آتم ڪٿا / آٽوبايوگرافي

اھي ڏينھن اھي شينھن (ٽئي جلد)

پير علي محمد راشدي ھڪ سياستدان، صحافي، وزير ۽ سفير ھجڻ سان گڏ ھڪ منفرد انداز وارو ليکڪ بہ رھيو آھي. هن ڪتاب ۾ پير صاحب سنڌ جي سياست، صحافت، ادب ۽ ٻين شعبن جي شخصيتن بابت نرالي انداز ۾ ذڪر ڪيو آهي ۽ ھن ڪتاب کي تاريخ ساز ڪتاب جي حيثيت ڏني آهي. ھن ڪتاب ۾ ليکڪ پنھنجي دور جي وڏيرڪي زندگي جي تصوير ۽ سنڌ جي ڪيترين ئي مشھور ۽ عام شخصيتن ۽ واقعن جو ذڪر ڪيو آھي.

Title Cover of book اھي ڏينھن اھي شينھن (ٽئي جلد)

آزاد خان جکراڻي

جکراڻي سردارن جي خاندان مان هو. انگريزي پڙهيائين ۽ سڌو پوليس انسپيڪٽر مقرر ٿيو، ۽ ستت ئي رتيديري تعلقي ۾ بدلي ٿي آيو، جت مون کيس پھريون دفعو ڏٺو. انگريزي پڙهيو، انسپيڪٽر بڻيو، پر ٻروچ جو ٻروچ ئي رهيو. ڊگهي ڪاري ڏاڙهي، جنھن ۾ هٿ سان گهنڊيون پيو ٺاهيندو هو. ٻروچڪو لباس، جنھن ۾ سڌارو فقط ايترو ٿيو جو پيراهن مٿان لنڊو انگريزي وضع جو ڪوٽ پھرڻ لڳو. پيرن ۾ گهڻو ڪري نرم، ڳاڙهي ڀرت تي ڀريل، سنڌي سوچڪي جُتي، موڪرو رنگين ريشمي رومال هٿ ۾، جنھن جي ڪنڊ ۾ چانديءَ مان ٺھيل ڏند ۽ ڪنَ کوٽڻيون ٻڌل هونديون. اٿڻ ويھڻ جي ڦڙتي بلڪل ڪانہ، جت آيو، ٿڌو منھن ڪري ويھي رهيو. آمد بعد، پھرين خوش خير عافيت ٿيندي، کٽ تي نيٽ جو لڪڻ سمھاربو، پڳ لاهي رکبي، مٿي جا ڊگها وار ڇوڙبا، ٿاڌل پيبي، حال احوال وٺبو، چور چڪار جي جاچ ڪبي. ان وچ ۾ ماني ايندي، اها کائبي، ۽ سمھي پئبو. هڪ - ٻہ ٽاپرو ويٺو ٽنگن کي مڪون هڻندو. شام جو اٿڻ البت دير سان ٿيندو. برف پيل ٿاڌل اڳ ۾ ئي تيار هوندي، گلاسن جا گلاس پيا نوش ٿيندا ۽ اوڳرايون ڏبيون. ان وچ ۾ زيردست بہ اچي مجلس ۾ ويھندا، اوڀاريون - لھواريون پيون لڳنديون. گهڙي ساعت بعد رات جي ماني ايندي، اها کائبي. ٻہ - اڍائي سير ماهيو ڪَچو کير کنڊ پيل نوش فرمائبو ۽ ﷲ جو نالو وٺي سمھي پئبو. ٻئي صبح جو معاملو ٻئي صبح ساڻ.
ڪجهہ عرصي بعد، پاڻ نوڪريءَ منجهان ۽ انگريز منجهانئس بيزار ٿي پيا. ان وچ ۾ جکراڻي خاندان جا باهمي اندروني جهيڙا پڻ چوٽ چڙهي ويا. ڪيترائي ماڻھو خون ٿيندا رهيا. آزاد خان استعفا ڏيئي وڃي جهيڙن ۾ جوٽيو. ڪجهہ سالن بعد خود بہ قتل ٿي ويو.
حقيقت هيءَ هئي تہ سردار خيل صاحبزادن ۽ وڏيرڪن ٻارن انگريزي تعليم حاصل ڪرڻ کان پوءِ بہ سرڪاري ملازمتن ۾ گهڻو ڪري ٻوٽو ڪونہ ٻاريو. انگريزن پنھنجي طرفان گهڻي ئي ڪوشش ڪئي. پر هٿي مٿي ڪري جنھن بہ نينگر کي نوڪري ڏنائون، سو ٿورن ڏينھن بعد ناڪام ٿي ٻاهر نڪتو. اصل سوال هو پرورش، عادتن ۽ ڄائي ڄم جي ماحول جو.