آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

اھي ڏينھن اھي شينھن (ٽئي جلد)

پير علي محمد راشدي ھڪ سياستدان، صحافي، وزير ۽ سفير ھجڻ سان گڏ ھڪ منفرد انداز وارو ليکڪ بہ رھيو آھي. هن ڪتاب ۾ پير صاحب سنڌ جي سياست، صحافت، ادب ۽ ٻين شعبن جي شخصيتن بابت نرالي انداز ۾ ذڪر ڪيو آهي ۽ ھن ڪتاب کي تاريخ ساز ڪتاب جي حيثيت ڏني آهي. ھن ڪتاب ۾ ليکڪ پنھنجي دور جي وڏيرڪي زندگي جي تصوير ۽ سنڌ جي ڪيترين ئي مشھور ۽ عام شخصيتن ۽ واقعن جو ذڪر ڪيو آھي.

Title Cover of book اھي ڏينھن اھي شينھن (ٽئي جلد)

سردار عبدالرحيم خان کوسو

کوسن جي قوم جيڪب آباد ضلعي اندر چڱي انداز ۾ پکڙيل آهي. منجهس زميندارن ۽ مالدارن جو تعداد پڻ ڪافي آهي. سردار عبدالرحيم خان، جنھن کي برٽش سرڪار ”سردار بھادر“ جو خطاب بہ ڏنو، ان قوم جو اڳواڻ هو. پنھنجن همعصرن اندر اخلاقي طرح، سندس مقام تمام اوچو هو. ڪيترين خصوصيتن سبب ماڻھو سندس ڏاڍي عزت ڪندا هئا. مثلاً ڪوڙو واعدو هرگز نہ ڪندو هو، ۽ ان ڪري ”عبدالرحيم خان جو واعدو“ ضرب المثل بڻجي پيو. ڪوڙ پڻ نہ ڳالھائيندو. راءِ ڏيڻ ۾ منافقيءَ کان ڪم نہ وٺندو. جنھن شخص لاءِ چڱي راءِ ٿيس، ان جو پاسو هرگز نہ ڇڏيندو. پارٽيبازيءَ کان پري رهندو، پر جنھن بہ پارٽيءَ طرف هڪ دفعو لاڙو ٿيس تہ ان سان پڇاڙيءَ تائين گڏيو هلندو. سر غلام حسين سان دوستي هيس ۽ ان کي چڱو ماڻھو سمجهندو هو. پڇاڙيءَ تائين سندس ساٿ نہ ڇڏيائين. ڪامورن جي دروازن تي ڌڪا نہ کائيندو، نہ کين رشوتون کارائيندو. پنھنجي عزت ۽ پنھنجو وقار رکي ڄاڻندو هو. پنھنجي ڳوٺ اندر، بنگلي جي چوڌاري وڏو ڪوٽ کڻائي ڇڏيو هئائين. آيو ويو ڪوٽ جي ٻاهران هوندو، اندر اچڻ جي اجازت ڪوششن سان ميسر ٿينديس. اڻ وڻندڙ ۽ غلط ماڻھن جو منھن ڏسڻ پسند نہ ڪندو هو. جنھن بہ ملاقاتيءَ کي هڪدم ملاقات جو موقعو ڏنائين، تنھن لاءِ اها ڳالھہ باعث امتياز سمجهي ويندي هئي. اسيمبلي يا ڪائونسل جي ميمبريءَ لاءِ ڪڏهن بہ اميدوار نہ بيٺو، حلانڪ سندس اثر ڪافي هو. سبب هيءُ هو تہ ووٽ گهرڻ پنھنجي وقار ۽ خودداريءَ جي منافي ٿي سمجهيائين. البت ضلعي لوڪلبورڊ جي پريزيڊنٽي سا ورهين تائين سندس حوالي رهي، ۽ ان سلسلي ۾ ڪڏهن بہ سختيءَ سان سندس مقابلو ڪونہ ٿيو.
شڪار ۽ هٿيارن گڏ ڪرڻ جو بيحد شوق هوس. پنھنجو اڪثر وقت شڪار پٺيان ئي صرف ڪندو هو. نشانيبازيءَ ۾ يڪتا هو. چوندا هئا تہ ڀڄندڙ گهوڙيءَ جي پٺيءَ تان اڏامندڙ تتر ماريندو هو. ممڪن آهي تہ ان ۾ ڪجهہ مبالغو بہ هجي، پر اها ڳالھہ صحيح آهي تہ سندس هٿ غير معمولي طرح سڌو هو. جڏهن سندس انتقال ٿيو تہ وٽانئس سوَن جي تعداد ۾ بندوقون، هزارن جي تعداد ۾ ڪارتوس، بيشمار چاقو، ۽ اڪيچار ٻيو شڪاري سامان نڪتو. اولاد ڪونہ هوس. سندس جاءِ نشينيءَ تي جهيڙو ٿي پيو. ﷲ تعاليٰ کڻي عملدارن جي ٻڌي، اهو سارو سامان لحظي ۾ تتر بتر ڪري ڇڏيائون.
مون تي مھربان هوندو هو. ٻہ - ٽي دفعا منھنجي ساڻس ملاقات ٿي. کٽ تي پلٿي ماري ويھندو هو، بت ۾ وزني هوندو هو. مٿي جا وار وڏا، ڏاڙهي نہ بي تحاشا وڏي ۽ نہ بلوچڪي اصول خلاف ننڍي، مٿي تي اڇي پڳ، جسم تي پيراهن يا قميص، هيٺتي چوتختي محمودي جي سلوار، پير ۾ نرم سنڌي جُتي، ڏِسڻيءَ خواھہ اٿڻيءَ ويھڻيءَ ۾ حشمت ۽ وقار. پنجاھہ - پنجونجاھہ ورهين جي عمر ۾ انتقال ٿيس.