھن ٿا باقي ٻيا ايترو ننڍا ۽ ھيٺاھان آھن جو سمنڊ جي ڇول اچڻ تي ٻڏيو وڃن. ڪنھن جي ڪا ٻيڙي ٻڌل آھي يا ھنڌ بسترو رکيل آھي تھ اھو بھ لڙھيو وڃي. يا اھم ٻيٽن کان ايترو پري ۽ ويران آھن جو اڃان انھن تي ڪو رھڻ جي ھمت نٿو ڪري. انھن سڀني ٻيٽن جي جيڪڏھن ايراضي جوڙ ڪئي وڃي تھ ڪل پکيڙ 50 کن چورس ميل مس ٿيندي. ھنن ٻيٽن جو ھندي ۽ ڏکڻ ھندستان جي زبانن ۾ نالو لڪشادويپ آھي ۽ انگريزي ۾ Laccadive. ڪنھن زماني ۾ سنڌي واپارين جو ۽ اڄ بھ اسانجا سنڌي ۽ مڪران ڪوسٽ جا بلوچ، بروھي مھاڻا ھنن ٻيٽن تائين وڃيو نڪرن ۽ سندن سنڌيءَ ۾ نالو لکديپ آھي. بھرحال سڀني زبانن ۾ معنيٰ ساڳي آھي ھڪ لک ٻيٽن جو جھڳٽو. خير ٻيٽن جو صحيح تعداد تھ مٿي لکي آيو آھيان جيڪو اڄ جي دور ۾ ھيلي ڪاپٽر يا ھوائي جھاز ذريعي ڳڻڻ ڪو ڏکيو ڪم ناھي پر پراڻي زماني جي جھازرانن سؤ ميلن تي پکڙيل ھي ٻيٽ ڏسي (جيڪي ان وقت چپوئن ۽ سڙھن تي ھلندڙ ٻيڙين ذريعي ڳڻڻ ناممڪن ڳالھھ ھو)، سمجھيو ھوندو تھ بيشمار ٻيٽ آھن ۽ ان گھڻائيءَ کي سؤ يا ھزار قرار ڏيڻ بدران ھڪ لک چيائون ۽ اھڙي طرح ھنن ٻيٽن جو نالو " ھڪ لک ٻيٽ" پئجي ويو. ھڪ ملين يا ڪروڙ بھ چئي سگھيا ٿي پر انھن ڏينھن ۾ ھڪ لک بھ وڏو ۽ سوچ کان ٻاھر تعداد ھو.
ھڪ جھاز تي مون سان ڪم ڪندڙ ھڪ مڪراني خلاصيءَ جو ھر ھڪ سان جھڳڙو رھيو ٿي. جھاز جي ٻين خلاصين سان تھ ڇا بندرگاھھ ۾ جھاز پھچندو ھو تھ اتي جي مڪاني ماڻھن سان بھ وڙھي ايندو ھو. جسم جو صفا سنھو سڪل ھو. بس ڪاوڙ جو تکو ھو. زور ٺلھو گاريون ڏيڻ تي ھوندو ھوس. سندس جھازي ساٿين جي دعائن سان (جن کي پڻ بيحد گھڻو تپايو ھئائين)ھر بندرگاھھ ۾ موچڙا کائي ايندو ھو. ڪٿي ٽنگ ڀڃائي تھ ڪٿي ٻانھھ ڀڃائي پاڻ کڻائي ايندو ھو پوءِ ٻيا ٽوڪيندا ھئس تھ چوندو ھو: " مڙيئي خير آھي آئون بھ کين ( يعني موچڙا ھڻڻ وارن کي) لک سؤ گارين جو ڏيئي آيو آھيان." ٻيون شيون ھن لاءِ سون ھزارن ۾ ھوندويون ھيون. پگھار بھ تن ڏينھن ۾ سـَـون ۾ ملندو ھوس پر جڏھن ڪنھن سان وڙھندو ھو (وڙھڻ مان مطلب اھو ئي تي اڳلو کيس ٺاھوڪي مار ڏيندو ھو، پاڻ فقط گاريون) تھ ان فائيٽ جي ڪھاڻي جھاز وارن کي ٻڌائي پنھنجو پاڻ کي ھيرو قرار ڏيڻ ۾ ھر وقت اھو چوندو ھو تھ مون کين لک سؤ گارين جو ڏنو. ھن لاءِ گھڻائيءَ جو انگ لک سؤ (يعني ڪروڙ) ھوندو ھو پوءِ گاريون کڻي ڏھھ ڏئي يا ويھھ. سو ھتي بھ ھڪ لک ٻيٽ مان مطلب تمام گھڻا ٻيٽ آھي.
ھوڏانھن ھن مون واري جھاز جي مڪراني خلاصيءَ کي سندس جھاز جا ساٿي چوندا ھئا: " گـُـلو گاريون تھ لک سؤ ڏنئي پر ھنن مان ڪنھن ھڪ جي آڱر بھ نھ ڀڳئي تون مٿو ڦاڙائي پاڻ کڻائي پيو اچين."
مڪراني زبان ۾ ڪچي گار ڏئي چوندو ھو: " ھنن جي ٽنگ ٻانھن نھ ڀڳي پر کين ڇٽيءَ جو کير ياد اچي ويو ھوندو."
ھاڻي گلوءَ (سندس نالو گلو ھو) جون مڪراني زبان ۾ ڏنل گاريون خبر ناھي ڪولمبو، ڪوالالمپور، ڪولون يا ڪوريا جي ڪھڙي سنگھاليءَ، ملئيءَ، چينيءَ يا ڪورين سمجھيون ھونديون جن کي ڇٽيءَ جو کير ياد آيو ھوندو. ٽنگ يا ٻانھن ڀڃائي يا مٿو ڦاڙائي سڄي واٽ گلو ڪنجھندو ھلندو ھو. آخر ٿائلنڊ جي بندرگاھھ بئنڪاڪ ۾ گلوءَ کي ڪنھن اھڙو جوڊو ڪراٽو ھنيو جو پاڻ کڻائي جھاز تائين بھ نھ پھچي سگھيو. اتي جي مڪاني اسپتال ۾ ڊگھي عرصي جي علاج لاءِ داخل ڪيو ويو ۽ جھاز بنا گلوءَ جي Sail ڪري ويو. گلوءِ (ھڪ ماڻھوءَ) جي گھٽ ٿيڻ ڪري باقي ٻين خلاصين تي ڪم جو لوڊ ضرور وڌي ويو پر سڀني سک جو ساھھ کنيو تھ گلوءَ جي روز ڦڏن مان جان ڇٽي.