آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

اھي ڏينھن اھي شينھن (ٽئي جلد)

پير علي محمد راشدي ھڪ سياستدان، صحافي، وزير ۽ سفير ھجڻ سان گڏ ھڪ منفرد انداز وارو ليکڪ بہ رھيو آھي. هن ڪتاب ۾ پير صاحب سنڌ جي سياست، صحافت، ادب ۽ ٻين شعبن جي شخصيتن بابت نرالي انداز ۾ ذڪر ڪيو آهي ۽ ھن ڪتاب کي تاريخ ساز ڪتاب جي حيثيت ڏني آهي. ھن ڪتاب ۾ ليکڪ پنھنجي دور جي وڏيرڪي زندگي جي تصوير ۽ سنڌ جي ڪيترين ئي مشھور ۽ عام شخصيتن ۽ واقعن جو ذڪر ڪيو آھي.

Title Cover of book اھي ڏينھن اھي شينھن (ٽئي جلد)

حڪيم غلام حيدر

شيخ قادر مرحوم جي زماني ۾ شاهي طبيب هوندو هو. لقمان ۾ رهندو هو. وضعدار پيرسن انسان هو. سندس ڊيوٽي هوندي هئي تہ علي الصباح گهوڙي تي چڙهي، گهر گهر جو دؤرو ڪري، مير صاحبن ۽ سندس اهلڪارن جون نبضون ڏسي ۽ بشرط ضرورت علاج تجويز ڪري. پنھنجي فن ۾ هشيار هو. عام طرح بي خرچيون دوائون تجويز ڪندو. پر قضا الاهي ڪو ڪارائتو مير صاحب بيمار ٿي پيو تہ هزارن رپين جي خرچ سان ياقوتي ۽ مفرحن جا نسخا تيار ٿي ويندا، جن ۾ قيمتي جواهرات، موتين، مشڪ، عنبر ۽ مغزيات جو، خاص سماق جي روهين ۾ رڳڙجي، شامل ٿيڻ لازمي هوندو، شربت، عرق، ماءُ اللحم ۽ ضماد، ِان اپرانڌ - غذا تي خاص خيال رکيو ويندو. کير، ڏڌ، مکڻ، بند. ڳائي، ماهي ۽ ريڍي گوشت جو تہ ڪو سوال ئي پيدا ڪو نہ ٿي ٿيو، پر آچار ۽ چٽڻيون بہ ختم. خوراڪ لاءِ فقط تتر جو ڪاري مرچ تي رڌل ۽ بصرن بدران ڦوٽي سان داغ ڪيل شوروو تجويز ٿيندو. انھن ڏينھن ۾ طبيبن جي ڪاميابيءَ يا ناڪاميابيءَ جي ڪسوٽي هيءَ هوندي هئي تہ هو ”قوت باھہ“ کي ڪيتريقدر زور وٺائي سگهن ٿا، ۽ سندن تجويز ڪيل ممسڪن، طلائن ۽ ليپن ۾ ڪيترو اثر آهي. اهڙو ڪو ورلي امير هوندو، جنھن کي ڪمزوريءَ جي شڪايت نہ هوندي. شڪايت صحيح هجيس يا نہ، پر سمجهندو ائين پيو تہ جيڪا قوت اڳ ۾ اٿس، سا بلڪل ناڪافي آهي ۽ ان ۾ لازماً واڌارو ٿيڻ گهرجي. بيفڪريءَ جا ڏينھن هوندا هئا، جنگيون ختم ٿي چڪيون هيون، انگريزن جو سايو سر مٿان هو، اٿاھہ جاگيرون، لکين آمدنيون، شيون سستيون، کاڌو پيتو پنھنجين ٻنين جي پيداوار، نہ ڪم نہ ڪار، پوءِ اميرن ڪبيرن کي ڇو نہ ”قوت باھہ“ جو فڪر ٿيندو؟ اهو ئي هڪ ميدان هو، جنھن ۾ ڌاريءَ حڪومت طرفان پورن آزادي يا سوراج عطا ٿيل هو ۽ ڪا دست اندازي ڪانہ ٿي ٿي. (واجد علي شاھہ، اوڌ جي آخري تاجدار، پنھنجي ڪتاب ”بني“ ۾ لکيو آهي تہ ڪلڪتي ۾ نظربنديءَ واري زماني ۾ بہ هو جڏهن گهري ٿو تہ هڪ ڏينھن اندر پنجاھہ - پنجونجاھہ عورتن سان همبستر ٿي سگهي ٿو. اهو هو ”مطمح نظر“ يا ”مقصد زندگي“ ان دؤر جي ڪن اميرن جو !)
ﷲ تعاليٰ ٻڌي هئي طبيبن جي. ننڍي وڏي طبيب وٽ ”خانداني“، ”صدري“، ”سينہ بہ سينہ ورثي ۾ مليل“ نسخا هوندا هئا، ڪم از ڪم دعوا تہ اها ئي هونديس. پوءِ فقط واسرين جا وات کلن تہ اهي ناياب نسخا جڙي راس ٿين! ڪڍ ناڻو تہ گهمين لاڙڪاڻو!
ان موذي مرض جي علاج ۾ مرحوم غلام حيدر کي ڪيتري دسترس حاصل هئي، تنھن جو پتو ڪو نہ اٿم، پر ايترو ضرور ڏسندو هوس تہ وڏا وڏا ماڻھو کيس اٿاري، ڪنڊ ۾ وٺي، وڃي ساڻس ”ڪنَ ڳالھيون“ ڪندا هئا.
هڪ موقعي تي کيس ناياب سونھري بندوق انعام ۾ ڏني ويئي، جا هلندي هلندي، مالڪ بدلائيندي، آخر اچي مون تائين پھتي آهي. ڪنھن وڏي قلعي سر ڪرڻ کان سواءِ کيس اهڙو انعام مليو هجي، سا ڳالھہ اعتبار جوڳي ڪانھي.