آفريڪا جي ڇتي اس کان پاڻ کي بچائجي
1964ع ۾ زئنزيبار ٻيٽ تي عماني عربن خلاف ڪافي خونريزي ۽ انقلاب آيو. ڪيترا يورپي ۽ ننڍي کنڊ جا ماڻھو بھ ھن ٻيٽ کي ڇڏي ويا. ٽانگانيڪا ۽ زئنزيبار ٻنھي گڏجي ھڪ ملڪ ريپبلڪ آف زئنزيبار ۽ ٽانگانيڪا ٺاھيو. ڇھن مھنن بعد انھن ٻن نالن بدران فقط ھڪ نالو تنزانيا رکيو ويو.
زئنزيبار بابت ھڪ انگريز ليکڪ جان گنٿر جو سفر نامو Inside Africa پڙھيو ھوم. ھن 1953-54ع ڌاري آفريڪا جي ڪيترن ئي ملڪن جو سير ڪيو ۽ انھن ملڪن بابت پنھنجا خيال قلمبند ڪيا. زئنزيبار ٻيٽ بابت سندس ڪجھھ ڳالھيون پڙھندڙن جي دلچسپي لاءِ ھتي لکان ٿو...
آفريڪا کنڊ جا جيڪي بھ شھر گھميو آھيان انھن ۾ فقط زئنزيبار ئي آھي جتي پکي انگريز ريزيڊنٽ جي گھر ڇت ۾ ٽنگيل بلبن جي ڇٽن (Chandeliers) ۾ آکيرا ٺاھين ٿا ۽ جتي مينھن وسڻ دوران بھ بدن جي کل سڙي ٿي. (اھا ڳالھھ مونکي بھ سمجھھ ۾ نھ آئي تھ ليکڪ جان گنٿر جو پکين جي آکيرن ٺاھڻ مان ڇا مطلب آھي ۽ اھو تھ نسوروئي وڌاءُ ٿو لڳي تھ مينھوڳيءَ ۾ بھ ايڏي گرمي ٿئي، ھا البت اھو ضرور آھي تھ سنڌ وانگر آفريڪا ۾ بھ گرمي ٿئي ٿي. سنڌ ۽ راجستان ۾ وري بھ سياري جي موسم ۾ سردي ٿئي ٿي پر زئنزيبار، ممباسا ۽ دارالسلام سنگاپور ۽ ملائيشيا وانگر خط استوا جي ويجھو آھن جتي سڄو سال گرمي رھي ٿي. پر جنھن وقت جھڙ ۽ ميھن رھي ٿو تھ ٿڌڪار ٿئي ٿي. ڪڏھن ڪڏھن مينھن وسڻ کانپوءِ يڪدم اس نڪرڻ ڪري سخت گرمي ٿئي ٿي ۽ جسم سڙڻ لڳي ٿو ۽ اھا ڪيفيت اسان وٽ بھ سانوڻيءَ جي ڏينھن ۾ ٿيندي آھي. ملائيشيا ۾ بھ گھڻو ڪري جھڙ رھي ٿو. ھڪ دفعي پينانگ جي ھوٽل ۾ جتي آئون رھيل ھوس يورپ پاسي جون رھيل ڪجھھ عورتون ۽ مرد صبح جو ڏھين يارھين بجي گنجين ۽ چڍين ۾ سمنڊ جي ڪناري ڏي سير لاءِ نڪتا. صبح کان جھڙ ۽ سنھي بوند بوند وسي رھي ھئي ۽ موسم ايڏي وڻندڙ ھئي جو ھي ھڪ ڏينھن اڳ يورپ کان آيل سياح پاڻ سان ڌوپ ڇٽي يا اس کان بچاءَ لاءِ مٿي تي رکڻ لاءِ ٽوال بھ نھ کڻي نڪتا. اتفاق اھڙو ٿيو جو ڪلاڪ سوا کانپوءِ بوندا باندي تھ بند ٿي وئي پر ڪڪر بھ ٽڙي پکڙي ويا ۽ پوءِ سج، سو بھ ٽراپيڪل ۽ خط استوا جو نڪري نروار ٿيو ۽ وقت بھ ٽاڪ منجھند جو ھو! ھنن اتر قطب جي يورپين جو تھ ساھھ ٿي نڪتو. بدن جي کل ناسي ٿي وئي ھين. ھفتو کن ملائيشيا ۽ ٿائلنڊ ۾ رھڻ جو پروگرام ٺاھڻ وارا ٻئي ڏينھن ئي مليبورن (آسٽريليا) ھليا ويا. سو منھنجي خيال ۾ زئنزيبار جو سفر نامو لکڻ واري ھن جوان سان بھ ڪجھھ اھڙو تجربو ٿيو ھوندو. ڇو تھ مينھن ۽ ساوڪ پنھنجي جاءِ تي پر اھڙن ھنڌن تي رکي رکي ٿيندڙ ڪراچيءَ جھڙي گھم (Humidity)۽ گــُھٽ، ۽ جيڪب آباد سبيءَ جھڙي اس ۽ تپش گھمڻ جي شوقين کي مٿي جو سور ۽ دست ڏيو ڇڏي. ان ڪري سنگاپور ۽ انڊونيشيا پاسي توڙي سعودي عرب ۽ گلف پاسي نڪرندڙ مسافر کي مينھن ۽ اس کان بچاءَ لاءِ پاڻ سان ھميشھ ڇٽي (Umbrella) يا بوڇڻ کڻڻ لاءِ چوندو آھيان جيئن ھن کي ڏينھن (Sun Stroke) نھ لڳي. باوجود پي ڪئپ پائڻ ۽ ٻي حفاظت جي اھڙي موسم ۾ ملاڪا جي نيول اڪيڊمي ۾ (جتي مون اٺ سال کن نوڪري ڪئي) اتي جا ڪئڊٽ اس ۽ گھم ڪري بيھوش ٿي ويندا ھئا.