حافظ نظاماڻي لاڙ جو سچل : عزادار حُسين خواجه
ڪنھين وٽ گوڏ ڪانھي ڪا، ڪنھين وٽ روز نئين گاڏي،
ٻنھين جو ساڳيو آ ڏاڏو، ٻنھين جي ساڳي آ ڏاڏي.
ڪڏھن ته ”ڀڳت ڪبير“ جا نياپا پيو ڏي، جنھن مان انسانيت جي خوشبوءَ پئي اچي ۽ اسلامي ھم آھنگي نظر ٿي اچي.
ڪو آ رحمان جي پاسي، ڪو آ ڀڳوان جي پاسي،
آئون سجدو اُنھي کي ڏيان، جيڪو انسان جي پاسي.
(حافظ)
ڪڏھن ته وري ڪٽر پڻي جي منھن تي چماٽ ھڻي چوي:
مون کي نه روڪ واعظ منھنجي شراب کان،
باغي آ عشق منھنجو تنھنجي ئي باب کان.
(حافظ)
وري ڪڏھن ته شمشيرالحيدري جي پاسي ۾ بيٺي نظر اچي ٿو:
اوھين جي مُڙس ماڻھو ٿيو، ته دشمن کان درياه واريون،
(حافظ)
بھرحال حافظ نظاماڻيءَ کي جڏھن به ڏسان ٿو ته شمشيرالحيدريءَ جا الفاظ ذھن جي ڪُنڊن ۾ ٽڪرائجن ٿا ته دُنيا جو وڏوماڻھو اھو آھي، جنھن جو قول ۽ فعل ۾ فرق نه ھجي، سو حافظ به زمان ۽ مڪان کان پاڪ آھي، سُھڻي سنڌ لاءِ عظيم نعمت آھي، جنھن کي پنھنجي ڌرتيءَ سان حد کان وڌيڪ پيار آھي، جيڪو چوڻ کان نه ٿو ڪيٻائي:
مڪي ۽ مديني جو ڪو مَٽ ڪونھي،
مگر سنڌ به منھنجي ڪنھن کان گھٽ ڪونھي
(حافظ)
آخر ۾ ايترو ضرور چوندس ته ايڏي وڏي ۽ قد آور شخصيت تي لکڻ ڪو سولو ڪم ناھي،
آئون جس پيش ڪريان ٿو پياري دوست ھم منصب ليڪچرار عبدالجبار ”قاسم“ نظاماڻيءَ کي جيڪو، ھر وقت حافظ نظاماڻيءَ جي خيالن ۽ افعالن کي پني تان لاھڻ (ڪتاب جي صورت۾) لکڻ ۾ مشغول آھي. بقول حافظ جي ته ٻين نظاماڻين ۾ ھيءُ موتي آھي.
حافظ محمد نظاماڻيءَ سچ ۽ حق چوڻ کان نٿو ڪيٻائي، ھر جڳھه تي پنھنجي ھستي وجود کي اڳيان آڻيو، وقت جي فرعونن جي لڇڻن کي عيان ٿو ڪري، ھيءَ شخص ذات پات کان پاڪ، لاڙ جي تر ۾ ”سچل“ جي ڪردار جي عڪاسي آھي.
عزادار حسين خواجه
ايم اي سي ۽ ايم فل
قائداعظم يونيورسٽي اسلام آباد
ليڪچرار
گورنمينٽ بوائز ڊگري ڪاليج ماتلي