الطاف شيخ ڪارنر

هي ٻيٽ هي ڪنارا

ھن ڪتاب جو موضوع بنيادي طور تي دنيا جي مختلف ٻيٽ ۽ ڪنارا ۽ اتي رھندڙن ماڻھن متعلق آھي. ھي ڪتاب ڪنھن ھڪ سفر جو داستان ناھي پر ھي سندس زندگيءَ جي سڀني ڪيل سفرن جو نچوڙ آھي. ھي ڪتاب سنڌي پڙھندڙ لاءِ ڄڻ ٻيٽن متعلق معلومات جو ھڪ خزانو آھي، گڏوگڏ ڪراچيءَ جي تفصيلي ذڪر سان گڏ اتي موجود اھم ٻيٽ منھوڙي متعلق پڻ معلومات ڏني وئي آھي.

  • 4.5/5.0
  • 13
  • 1
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • الطاف شيخ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book هي ٻيٽ هي ڪنارا

پورچو گالين ۽ ڊچن بعد سريلنڪا ۾ انگريز پھتا

سري لنڪا تي پورچو گالين ۽ ڊچن جي حڪومت بعد انگريزن جي 1815 ع کان 1948ع تائين حڪومت رھي. انگريز شايد سري لنڪا ۾ گھڙي نھ سگھن ھا ۽ انڊونيشيا جي ٻيٽن وانگر سري لنڪا تي بھ ڊچن (ھالنڊ جي رھاڪن) جو قبضو قائم ھجي ھا پر ھوڏانھن يورپ ۾ سندن سرزمين تي ھلندڙ جنگين ۾ ھالنڊ (جنھن کي نيدر لئنڊس بھ سڏجي ٿو) فرانس جي قبضي ۾ اچي ويو ۽ ھو (ڊچ) پنھنجي وطن کان ڏور سري لنڪا، سماترا، جاوا، بالي جھڙن ڏورانھن ٻيٽن کي صحيح طرح ڪنٽرول ڪري نھ سگھيا. ان وقت انگريز تھ ھونءَ ئي سڏ پنڌ تي (انڊيا ۾) ويٺا ھئا سي رڙھي سري لنڪا ڀيڙا اچي ٿيا. ڊچن مخالفت ڪئي پر منجھن ايڏو جوش نھ ھو ۽ چـُـپڙي ڪري ھٿ ڪڍي ويا ۽ انگريزن جي برٽش ايسٽ انڊيا ڪمپني واپار جي نالي م اچي ويٺي. ھيءَ سن 1796ع جي ڳالھھ آھي. انگريزن پھرين سري لنڪا ۾ عارضي طور رھڻ جو سوچيو ھو پر پوءِ پير ڄمائڻ سان ڏٺائون تھ لئھ لڳي پئي آھي. ساوڪ ۽ سک لڳا پيا آھن. ماڻھو سادا ۽ سلوڻا، سندن حاڪم پاڻ ۾ ئي پيا وڙھن. سو سال ٻھ مدراس کان ھن ٻيٽ جو انتظام ھلائي پوءِ چڱي طرح قبضو ڪرڻ لڳا. 1802ع ۾ سري لنڪا کي برٽش جي ڪرائون ڪالوني بنايو ويو. ڪئنڊي ۾ رھندڙ بادشاھھ سان تھ 1796ع ۾ ڪولمبو پھچڻ سان ئي ميل ملاقاتون شروع ڪيون ھئائون. ھن کي اھو ئي چيائون تھ تون بي اونو ٿي عيش ڪر عوام جو فڪر نھ ڪر ۽ نھ پنھنجي ڪنھن سوٽ ماسات جو ڊپ ڪر. جيسين اسين آھيون تيسين تنھنجي تخت کي ڪير بھ ھٿ نھ لائي سگھندو. ڪئنڊي جو مڪاني بادشاھھ خوش ٿي ويو پر ھن کي دل ۾ ھوارا کورا رھي تھ ھي ڌاريان يورپي چڱا ٿيا جيڪي اسان جي ڌرتي تي رھي اسان تي پيا لئھ رکن. ھن پنھنجي انتظاميا کي سڌارڻ ۽ مضبوط ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي. انگريز کي کڙڪ پئجي وئي تھ اھا ڳالھھ ھنن لاءِ خراب آھي. ڪئنڊيءَ جو بادشاھھ اسان تي ڀاڙڻ نٿو چاھي ۽ اسان کي وڌيڪ سھولتون ۽ قبضا ڪرڻ ۾ دقت پيش ايندي. ھو موقعي جو انتظار ۾ رھيا. آخر ٿورو گھڻو موقعو ڏسي انگريزن سڄي ملڪ تي 1803ع ۾ قبضو ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي پر ناڪام ٿيا ۽ پوءِ ٻارھن سالن بعد 1815ع ۾ انگريزن کي سٺو موقعو ملي ويو. ڪئنڊي جي وڏن سردارن جي بادشاھھ سان کٽ پٽ ٿي پئي انگريزن انھن جو پاسو کڻي اصل بادشاھھ جي ڀينگ ڪرائي ۽ پاڻ بالم ٿي سڄي ٻيٽ جا حاڪم ٿي رھيا.
پورن سؤ سالن بعد جنگ عظيم دوران سري لنڪا جي عوام ۾ نئشلزم جو جذبو پئدا ٿيو ۽ ڪجھھ سول نافرمانيءَ جھڙي مھم ھلي پر انگريزن ھن کي آسانيءَ سان دٻائي ڇڏيو. سن 1919ع ۾ سري لنڪا جي مختلف ڪميونٽين گڏجي سپلان نئشنل ڪانگريس نالي سياسي پارٽي ٺاھي جنھن ۾ اڄ جون تامل ۽ سنھالي آرگنائيزيشنون پڻ ھيون.
1920ع ۾ انگريزن گورنر سر وليم مئننگ جي نظرداري ھيٺ آئين جو ڪچو مسودو ٺاھيو ويو جنھن کي 1924ع ۾ صحيح شڪل ۾ آندو ويو جيئن ملڪ جا قوم پرست قبول ڪري سگھن. 1931ع ۾ آئين کي وري نئين سنئينءَ ٺاھيو ويو جيئن سري لنڪا جي مڪاني سياستدان کي ڪجھھ وڌيڪ سياسي طاقت ملي سگھي. 1947ع ۾ سري لنڪا ۾ پھرين اليڪشن ٿي. ڪجھھ سياسي پارٽين گڏجي ھڪ گڏيل پارٽي يونائيٽيڊ نئشنل پارٽي (UNP) ٺاھي ۽ انھن مسٽر ڊان اسٽيفن سينا نائڪي کي وزير اعظم طور چونڊيو جيڪو برٽش حڪومت ۾ ائگريڪلچر جو وزير رھي چڪو ھو.