مانگر مڇ جي ڳالهه
مطلب ته ڪراچيءَ جي ڪُن هي جهان آهي هي نفس ۽ جسم مانگر مڇ آهن. سڌڙيا ماڻهو جيڪا عبادت ٿا ڪن تي کڻي مانگر مڇ ڳهي ٿو وڃي. ڇو ته هي اسم اعظم جي اوزار کان خالي آهن.
مورڙو آهي روح جيڪو اسم اعظم جو خنجر کڻي اندروني مانگر مڇ کي وات ۾ هڻندو ته سندس اندريان رئيس عضوا لاجي ترار ۽ شاههِ مردان جي ذڪر سان وڃي وڍيندو. نفس مانگر مڇ جا عضوا آهن حرص طمع شهوت ۽ کاڌو پيتو ننڊ عيش عشرت.
مورڙي طالب جي روح جڏهن مانگر مڇ اهونفس ماريو ته پاڻ آزاد ٿي ٻاهر نڪرندو پوءِ ان جاءِ تي ويندو جتي ”انا مدينته العلم وعليٰ بابها“ موجود آهي. اها جاءِ ملڪوت ستين طبقه آسمان تي آهي. موتو قبل اتي ٿيندو. پوءِ جيڪو هيو سو ٿي پويندو.
کاڌو ٻن قسمن جو آهي هڪڙو کاڌو عامن جو جيڪي نفس جي حياتي ۽ عيش عشرت ۽ ننڊ ڪاڻ آهي، عام ماڻهو الله جي ذڪر کانسواءِ ٽي وقت ٿا ماني کائين. ٻيو کاڌو خاصن جو آهي. جيڪو صبح شام يا اٺين پهر ٿا کائن ۽ سمورو وقت الله جي محبت ۽ ذڪر ۾گذارين.
خوردن و آشا ميدن خاصان ذکر کردن است
يعني. خاصن جو کائڻ ۽ پيئڻ ذڪر ڪرڻ لاءِ آهي.
خوردن براءِ زيستن وذکر کردن است تو معتقدمي کفي که خوردن براءِ زيستين است
کائڻ جيئڻ ۽ ذڪر ڪرڻ لاءِ آهي. تون وري ڀروسو ڪيون ويٺو آهين ته کائڻ صرف جيئڻ لاءِ آهي.
خاصن جو کائڻ پيئڻ خدا جي ياد ڪرڻ آهي.انهن جو جياپو ئي ذڪر الاهي سان آهي. عامن جو جياپو کائڻ پيئڻ ۽ غفلت ۾ ٻڌل آهي خاص الخاص جو دين ايمان ذڪر الاهي ڪثرت سان ڪرڻ آهي. خاص الخاص جو دين ۽ زندگي عشق شهنشاهه آهي. متواسط يعني وچولي درجي وارن جو ايمان الله آهي.
هي وجود عشق جو تنبو آهي. جڏهن عشق جي طوفان سان ڦاڙيائين ته ٻنهي جهانن مان لنگهي وڃي. ٽيئن جهان ۾ پهچندو. اتي خدائي دم هڻندو ته من خدا. مان الله آهيان. ٽي ڏينهن ان انا الحق جي ملڪ ۾ رهندو ٽن ڏينهن کانپوءِ عبرت جو سمنڊ پيدا ٿيندو جنهن کي اکئين پيو ڏسڻ سان ڦرجي ويندو. جيئن ڪنهن سان ڌاڙو ٿيندو آهي. ائين ڏسڻ سان هوش عقل دين ايمان سڀ ڪجهه ڦرجي ويندس. کائڻ پيئڻ بند ٿي ويندس. اڃ به نه لڳندس عناصر تي اڳي ئي هيٺينءَ منزل ۾ سڙي ويندا آهن. باقي جيڪا عناصرن جي بوءِ رهيل هوندس سا به سڙي ويندس. هتان ويٺي عرش عظيم جا سڀ آواز هت پيو ٻڌندو
بيت رومي صاحب
صورتش برخان جان برلامکان لامکان فوق وهم سالکان
ان جو جسم خاڪ تي روح لامڪان تي هوندس. لامڪان کان سالڪن جو خيال مٿي ويندو آهي.
بل مکان ولا مکان در حکم اوهمچون درحکم بهشت وچارسو.
مگر مڪان ۽ لامڪان ان جي حڪم ۾ هوندا، بهشت جا به چارئي طرف سندس حڪم ۾ هوندا.
هر دم اورايک معراج دان برسر فوقش نهد حق تاج آن
ان جوهر هڪ دم معراج سمجهه ان جي مٿي تي حق تعاليٰ تاج ٿو رکي
ان حد ۾ پهتي کانپوءِ عاشق معشوق ۽ معشوق عاشق ٿي پوندو. عشق جي ڪماليت اها آهي. معراج وارو رستو کليل آهي پر جيڪو همت ڪندو سو پهچندو. معراج واري فقيري عشق شهنشاهه جي وزارت آهي.جنهن تي بادشاهه ڪاوڙبو ته وزارت تان لاهي ڪوٽوار ڪندس. جنهن صوفي نماز پڙهي ته سمجهو ته بادشاهه وزارت تان لاهي ڪوٽواري ڏني اٿس. ڇو ته ان صوفيءَ بادشاهه جي فرمانبرداري نه ڪئي صرف نفس جي خدمت ۾ رهيو. جيڪو صوفيءَ الله جي پناهه کان ٿڪو ۽ بي ايمان ٿيو ۽ آخرت جي ڀوَ کان نماز پڙهيو اهو نفس جو تابع آهي موچڙن جي ڀوَ کان نماز ٿو پڙهي.
عام خلق لاءِ نماز چڱي آهي جنهن ۾ هنن لاءِ موچڙن جو بچاءُ آهي. سابه جيڪڏهن دل وجان سان پڙهيا ته واهه نه ته رياءَ واري نماز ڳچيءَ ۾ ڳٽ اٿن، خاصن لاءِ نماز پڙهڻ گناهه آهي. خاصا اهي جن من خدايم جو دم هنيو.
بيت
طاعت يامان گناهه خاصگان .وصلت عامان حجاب خاص دان.
عامن واري عبادت خاصن لاءِ گناهه آهي. عامن جو وصل خاصن لاءِ پردو حجاب آهي.
انبيائن اوليائن ۽ عارفن تي نماز ڪانه آهي. جيڪڏهن انهن نماز پڙهي ته سيکارڻ جي لاءِ ڇو ته عرب ۽ عراق ۽ شام ۾ بت پرستي هئي ان ڪري انهن کي نماز پڙهڻ سيکاريندا هئا. جيئن استاد الف به پڙهائيندو آهي. بندوق جي ايجاد کان اڳ مائٽ ٻارن کي ڪاٺيءَ جي ترار ڏيندا هئا. جنهن سان هو جنگ جو فن سکندا هئا. جوانيءَ ۾ ڪاٺيءَ جي ترار ڦٽي ڪري رُڪ جي ترار کڻندا هئا. اهڙي طرح نماز روزو ڪاٺيءَ جي ترار ۽ ڍال آهي. وحدانيت جو ذڪر دوڪاندار مرشد وٽان وڃي وٺندو. اُها رُڪ جي ترار آهي جنهن سان قلعه فتح ٿيندو آهي.
مگر هي عام ماڻهو اڄ سوڌو ڪراڙپ تائين نماز پڙهڻ ڄڻ ڪاٺيءَ جي ترار سان ٿا کيڏن ڄڻ اڃا ڇوڪرا آهن. مردانو رستو طالب الموليٰ مذڪور وارو وٺن اها ڪاٺ جي ترار پاڻهيئي ڪري پوين. اِنما الحَيوت الدُنيا لَعِبُ وَلهو جي ڪري ڇوڪرا آهن. جيڪو جنگ جي ميدان کان ڊڄندو پيو پُر امن وارو ملڪ ۽ جنگ جي ميدان ۾ رڪ جي ترار ڪم ٿي ڏئي. ڪاٺ جي ترار جواتي ڪم ئي ڪونهي.
بيت
تيغ چوبين رام بردر کارزار، بنگراول تان نه گردو کامگار.
ڪاٺ جي ترار جنگ ۾ کڻي نه وڃ پهريائين ڏس ته جنگ ۾ ڪامياب ٿيندي
گربود چوبين برو ديگر طلب رد بود الماس پيش آيا طرب
چون نه داري مروت وزور دست، کود کان راتيغ چوبين بهتر است
جيڪڏهن هٿن جي طاقت ۽ مروت نٿو رکين، ٻارن واري ڪاٺ جي ترار چڱي اٿيئي
تيغ اصل اي جوان دردست گير تيغ چوبين کودک بيکارم گير
اي جوانمراد اصلي ترار هٿ ۾ کڻ ٻاراڻي ڪاٺ جي ترار نه کڻ
تان تودارري تيغ چوبين دست خويش پيش مردان احمقي است ريش.
جيستائين هٿ ۾ ڪاٺي جي ترار اٿيئي پوءِ مرون سامهون بيوقوف ۽ سُسِتُ ليکبين.
تيغ لادرد ست کن اي پهلوان تان رسي تواز مکان تان لامکان
اي پهلوان لا جي ترار هٿ ۾ کڻ، تڏهن تون هتان لامڪان ۾ پهچندين.
تيغ لا ازبهر حق وقتل غير، مي کشاتاتوروي برنهه طبق
لاجي ترار حق جي غير ڪپڻ لاءِ آهي. ترار وهاءِ ته تون آسمانن تائين وڃين
تيغ لا از بهر قتل نفس خام، تاشوداين نفس توزير لگام
لا جي ترار هن خبيث نفس جي مارڻ لاءِ آهي. تڏهن تنهنجو نفس لغام سان جهلبو
تان نه خواني لا اله الا الله را ، دانه يابی منڃي اين راه را.
جيستائين لااله الا الله نه پڙهندين ته هن رستي جو ڇوٽڪارو نه ملندءِ