ٺٽي کان پوءِ دادو!...انجنيئر ظفر علي شاهه
جڏهن قوم ٻوڏ ۾ زندگي ۽ موت جي جنگ وڙهي رهي هئي ته اسان جا ڪجهه وزير عام معمول واري زندگي گذاري رهيا هئا. اسان جا ڪامورا پنهنجي شغلن ۾ مصروف هئا. جڏهن ته خيبرپختونخواهه ۾ تيز برساتن مان اسان جي واپڊا جي ڪامورن کي سنجيده هئڻ کپي ها. ڇو ته پنجاب ۽ واپڊا ان وقت پنهنجا ڊيم ڀرائي رهيا هئا. جڏهن ته سنڌ شديد پاڻي جي کوٽ کي منهن ڏئي رهي هئي. نتيجو اهو نڪتو ته جڏهن گليشيئرن جي ڳرڻ ڪري پاڻي ۾ واڌ آئي ته ڊيمن مان پاڻي جلد نيڪال نه ٿي سگهيو ۽ سنڌ ڏانهن پاڻي 11 لک ڪيوسڪ جي صورت م موڪليو ويو، جنهن سنڌ جي معيشت کان وٺي نفسيات تائين ولوڙ پيدا ڪري ڇڏي. اڄ سنڌ جي اڌ آبادي دربدري جو شڪار آهي. انهيءَ سڄي سانحي جو زميوار آخر ڪير آهي؟ ٽوڙي جي بند کي جڏهن کنڊ هنيو ويو ته اهو 50 فوٽ هو، جيڪو 3000 فوٽ تائين پهتو ۽ 80 هزار ڪيوسڪ 24 ڪلاڪن اندر ڇوڙ ڪري رهيو آهي. توڙي بند کان نڪرندڙ پاڻي آخرڪار ته منڇر ۾ پهچڻو آهي. پر انهيءَ جي باوجود ايريگيشن جا ڪامورا منڇر ڍنڍ کي خالي نه ڪرائي سگهيا. جڏهن ته منڇر جي Dead level 4 فوٽ باقي بچي آهي. هاڻي جيڪو ٽوڙي بند وارو پاڻي حمل ڍنڍ کان ٿيندو منڇر اچڻ وارو آهي ته پوءِ اسان کي ٻڌايو وڃي ته آخر منڇر انهيءَ پاڻي کي ڪيئن جهل ڏيندي. انهيءَ جو مقصد ته باقي بچيل انسانن کي به ٻوڙيو ويندو. هونءَ ئي اهي امڪان هئا ته ان صورتحال ۾ دادو، جوهي، خيرپور ناٿن شاهه، سيوهڻ، ڀان سيد آباد ٻڏندا. انهن مان ڪالهه خيرپور ناٿن شاهه ته پاڻيءَ هيٺ اچي ويو. ڪو معجزو ٿي سگهي ٿو ته منڇر جو پاڻي درياءَ منجهه ڇوڙ ڪري. ٻي صورت ۾ ٽوڙي بند وارو پاڻي اٿل کائي جڏهن واپس ورندو ته اهو جوهي، دادو، ڀان، سيوهڻ کي ٻوڙي ڇڏيندو. انتظاميه جو اهو حال آهي ته ايم اين وي ڊرين کي گهارا لڳڻ کان پوءِ به جوهي شهر جي رنگ بند کي وڌيڪ مضبوط نه ڪيو ويو، سڄو دارومدار ڇنڊڻ واهه جي ڪپرن تي رکيو ويو. دادو شهر ۽ ڇنڊڻ واهه جي وچ ۾ ڪو به رنگ بند نه ڏياريو ويو آهي. ڇنڊڻ واهه جي ڪپرن تي اعتبار ڪرڻ هڪ وڏي بيوقوفي هوندي. جيڪڏهن ڇنڊڻ واهه جي ڪپرن کي ڪو به گهارو لڳي ٿو، اهو دادو شهر کي نقصان پهچائيندو، ضرورت ان ڳالهه جي هئي ته ڇنڊڻ واهه جي ڪپرن تي چوڪسي ڪئي وڃي ها ۽ ان جي هائيٽ وڌائي وڃي، سيوهڻ“ ڀان سيد آباد، دادو شهرن کي رنگ بند ڏياريا وڃن ها. اڄ عوام مطالبو ڪري ٿو ته:
(1) ٽوڙي بند ڪٽ هو يا گهارو هو؟ انهيءَ جي اعليٰ عدالتي جوڊيشل انڪوائري ڪرائي وڃي (2) 7 آگسٽ تي جڏهن ٽوڙي بند کي گهارو لڳو ته منڇر جي ساڳي سطح رهي. جڏهن ته اهو پاڻي منڇر ۾ ڇوڙ ڪرڻ وارو هو، انهيءَ لاپرواهيءَ جي به جوڊيشل انڪوائري ڪرائي وڃي. (3) آر بي او ڊي، جيڪا سنڌ دشمن رٿا آهي. انهيءَ لاءِ به هڪ جوڊيشل انڪوائري ڪرائي وڃي، ڇو ته آر بي او ڊي سنڌ ۾ تباهي جو سبب بڻي آهي.
ٻوڏ ستايلن جي بحاليءَ جي لاءِ ڪجهه گذارشون
اسان جا ماروئڙا جيڪي پنهنجو الهه تلهه ڇڏي الله جي آسري تي نڪتا آهن (1) مهرباني ڪري انهن جي تذليل نه ڪئي وڃي (2) هو ڪنهن گاڏي مان زوري ڪجهه کڻن ٿا ته انهن کي ماريو ڪٽيو نه وڃي ۽ انهن کي کڻڻ ڏنو وڃي (3) ٻوڏ آيل علائقن ۾ زرعي قرض ڪهڙي به بئنڪن جا هجن، اهي وياج ۽ اصل سان معاف ڪيا وڃن (4) هائوس بلڊنگ جا ڏنل قرض به معاف ڪيا وڃن (5) ٻوڏ ستايل جيڪي ڪراچي حيدرآباد آيا آهن. انهن کي وفاقي ۽ صوبائي حڪومتن ۾ انهن جي اهليت مطابق نوڪريون ڏنيون وڃن (6) تڪڙي رجسٽريشن ڪئي وڃي. رجسٽريشن لءِ ووٽر لسٽون ڪم آڻي سگهجن ٿيون (7) ٻوڏ ستايلن کي ڪراچي ۽ حيدرآباد ۾ پلاٽ ڏنا وڃن (8) تيار کاڌي کان سٺو آهي ته ٻوڏ ستايلن کي ڪيمپن ۾ راشن ڪارڊ ڏنا وڃن ۽ ڪيمپن ٻاهران يوٽيليٽي اسٽور جون موبائيل وينون بيهاريون وڃن ته جيئن هو پنهنجو تازو کاڌو ٺاهي سگهن (9) بينظير سپورٽ پروگرام مان ٻوڏ ستايلن جي مالي مدد ڪئي وڃي. (10) جن ماڻهن جا ٻوڏ ۾ گهر تباهه ٿي ويا آهن. انهن جي سروي ڪرائي انهن کي اوتري رقم مهيا ڪئي وڃي (11) فصلن جي سروي ڪرائي فصلن جو جائز معاوضو ڏنو وڃي (12) مال مويشي جي مرڻ جو به معاوضو ڏنو وڃي (13) اڳتي جي لاءِ تعلقي ليول تي Disaster management unit کوليا وڃن.