سکيو
ٿيو بہ ائين، فرق صرف هيءُ ٿيو تہ سکئي جي حياتي بہ بچي ويئي. سندس ٺڪاءُ ٻڌي، دشمن جي دل دهلجي ويئي. هٿيار ڦٽا ڪري اچي سکئي وٽ پھتا. سکيو ڳالھين ۾ کين ريجهايو بيٺو رهيو، جيستائين آءٌ ميدان مان نڪري وڃي سلامتيءَ واريءَ جاءِ تي پھتس.
ڪيڏانھن سفر تي وڃڻ جو اتفاق ٿيندو هو تہ منھنجن ڪتابن جي ڀري سکئي کي مٿي تي کڻڻي پوندي هئي. ڪتابن کان سواءِ منھنجو ڪيڏانھن وڃڻ ناممڪن هوندو هو. مون لاءِ ڪتابن جو مطالعو کاڌي کان وڌيڪ اهميت رکندو هو. ٻيا ماڻھو سفر تي نڪرندا هئا تہ خوراڪ ۽ ڪپڙن جو انتظام ڪري هلندا هئا، آءٌ فقط ڪتاب کڻندو هوس. سفر وڏو هوندو، تہ ڪتابن جي ڳوڻ ڀرجي هلندي، جا سکئي مرحوم کي کڻڻي پوندي هئي. اها ڳالھہ کيس ڏاڍي ڏکي لڳندي هئي. چوندو هو، ”هيترا ڪتاب پڙهي، خبر نہ آهي تہ ڪڏهن وڃي غَذا ڪندين، ٻہ ڪتاب پڙهي ماڻھو مولوي بڻجي پون ٿا، تون تہ پٺارڪون پڙهي بہ اڃا ڀڙڪو ڪونہ پيو کائين.“
اڪيلائي هوندي تہ سنھي سر ۾ پيو ڪافيون جهونگاريندو. هڪ ڪافيءَ سان خاص چاھہ هوس:
”سسئي بيٺي سڏ ڪري، منھنجي پارت ڪجو تہ پنهل کي!“
هڪ دفعي آءٌ آڌيءَ رات ٻاهر اچڻو هوس، پاڻ سيھڙ ماري پچائي رکيائين. آءٌ واپس آيس تہ اُهو پڪل سيھڙ (سھو) آڻي منھنجي اڳيان رکيائين. آءٌ سارو سيھڙ کائي ويس، باقي فقط هڏا پليٽ تي پيا رهيا. مون کي اها خبر ئي ڪانہ هئي تہ ڪو سکيو پاڻ بہ بکيو ويٺو آهي، ان آسري تي تہ آءٌ سيھڙ جو ڪو ذرو بچائيندس جيڪو پاڻ کائيندو. سيھڙ جو منھنجي هٿان مڪمل خاتمو ٿيل ڏسي، هڪ حاضرين سکئي کي چيو:“سکيا فقير، تو تہ سيھڙ جي آسري ۾ ماني بہ ڪانہ کاڌي هئي، هينئر ڇا ڪندين؟“
جواب ڏنائينس:
”مون کي ڪٿان هو سيھڙ جو آسرو؟ اڳيان بہ پيراڻو پيٽ هو، جنھن ۾ سارو زمين زمن سمائجي سگهيو ٿي، سيھڙ جي ڪھڙي مجال هئي. پيرن اڳيان سارو اُٺ پچائي آڻي رکو، تہ بہ ذرو نہ ڇڏيندس پوئتي.“
ماڻھو پيرن کي کارائيندا فراخدليءَ سان هئا پر ساڳئي وقت اهو بہ پيا محسوس ڪندا هئا تہ سڳورن جي اشتھا ۽ شڪم جي وسعت عام ماڻھن کان گهڻو زياده واقع ٿي آهي.
سکئي مرحوم جي والده پڻ پنھنجي پٽ وانگر جان نثار ڪندڙ عورت هئي. سالن جا سال گهران کائي منھنجي ۽ منھنجن ٻارن جي خدمت ڪندي رهي. ﷲ تعاليٰ ٻنھي جي روح تي رحم فرمائي. اِهي اُهي انسان هئا، جي محبت ۽ وفا جو معاوضو طلب ڪونہ ڪندا هئا. سندن محبت محبت خاطر هوندي هئي، نہ ڪنھن لوڀ لالچ لاءِ.