سائنس، علم ۽ رسالا

ڪَڻي مان ڪيچَ

پروفيسر رشيده ڀٽي جو لکيل هي ڪتاب انتهائي ڪارائتو آهي. جيڪو عام ماڻهوءَ کي غذا جي فائدي ۽ علاج جي باري ۾ مڪمل ڄاڻ ڏيئي ٿو. قدرت جو ڪارخانو عجيب آهي. هتي شين جو پاڻ ۾ مضبوط لاڳاپو آهي. اُهي چاهي گڏوگڏ هلنديون هجن يا بنهه هڪٻئي جي اُبتڙ هجن. گرمين جون ڀاڄيون ۽ ميوا مزاج ۾ معتدل ۽ جسم ۾ پاڻي جي مقدار کي گهٽ ٿيڻ نه ٿا ڏين. ساڳيءَ ريت سياري ۾ پيدا ٿيندڙ غذا گرم ۽ جسم جي مدافعتي مزاج کي فعال بڻائي ٿي. ساڳي وقت موسمي اثر ۽ بيمارين کان بچائي ٿي. رشيده پنهنجي هن ڪتاب ۾ ڪافي حد تائين غذا متعلق انيڪ پهلو واضع ڪيا آهن.
Title Cover of book ڪَڻي مان ڪيچَ

سُرڪو Vingar

سُرڪو جيڪو عام طور تي ”سلاد“ ۾ ڪتب آڻبو آهي. ڪڏهن ڪڏهن ڀاڄين ۽ ٻوڙ ۾ به استعمال ٿيندو آهي. سُرڪو نشاستي کي خمير بڻائي حاصل ڪيو ويندو آهي.(Vinegar is produced by fermentation of starch) سُرڪي جا بي انتها فائده آهن نه صرف سلاد ۽ کاڌن ۾ پر آچار/ کٽاڻ ٺاهڻ ۾ به نهايت اَهم جزي طور استعمال ٿيندو آهي. سُرڪي جي متعلق رسول الله صلي الله عليھ وآلھ وسلم جن جو فرمان آهي. جنهن گهر ۾ سُرڪو هوندو اتي غربت نه ايندي ۽ اهو گهر غريب نه هوندو. هڪ دفعي حضرت اُمِ سَعد رضّه جن، حضرت بيبي عائشه رضه جن وٽ موجود هيون. ۽ حضرت عائشه رضه جن وٽ رسول الله صلي الله عليھ وآلھ وسلم جن تشريف فرما ٿيا هئا. پاڻ فرمايائون ته، توهان وٽ ڪجهه کائڻ لاءِ آهي ته بيبي جن جواب ۾ فرمايو ته هائو اسان وٽ ماني، کارڪون ۽ سرڪو آهي. پاڻ فرمايائون ته سُرڪو بهترين ٻوڙ آهي. اي الله تون هن ۾ برڪت وجهه ڇو ته مون کان اڳ وارن نبين جو به هيءُ ٻوڙ پسنديده هيو. (ابنِ ماجه) ثابت ٿيو ته سرڪو بيمثال ۽ بيشمار خاصتين جو حامل آهي. هڪ ڪوپ (238gram) سُرڪي ۾ هيٺان جزا مخصوص ڪئلوريز ۾ موجود هوندا آهن.
سُرڪي جي هڪ ڪوپ (238 گرام) وزن منجهان هيٺين ڏنل چارٽ مطابق اسان کي ڪئلوريز حاصل ٿي سگهن ٿيون.


ڪئلوريز ٻائيتاليهه ڏهائي اٺ ملي گرام 42.8 mg Calories
ڪئلشيم چوڏهين ڏهائي ٽي ملي گرام 14.3 mg Calcium
سوڊيم چار ڏهائي اٺ ملي گرام 4.8 mg Sodium
ٽامو زيرو ڏهائي ڇهانوي ملي گرام 0.96 mg Copper
مئگنيشيم ٻه ڏهائي چار ملي گرام 2.4 mg Magnesium
فاسفورس نو ڏهائي پنج ملي گرام 9.5 mg Phosphorus
پوٽيشيم چار ڏهائي اٺ ملي گرام 4.8 mg Potassium
سيلينيم هڪ ڏهائي ٻه ملي گرام 1.2 mg Selenium
هاڻي اچو ته اسين ڏسون ته سُرڪي منجهه اِهڙا ڪهڙا جزا موجود هوندا آهن جو ان کي ايڏي اهميت حاصل آهي

[b]سُرڪي جا طِبّي فائده
[/b]سُرڪو دل جي بيمارين ۽ ”ٿڪاوٽ“(Heart disease and fatigue) کي دور ڪرڻ ۾ بهترين معاون ثابت ٿيو آهي. سُرڪو استعمال ڪرڻ سان ٻن ڪلاڪن جي اندر ٿڪاوٽ ختم ٿي وڃي ٿي. هي خاص قسم جي خاصيت سُرڪي ۾ موجود سٽرڪ ائسڊ جي ڪري آهي جيڪا رت جي ڪارڪردگي وڌائي ٿي ته جيئن آڪسيجن وڌيڪ ڀرپور انداز ۾ جذب ڪري سگهي. دل جي بيماري ۾ مبتلا ماڻهو، سُرڪي ۾ موجود سِٽرڪ ائسڊ(Citric Acid) جي فوري طور تي استعمال سان، تمام گهڻو فائدو حاصل ڪري سگهي ٿو ۽ ذهني دٻاءُ(Stress) جيڪو هو محسوس ڪندو آهي. ان تي تڪڙو ڪنٽرول حاصل ڪري وٺندو آهي، ڇو ته ڪوبه انسان جيڪو دل جي بيماري ۾ مبتلا هوندو آهي. ان جي رت ۾ آڪسيجن جي ڪمي ضرور موجود هوندي آهي. ان ڪري ان ماڻهوءَ جي رت ۾ ليڪٽڪ(Lactic) ۽ پائروايسيمڪ اِئسڊ(Pyroacemic acid) جمع ٿي وڃن ٿيون. جن جي ڪري رت جو رنگ ڪاراڻ مائل ٿي ويندو آهي. (Due to lack of oxygen, blood become black and viscous) ۽ گڏوگڏ رت جي گهاٽائي پڻ وڌي ويندي آهي ان جي نتيجي ۾ انسان ”ٿڪاوٽ“ محسوس ڪرڻ لڳندو آهي. اهو ئي سبب آهي جو دل جي بيماري ۾ ورتل ماڻهون ٻين عام ماڻهن کان وڌيڪ جلدي ٿڪجي پوندو آهي. ان صورتحال ۾ جيڪڏهن ماڻهون جلدي ۾ سٽرڪ ائسڊ جو استعمال ڪندو ته سندس رت ۾ شامل ليڪٽڪ ۽ ٻيون پائروايسيمڪ ائسڊ وغيره ختم ٿيڻ شروع ٿي وينديون ۽ ان طرح رت ۾ آڪسيجن جذب ڪرڻ جي صلاحيت وڌي وڃڻ ڪري. انسان آرام محسوس ڪرڻ لڳندو. اهو ئي سبب آهي جو دل جي تڪليفن ۽ بيمارين کي ختم ڪرڻ لاءِ سُرڪي جو استعمال تمام گهڻو فائديمند ثابت ٿيو آهي. سُرڪو جتي دل جي تڪليفن کي گهٽائڻ جو باعث بڻجي ٿو. ته ساڳي وقت جسم اندر تيزابيت کي به دور ڪري ٿو. جڏهن جسم جو اندريون ماحول ۽ رطوبتون پنهنجي نارمل طريقي سان يعني بفرسسٽم نارمل(Ph 7.4) هوندو آهي ته جسم جو دفاعي سرشتو بهتر انداز ۾ ڪم ڪندو آهي، بخار واري ڪيفيت توڙي جو ڦٽ کي ڇٽائڻ واري طاقت، ٻنهي لحاظ کان جسم جي قوت مدافعت نارمل رهندي آهي. اهو سڀ ڪمال سُرڪي جو آهي. جنهن جي ڪري رت جو بفرسسٽم نارمل(Ph 7.4) قائم دائم رهي ٿو ۽ جسم بخار جي ڪيفيت کان بچيل رهي ٿو. هوند جيڪر انساني جسم منجهان ٿڪاوٽ ڪڏهن به ختم نه ٿي سگهي. جيڪا روزانو ڪنهن نه ڪنهن ذهني دٻاءُ جي نتيجي ۾ پيدا ٿي پوندي آهي، جيڪڏهن جسم جي اندر موجود رطوبتون پنهنجي بفرسسٽم کي نارمل ڪرڻ ۾ ناڪام ٿي پون. تيزابيت جڏهن وڌي ويندي آهي ته انسان پاڻ کي بيمار سمجهندو آهي اهڙي ڪيفيت کي بحال رکڻ ۾ سٽرڪ ائسڊ(Citric acid) يعني سرڪي جو اهم ڪردار رهندو آيو آهي. سُرڪو گهڻي ڀاڱي بئڪٽيريا ۽ فنگس،(Bacteria and fungs) کي ختم ڪرڻ ۾ پڻ مددگار ثابت ٿيو آهي. سُرڪي منجهه اهڙا جزا موجود آهن جيڪي آساني سان جيوڙن کي ختم ڪري هميشه لاءِ ماري ڇڏن ٿا. خاص طور تي جڏهن رانديگر راندين ۾ مصروف هوندا آهن تڏهن مٽيءَ منجهان بي شمار جيوڙا پيرن تي چنبڙي ڪري ڦٽ ۽ ڦرڙا پيدا ڪري وجهندا آهن. پيرن کي سُرڪو مليل پاڻيءَ ۾ ڏينهن ۾ هڪ دفعو پسائڻ سان جسم جي چمڙي جي ذريعي جسم اندر چمڙي جو بفرسسٽم(Ph Level) نارمل ٿي ويندو آهي ۽ موٽ ۾ پيرن تي ڪوبه جيوڙو اثر انداز نه ٿي سگهندو آهي. سُرڪي جو استعمال ڳڍڙين(Calf and leg cramps) کي پڻ روڪڻ ۾ مدد ڪري ٿو. جڏهن جسم اندر پوٽاشيم ليول(Potassium level) جي گهٽتائي ڪري اڪثر و بيشتر ڳڍڙيون پونديون آهن ته ان صورتحال کي ڪنٽرول ۾ رکڻ لاءِ پڻ هڪ چمچو سُرڪي جو جيڪڏهن سڌو سنئون(Oraly) پيتو وڃي ته فوري طور تي مشڪن اندر پيدا ٿيندڙ(Muscle cramps) رُڪجي سگهن ٿا.
* * *