لمف ۽ لمفي ناليون (Lymph & Lymph Vessels)
[/b](Lymph Vessels)
لمفي ڄار چمڙيءَ جي هيٺيان عمدي قسم جي نالين جي صورت ۾ هوندو آهي. هي سڄي جسم جي مشڪن ۽ آنڊي جي ڀتين ۽ ٻين ڪيترن ئي عضون ۽ جسماني پورن ۾ هونديون آهن. آنڊي جي ڀتين وارين نالين کي ليڪٽرل (Lactrals) سڏيو ويندو آهي. هن ۾ هاضمي دوران کير جهڙي سڻڀي پاڻياٺ هوندي آهي، جيڪا آنڊي منجهان جذب ڪئي ويندي آهي. سڄي جسم ۾ لمفي ناليون اها پاڻياٺ ڏينديون ۽ وٺنديون رهنديون آهن جيڪا وار نالين جي ڀتين مان ڇڻندي اوڄن جي وِٿين ۾ گڏ ٿينديون رهنديون آهي. اهڙيءَ طرح پلازما، اوڄن جي پاڻياٺ ۽ لمف کي بنا ورڇ جي گڏي جسم جي هڪ وڏي پاڻياٺ مشڪن، چمڙي، آنڊي جي ڀتين ۽ ٻين عضون جون لمفي ناليون ملي هڪ وڏي نالي ٺاهنديون آهن. جيڪا پنهنجي پاڻياٺ ساڄي لمفي ناليءَ (ٿوريسڪ ڊڪٽ Thoracic Duet) ۾ اچي وجهندي آهي. ساڄي لمفي نالي جيڪا گهڻي ننڍڙي هوندي آهي. مٿي ڳچيءَ جي ساڄي پاسي، ساڄي ٻانهن ۽ ڇاتيءَ جي ساڄي حصي جي پاڻياٺ ساڄي بدن ۾ وهائيندي آهي. جڏهن ته جسم جي باقي سڀني حصن منجهانSub-Clavain vein ٿوريسڪ ڊڪٽ Thoracic Duct وسيلي آندي ويندي آهي. پوءِ جي ڪا پاڻياٺ گردش ذريعي وار نالين وسيلي لمفي نالين ۾ پهچي ويندي آهي ته اها به هڪ نه ٻي ناليءَ وسيلي ائين رت ڏانهن واپس موڪليندي آهي.
* * *
[b]لمفي ڳنڍيون
[/b]Lymph Nodes
لمفي ڳنڍيون هڪ قسم جا غدود هوندا آهن. جيڪي لمفي نالين جي رستي ۾ هوندا آهن، لمفي پاڻياٺ اوڄن Tissues کان وٺي رت ۾ واپس ورڻ تائين پوءِ چاهي اها ٻانهن، ٽنگن، پيٽ ۽ مٿي کان لنگهندي هجي اها هنن ڳوڙهين منجهان ضرور ٿيندي ويندي آهي. هي ڳنڍيون هڪ قسم جي ڇاڻيءَ جو ڪم ڏينديون آهن ان ڪري جيڪڏهن ڪو بيڪٽريا (Bacteria) وغيره لمفي وهڪري ۾ داخل ٿي ويندو آهي ته سڌو سنئون رت ۾ پوڻ بجاءِ هنن ڳوڙهين ۾ ڦاسي پوندو آهي ۽ نيڪال ٿي ويندو آهن. جسم جي مٿئين حصي ۾ لمفي ڳنڍيون ٺونٺ جي هيٺين پاسي، ڪڇن ۾، ڪنن جي پٺيان ۽ ڳچيءَ جي ٻنهي پاسن کان هونديون آهن.
چڏن ۾ اهڙيون لمفي ڳنڍيون ڳوڙهيون سخت ۽ گولڙن جي صورت ۾ محسوس ڪري سگهبيون آهن. انهن وسيلي ٽنگن ۽ چڏن واري لمف وهندي رهندي آهي، جڏهن پير ڦٽجي پوندو آهي ته اُهي ڳنڍيون سُڄي بيمار ٿي پونديون آهن ڇو ته پير واري ڦٽ کان بيڪٽيريا ۽ ٻيو زهريلو مادو انهن تائين پهچي ويندو آهي، ٻي پاسي کان جڏهن هٿ يا پير ڦٽجي پوندو آهي ته ٺونٺ يا ڪڇ واريون لمفي ڳنڍيون به ساڳي نموني سان اثر انداز ٿي سگهنديون آهن، کوپڙيءَ جي کل، ڪن ۽ نڙي زخمي ٿيڻ ڪري ڳچيءَ يا ڪن جي پاسن واريون پويون ڳوڙهيون (ڳنڍيون) به سڄي پونديون آهن ڇو ته اُهي به لمف نالين جي رستي وهنديون آهن. ڳوڙهين جا ذرڙا بيڪٽيريا کي ناس ڪري ڇڏيندا آهن، لِمفي ڳوڙهيون تريءَ، آنڊي جي ڀتين، ڪَلين ۽ ٻين عضون جا گهرڙا بناوت جي لحاظ کان هڪ جهڙا هوندا آهن ۽ اهڙن ڪارخانن وارو ڪم ڏيندا آهن. جيڪي ليمفوسائيٽس ((Lymphocytes پيدا ڪندا رهن ٿا.