منھوڙي جو لائيٽ ھائوس جھازن لاءِ وڏي مدد آھي
بھر حال تاريخ جي رڪارڊ موجب ڪراچيءَ جو بندرگاھھ ارڙھين صدي جي شروعات کان مشھور ٿيو. انھن ڏينھن ۾ ڪراچي بندرگاھھ جو انتظام قلات جي خانن جي ھٿ ۾ ھو جيڪو پوءِ ڪيترا دفعا سنڌ جي حاڪمن ڏي بھ ايندو ويندو رھيو جن جي پڻ ھن ۾ اک ھئي ۽ ھنن ھـِـن بندر جي اھميت سمجھي ٿي. آخرڪار مير فتح عليءَ 1795 ع ۾ ڪراچيءَ کي ھميشھ لاءِ پنھنجي قبضي ۾ آندو ۽ 1797ع ۾ منھوڙي تي قلعو ٺھرايو جتان لنگھندڙ ھر ٻيڙو نظر آيو ٿي. 1843ع ۾ انگريزن جو سنڌ تي قبضو ٿيو ۽ نيول آپريشن ۾ انگريزن جي جھازن ھن قلعي تي بم ۽ بارود ھڻي تباھھ ڪري ڇڏيو. منھوڙي تي قبضي ڪرڻ بعد ڪراچي جو شھر انگريزن جي حوالي ٿي ويو.
سنڌ جو گورنر ٿيڻ سان سرچارلس نيپيئر ڪراچيءَ کي فري پورٽ ٺاھڻ جو ارادو ڪيو ۽ ان خيال کان ھن منھوڙي ٻيٽ جي سڌاري ڏي ڌيان ڏنو. ھن پھرين بھ ڪياماڙي کي (جيڪو پڻ ٻيٽ ھو) نيپيئر مول ذريعي باقي ڪراچي شھر سان ڳنڍيو جيڪو ڪم 1854ع ۾ پورو ٿيو ۽ ٻيو اھم ڪم اھو ڪيائين جو منھوڙي ٻيٽ تي لائيٽ ھائوس ٺھرائين جيئن پنھنجا ۽ ڌارين ملڪن کان ايندڙ جھاز ڀٽڪي ڪناري جي ويجھو وارين ٽڪرين سان نھ ٽڪرائجن ۽ کين ڪراچي بندر ۾ اچڻ ۽ وڃڻ جي رستي جي صحيح ڄاڻ ٿي سگھي.
منھوڙي ٻيٽ جو ھي لائيٽ ھائوس 1889ع ۾ ٺھي راس ٿيو. ھي 91 فٽ ڊگھو آھي پر سطح سمنڊ (Sea level) کان 109 فٽ مٿاھون آھي. لائيٽ ھائوس گول مناري وانگر ٺاھيو وڃي ٿو جنھن جي چوٽيءَ تي آرسين ۽ شيشن (Lenses) کي اھڙي حساب سان رکيو وڃي ٿو جو ميڻ بتيءَ جھڙي معمولي روشني بھ تيز طاقتور ٿي پري پري تائين پھچي سگھي ٿي. ۽ ظاھر آھي جيترو مٿي ھوندو اوترو پري تائين نظر ايندو ۽ ڏورانھن ملڪن کان ايندڙ جھاز جڏھن لائيٽ ھائوس جي گھيري ۾ اچن ٿا تھ ان جا ھلائيندڙ سک جو ساھھ کڻن ٿا. اڄ جي ماڊرن دور ۾ بھ ھڪ جھاز ھلائيندڙ لاءِ بندرگاھھ جو لائيٽ ھائوس وڏي رھنمائي ۽ ڏڍ آھي-خاص ڪري رات جي وقت. کلئي سمنڊ (Open Sea) ۾ سمنڊ جي اونھائي بھ تمام گھڻي ٿئي ٿي ۽ سوين ميلن تائين بنا ڪنھن سامونڊي رنڊڪ جي ھلي سگھجي ٿو ۽ جھاز جو ڪنھن سان ٽڪرائڻ جو خطرو نٿو رھي. ڪناري جي ويجھو اچي رفتار بھ گھٽائڻي پوي ٿي تھ خطري جو بھ ڊپ رھي ٿو. ڇو جو ڪناري ويجھو سمنڊ جا ڪيترا حصا تانگھا، پٽ گپ وارو، سمنڊ اندر ننڍيون پھاڙيون، ٻيٽارا ۽ پھرين جا ڀڳل جھاز موجود رھڻ جو انديشو ٿئي ٿو جيڪي ھلندڙ جھازن کي نقصان رسائين ٿا. لائيٽ ھائوس جي روشني نظر اچڻ سان جھاز کي ان جي سڌائيءَ ۾ ھلائي اچڻو پوي ٿو ۽ پڪ رھي ٿي تھ اھا ڪراچي آھي ٻي صورت ۾ ڌڪي تي جھاز کي چند ڊگريون غلط موڙڻ سان جھاز ساڄي پاسي ٺٽي بدين واري علائقي ۾ گپ ۾ ڦاسي سگھي ٿو يا کاٻي پاسي بلوچستان واري علائقي ڏي سمنڊ اندر موجود ٽڪرين سان ٽڪرائجي چڪناچور ٿي سگھي ٿو. ھاڻ تھ سمنڊ تي رستا ڳولڻ جا ڪيترائي ماڊرن آلھ (Instruments)نڪري پيا آھن نھ تھ اڳئين زماني جا جھاز ران (۽ اڄ بھ ڪيترا ٻيڙا ھلائڻ وارا ناکئا) لائيٽ ھائوس جي روشني تي ڀاڙين ٿا. جنھن بندرگاھھ ۾ گھڙڻ جي ڪا بيڪن، بتي، بئاءِ يا لائيٽ ھائوس ناھي اوڏانھن وڃڻ کان ھر جھازي ڪيٻائي ٿو-خاص ڪري رات جي وقت.