ڏهيءَ جو استعمال ڪريو، گرميءَ جي لهر کان پاڻ بچايو
جديد دور ۾ وقت جي تقاضائن مطابق ڪجهه ريتون رسمون بدلجي ويون آهن، انهن سان گڏوگڏ کاڌي منجهه ڪجهه شين جو استعمال گهٽ ٿي ويو آهي. ان ڳالهه جا ٻه سبب آهن، هڪ ته انهن شين جو عام جام ملڻ ناممڪن، وري ٻي طرف زندگيءَ جي ڊوڙ ۾ تڪڙو تڪڙو ناشتو ڪرڻ جنهن ۾ هڪ انڊو ۽ بريڊ(Egg & bread) ئي ساٿ ڏئي سگهن ٿيون، اهڙن فائديمند غذائي جزن کي علي الصبح گڏ ڪرڻ ۽ استعمال ڪرڻ تقريباً ناممڪن نه ته ڏکيو ضرور ٿي ويو آهي. ڪير اٽو ڳوهي تازي ماني پچائي، ۽ جي ماني نه هجي ته پوءِ لسي، مکڻ ۽ ڏهيءَ جو ڪهڙو ڪم؟
پر اڄڪلهه ڪجهه موسمي حالتن جي ڦيرڦار ڪري آبهوا گهڻي ڀاڱي گرم رهڻ لڳي آهي ۽ اهڙا علائقا جتي گرميءَ جي شدت بلڪل به محسوس نه ڪبي هئي، اتي به گرمي پد تمام وڌيل رهڻ لڳو آهي. ان ڪري اڄ جي موسمي حالات پٽاندر ڀينرن کي صلاح آهي ته جيئن ئي موسم ۾ گرميءَ جي شدت وڌي وڃي ته فوري طور تي احتياطي تدابير اختيار ڪن ۽ ڊاڪٽرن جي چوڻ مطابق پاڻ کي گرميءَ جي شدت(Heat stroke) کان بچاءُ لاءِ اُپاءُ وٺن ۽ محتاط رويو اختيار ڪن. جيئن ته اسان کي خبر آهي ته اسان جي صوبي سنڌ ۾ هميشه کان الله تعاليٰ جي فضل ڪرم سان چار موسمون هلنديون پيون اچن. يعني اونهارو، سيارو، خزان ۽ بهار گڏوگڏ الله تعاليٰ اسان تي پنهنجي فضل سان، جهرجهنگ، ٻيلا، جبل، پهاڙيون، پهاڙي سلسله، نديون، نالا، سدا بهار سنڌو درياء، سمنڊ ۽ صحرا، رڻ پٽ، ريگستان، مطلب ته ٻاجهاري رب جون بي شمار نعمتون عطا ٿيل آهن. جيڪي دنيا جي ٻين ملڪن ۾ ائين گڏيل طور تي تمام گهٽ نظر اينديون. پر اڄڪلهه مجموعي طور تي سڄي ڪائنات منجهه زمين جي گولي تي گرميءَ جو پد يعني درجهءِحرارت مجموعي طور تي وڌيل نظر اچي پيو ۽ ڪائنات منجهه آبهوا ۾ تبديلي اچي رهي آهي. هينئر اسان وٽ به پنهنجي سنڌ ۾ گرميءَ جا اثرات گهڻي وقت تائين نظر اچن ٿا. اهڙيءَ صورتحال ۾ ڀينرن کي صلاح ڏجي ٿي ته جيئن ئي اهڙي صورتحال پيدا ٿي پوي ته انهن کي کپي ته پنهنجن ٻارن ۽ گهر ڀاتين جو خاص خيال رکن. جيئن ننڍڙا ٻارڙا اسڪول لاءِ روزانو گهر کان نڪرن ٿا ۽ گهر ڀاتي پڻ آفيسن ۽ ٻين ڪمن ڪارين خاطر ٻاهر نڪرن ٿا ته کين گرميءَ جي شدت کان بچائڻ لاءِ احتياطي تدبيرون اختيار ڪرڻ کپن. جن ۾ سن اسڪرين(Sun screen)پنهنجي مٿي کي ڍڪڻ لاءِ ضرور استعمال ڪرڻ کپن ته جيئن گهڻي ڀاڱي پگهر کان بچي سگهجي.
اهڙي شديد صورتحال کي اڳواٽ ئي ڪنٽرول ۾ رکڻ لاءِ فوري طور تي اسان کي ٿڌي ڏهيءَ جو استعمال وڌائي ڇڏڻ گهرجي. جيئن ته مون توهان کي پهريان ٻڌايو ته اسان وٽ صدين کان اهو رواج رهندو آيو آهي. ته اسان پنهنجي روزمره جي زندگيءَ ۾ ڏڌ، مکڻ، لسي ۽ ڏهي، کي هميشه زيرِ استعمال رکيو آهي ۽ هاڻي به سائنسي تحقيات کان پوءِ اهو ئي ٻڌايو ۽ سمجهايو وڃي ٿو ته ٿڌي ڏهيءَ جي استعمال کي لازمي غذائي جز بڻايو(“Cool”Super food is very much essentail every day)۽ گرميءَ جي شديد لهر کان بچاءَ ڪريو ۽ گرميءَ جي شدت جي اثرات کي زائل ڪريو. صحت کي برقرار رکڻ اسان لاءِ نهايت ئي ضروري آهي. ڇو ته اسان سڀني کي اها ته خبر آهي: ”يک تندرستي هزار نعمت است“
Eat 18 ounces a day and you can droop a jeans size.
روزانو 18 آئونس ڏهي کائڻ سان واضع فرق نظر اچڻ شروع ٿي ويندو آهي. جيڪڏهن توهان روزاني جون استعمال ٿيندڙ سڀ ڪئلوريز ڪٽيو، ته پوءِ توهان جو (22%)، ٻاويهه سيڪڙو اڃان به وڌيڪ وزن گهٽجي ويندو ۽ تمام جلدي ۾ (8%) اٺ سيڪڙو توهان جي نڪتل پيٽ تي پوندو. انهن جي مقابلي ۾ جن سينيڪس (Snaks) کائڻ ڇڏيا هُجن. هڪ تحقيق دوران، يونيورسٽي آف ٽيننسي ڪنوس ويلي (Universty of Tennssee Knoxville) ۾ ريسرچ ڪئي وئي ۽ مٿيان نتيجا حاصل ڪيا ويا. جڏهن توهان ڏهي کائو ٿا ته ڏهيءَ ۾ موجود ڪئلشيم، توهان جي سڻڀ وارن خلين کي سگنل ڏي ٿي ته ڪورٽيسول هارمون (Cortisol Hormone) گهٽ پيدا ڪريو، ته جيئن توهان پنهنجو وزن گهٽائي سگهو، جڏهن ته امينوائسڊ (Amino Acids) سڻڀ کي ساڙڻ يعني ڳارڻ ۾ مددگار ٿئي ٿي.
آمريڪا ۾ ڏهيءَ کي ويهين صدي عيسوي ۾ متعارف ڪرايو ويو.
هڪ ڪوپ ڀريل ڏهيءَ منجهه ڪل 243 ڪئلوريز موجود هونديون آهن.
ڪئلوريز، سڻڀ (10%)، ڪاربوهائڊريٽس (74%) ۽ پروٽين (16%) ۾ ورهايل آهي.
ڏهي ڪيترن ئي قسمن ۾ ورهايل هوندي آهي. اڄڪلهه بازار منجهه هر قسم جي ڏهي دستياب آهي. بغير سڻڀ واري ڏهيءَ جي هڪ ڪوپ ۾ ڪل 137 ڪئلوريز هونديون آهن. جيڪو تقريباً 8.6 آئونس ڏهي تي مشتمل هوندو آهي. 36 منٽن جي پنڌ ڪرڻ سان اسان 137 ڪئلوريز کي اسان ساڙي سگهون ٿا. جڏهن ته بغير سڻڀ واري ڏهيءَ جو هڪ ڪوپ کائي اسان پنهنجي وزن کي آرام سان گهٽائي سگهون ٿا.
اسان جي وڏڙن ۽ بزرگن جي زير استعمال رهندڙ ڏهيءَ کي هينئر سائنسي تناظر ۾ پرکي جديد تحقيق ذريعي ثابت ڪيو ويو آهي ته ڏهيءَ ۾ صحت بخش جزا موجود آهن، جيڪي گرميءَ جي شدت کي هڪدم گهٽائي اسان کي ٿڌاڻ جو احساس ڏيارين ٿا. هڪ سو گرام (100mg) ڏهيءَ جا اسان کي 59 ڪئلوريز ڏين ٿا.
جديد سائنسي تحقيقات کان پوءِ غذائي ماهر(Nutritionists) ان ڳالهه لاءِ زور ڏين ٿا ته نئين ڏينهن جي شروعات ڪيفين ۽ ڪاربونيٽڊ (Cafifiene and carbonated)گڏيل مشروبات جي بجاءِ طاقت سان ڀرپور لسيءَ ۽ ڏهي جي پيالي سان ڪريو جنهن سان توهان جو ڏينهن آرام سان گذري ۽ جيڪڏهن توهان کي گرميءَ جي ڏِينهن ۾ بک گهٽ لڳي ۽ محسوس ڪريو ته گرم ڏينهن ڪري ماني وغيره نٿي وڻي ته پوءِ هڪ پيالو ڏهي جو ۽ پنهنجي پسند جا موسمي مِيوا گڏي منجهند جو استعمال ڪريو ۽ پاڻ کي تازه دم رکو. ڇو ته ائين ڪرڻ سان توهان منجهند جي ماني تي ڀرپور توانائي حاصل ڪري وٺندا. هاڻي اسان توهان کي ڏهيءَ جا دوائي فائده ٻڌائينداسي. توهان کي عام طور اهو ته معلوم آهي ته ڏهي جو تاثير ٿڌو آهي. هاڻي اچو ته اسان جائزو وٺون ته سائنسي نُقطه نگاه کان اهو ڪيئن ثابت ڪيو ويو آهي. موجوده دور ۾ جديد علمي تحقيقات دوران سائنسدانن اهو ثابت ڪيو آهي ته ڏهي منجهه اهڙا ته فائديمند بئڪٽريا(Probiotics)آهن جن کي سائنسي علم ۾ نفع بخش ۽ صحت بخش بئڪٽريا(Healthy gut bacteria) سڏيو وڃي ٿو. موجود آهن جيڪي غذا جي نالي ۾ غذائي جزن سان گڏجي. غذا کي جلدي ۽ آرام سان هضم ڪرڻ ۾ مدد ڪن ٿا ۽ ٻي طرف پيٽ جي سور ۽ دستن واري علامت(Diarrhoea) کي پڻ آرام پهچائين ٿا. ۽ گڏوگڏ السر(Ulcer) جيڪو پڻ گهڻي گرم شين کي واپرائڻ ڪري پيدا ٿي پوي ٿو، تنهن کي پڻ فائدو رسائين ٿا. ان کان علاوه ٻيا به ڪيترائي فائده پڻ حاصل ٿين ٿا، جن ۾ خاص ذڪر ڪئلشيم(Calcium) جو پڻ اچي ٿو. معدنيات جي استعمال سان صحتمند هڏا، ننهن ۽ ڏند اسان کي صرف ۽ صرف ڏهي ۽ لسيءَ جي استعمال سان حاصل ٿين ٿا.
اسان کي خبر آهي ته کير ۽ کير جون ٺهيل شيون معدنيات(Minerals) سان ڀرپور ٿين ٿيون ۽ انهن جو استعمال انساني صحت لاءِ خاص طور تي جسماني هڏن لاءِ نهايت ئي ضروري آهي. تازو هڪ ريسرچ دوران يونيورسٽي آف ٽيننسي(University of Tennessee) پنهنجي تحقيقي مقالي ۾ نئين معلومات پڻ فراهم ڪئي آهي، جنهن ۾ ڄاڻايو ويو آهي ته ڪئلشيم(Calcium) جي گهٽتائي ڪري جسم جي ٿولهه ۾ پڻ اضافو ٿئي ٿو. ان کي هن ريت بيان ڪيو ويو آهي ته جيئن اسان کي معلوم آهي ته ڪئلشم ڪورٽيسول(Calcium regulates cortisol) کي ڪنٽرول ڪري ٿي ۽ اسان کي معلوم آهي ته ڪورٽيسول هارمونHormone) )اُهو آهي جيڪو رت ۾ چرٻيءَ کي متوازن رکڻ ۾ مدد ڪري ٿو ۽ ڪئلوريز کي ساڙي ٿو. ساڳي وقت ميٽابولزم(Metabolism) جي سرشتي کي پڻ تيز ڪري ٿو.
هاڻي اسان ذڪر ڪنداسي وٽامن بي(Vitamin B12)جو جيڪو پڻ وافر انداز ۾ موجود آهي. آخر ۾ ذڪر ڪرڻ جو مطلب اهو هرگز ڪونهي ته ڪو هيءَ وٽامن ضروري ڪونهي، بلڪه هيءَ وٽامن (B12) پڻ بيحد ضروري ۽ حياتيءَ جو لازمي جز آهي. ڏهيءَ منجهه وٽامن(B12)جو تمام گهڻو ذخيرو موجود آهي. ڏهيءَ منجهان پاڻي ڪڍي يعني ته لسي ٺاهي، توهان استعمال ڪريو، توهان ڏسندا ته توهان سڄو ڏينهن تازه دم رهندا ۽ جسم اندر پاڻيءَ جو سٺو ذخيرو جمع رهندو پاڻيءَ جي کوٽ(Dehydration) بجاءِ، توهان وٽ پاڻيءَ جو ذخيرو، يعني ته توهان هائيڊرئيڊ (Hydrated) هوندا. ڏهيءَ جي نڪتل پاڻي يعني ته لسيءَ جي غذائي حقيقت اها آهي ته اِها لسي بلڪل اڻڀي آهي يعني ته (Nonfaty) هوندي آهي. هن مهل تائين اسان توهان کي ڏهيءَ جا غذائي فائده ٻڌايا آهن، هاڻي اسان ذڪر ڪنداسي، ٿورو گهڻو خواتين جي هارسينگار جو ڊگها ۽ ريشم جيان ڏيک ڏيندڙ وار ڪنهن کي پسند نه هوندا؟ وارن منجهه موجود خشڪي (dryness) وارن لاءِ بي انتها نقصاده ثابت ٿيندي آهي اڻڀا ۽ وکريل وار سونهن ۾ گهٽتائي آڻيندا آهن. گرميءَ جي باعث خشڪ وارن لاءِ ڏهيءَ جو استعمال پڻ تمام فائديمند ثابت ٿيو آهي. طريقو هيٺ ڏجي ٿو:
توهان ڪجهه پتا ايلوويرا(Aloevera) جا کڻو، انهن جو گودو ڪڍي ڏهيءَ ۾ مڪس(Mix) ڪريو ۽ پوءِ ماسڪ ٺاهي، پنهنجي چهري تي به (Mask) وانگر لڳايو ۽ وارن منجهه لڳايو، جيڪڏهن ان ۾ توهان ٻه چمچا ماکي، ٻه چمچا سِرنهن جو تيل، هڪ انڊو به مڪس(Mix)ڪندا ته اڃان به وڌيڪ بهترين ماسڪ(Mask) ٺهي پوندو. توهان وار اڌ ڪلاڪ کان پوءِ جڏهن واش(Wash)ڪندا ته معلوم ٿيندو ته ڪيئن نه وارن منجهه خوبصورتي ۽ تازگي اچي وئي آهي. ان ڪري پنهنجي گهر ۾ ڏهيءَ جو استعمال ڪريو، ”کائو ۽ واپرايو“ (Eat and Use).
اسان سڀني کي خبر آهي ته ”بئڪٽريا، ٻن قسمن جا ٿيندا آهن. هڪ طرف اُهي انسانذات جا مخلص دوست، ۽ صحت بخشيندڙ ۽ صحتمند رکڻ ۾ مددگار ۽ مدد ڏيڻ وارا آهن، جيئن مثال طور کير منجهان خمير ٺاهي اسان کي ڌونئري جي شڪل ۾ بيش بها غذا يعني ڏهي ڏين ٿا ۽ اسان کي نظام هضم جي نالي منجهه رهي ڪري غذائيت کي جذب ڪرڻ ۾ مدد ڪن ٿا ۽ وري ٻي طرف بئڪٽريا جا نقصان پهچائيندڙ قسم به آهن. جيڪي روزمره جي زندگيءَ ۾ انسان منجهه بيماريون پکيڙڻ جو ڪارڻ بڻجن ٿا. مثال طور: نمونيه ۽ ٻيون ڪيتريون ئي مهلڪ بيماريون وغيره.
غذائيت بخش ڏهي هڪ اهڙي کاڌي جي مثالي شڪل آهي جيڪا انسانن لاءِ بيحد فائديمند ”غذا“ جي طور تي استعمال ٿيندي رهي ٿي ۽ ٿيندي رهندي.پراڻي دور ۾ انڊيا ۾ ”ڏهيءَ“ ۽ ماکيءَ کي ديوتائن جو کاڌو سڏيندا هئا. جڏهن ته پارسي قوم سمجهي ٿي ته ابراهم (Abraham) پنهنجي ڊگهي ڄمار، مضبوط ۽ طاقتور نسل کي وڌائيندڙ زندگي، صرف ۽ صرف هِن ڏهيءَ جي ڪري ماڻي ڇو ته هو روزانو ڏهي کائيندو هيو.
(Yogurt is food a food produced by bacterial fermentation of milk)
“Yogurt” يعني ڏهي، ڊيري پروڊڪٽ آهي. ان جي ٺاهڻ لاءِ ٻن شين جي ضرورت پوي ٿي کير (Milk) ۽ ٻيو بئڪٽريا (Bacteria) ڏهي ۾ 25%.3 سڻڀ هوندو آهي.
The bacteria used to make yougurt are known as (Yougurt Cultures).
Yougurt’s got power boosting protein and bone- building calcium. It can also helps you lose weight and fend off cold.
In 100 gram amount providing 406 kilo, joules (97 k cal) of dietary anergy, yougurt, whole milk, (daily value)
ڏهيءَ جي غذائي اهميت هيٺينءَ ريت آهي.
غذائي اهميت (3.5 oz) Nutritional Value per 100 gram
Energy 406 KJ (97 K cal)
Carbohydrates 3.9 gram
Fat 5.0 gram
Saturated 2.1 gram
Mono un saturated 0.9 gram
Protein 9.0 gram
Vitamins
Vitamin A eqiv 27 u gram (3%)
Beta-carotene 26 ug (0%)
Lutein zea xanthin 22 ug (0%)
Thiamin B1 0.02 3 mg (2%)
Riboflavin (B2) 0.278 mg (23%)
Niacine B3 0.208mg (1%)
Pantothenic acid B5 0.331 mg (7%)
Vitamin B6 0.06 3mg (5%)
Folate B9 5.0 ug (1%)
Choline 15.1 mg (3%)
Vitamin C 0.0 mg (0%)
Minerals
Iron 0.0 mg (0%)
Magnessium 11.0 mg (3%)
Maganese 0.009 mg (3%)
Phosphorus 135 mg (19%)
Potassium 141 mg (3%)
Sodium 35 mg (2%)
Zink 0.52 mg (5%)
Other constituents
Selenium 9.7 ug
Water 81.3 gram
Calcium 121 mg (12%)
ug= micro grams, mg= mili grams, IU=International Units