مئو من جي وصف
حديث: “الموءمن حيُّ في الدارين بل هم احياءُ عند ربهم”
مومن ٻنهي جهانن ۾ جيئرو آهي پر اُهي جيئرا آهن ۽ موجود ۽ حاضر رهن ٿا. پنهنجي پالڻهار وٽ “ الموءمن مرآت الرحمٰن” مومن الله جو آئينو آهي قرآن ۾ ڪيترا دفعا ياايُهاالَذين آمنو چيل آهي نڪي يا ايها المسلمين چيل آهي مومن سان ذات ذوالجلال مخاطب آهي نه مسلمان سان. ڇو ته ذاتي زبان کي به ذات جا ماهر سڃاڻيندا. جو مومن ايمان وار آهن. اهي هر وقت حق کي ڏسن ٿا. قرآن ۾معرفت الاهي جي مقامات ۽ منزلن ۽ معراج ۽ علم اليقين جون حقيقتون آهن.
جن مومن جون ڏٺل آهن سي انهن ڳالهين کي ڄاڻيندا ۽ قدر ڪندا آهن. جنهن به حد ياڪنهن آسماني منزل جو بيان ڪجي ته مومن اڳيان آئيني وانگر سامهون ڏسي مومن جو مثال ائين آهي جيئن ڪنهنجو ڪراچي شهر ڏٺل هجيس پوءِ ٻيو ڪو واقف شهر ياپار پتا پڇيس ته هڪ دم پار پتا ٻڌائيدس ۽ ڳالهه ٻڌڻ مان مزو پيو ايندس. بروهين جي ٻولي بروهي ڄاڻيندو سنڌي ڇا سمجهندو تڏهن الله تبارڪ وتعاليٰ ساري قرآن پاڪ ۾ يا ايها المسلمين. جو صيغو استعمال ئي نه ڪيو آهي. ان ڪري مومن ۽ مسلمان ۾ زمين آسمان جو فرق آهي.
رسمي مسلمان ڇڙو نماز پڙهي پوءِ ڪهڙا به گناهه ڪري ۽ جنهن مهل پوتي پٿاري نماز پڙهي پوتي ڇڊيندو ته جيئن پوتيءَ مان ڪل ڇٽي پون تيئن سندس سمجهه مطابق سندس گناهه به ائين ڇڻي پوندا. اها رسمي مسلمان جي نماز آهي صبح کان وٺي ٻيپهري تائين الله کي سينڍ به ڪونه ڏين صبح ۽ ٻيپهري جي وچ ۾ جيڪي گناهه ڪن سي سڀ پوتيءَ ڇنڊڻ سان ڪيرايون وڃن.مگر الله ڪو اهڙو ڀورو سمجهيو اٿن جو روزانو وارا گناهه ڦٽي ڪندو ويندن. هوڏانهن. فَمَنْ یَّعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَیْرًا یَّرَهٗؕ(۷)وَ مَنْ یَّعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا یَّرَهٗ۠(۸) يعني جيڪو به ذري جيتري چڱائي يا برائي ڪندو ته اهو قيامت ۾ ان کي ڏسندو.قرآن پاڪ ۾ واضع ٻڌايل آهي. ٻيا مڪر ۽ اٽڪلون نفساني آهن. ذات ذوالجلال اڳيان سڀ ڪجهه نيڪ روشن آهي. مڪر مڪر الله والله خير الماڪرين. کي ڏسڻ گهرجي وان کان مڪرهم لتزومنه الجبال. الله اهڙو ڪو اياڻو آهي جنهن جي اڳيان جبل به ضعيف آهن. رسمي مسلمان جيڪا نماز پڙهن سان به خيالن خطرن ۽ دينوي ياد گيريءَ يعني دل جي حضور کانسواءِ نماز ٿيندي ئي نه آهي اهڙا حڪم ٻڌي پوءِ به دل کي حق جي حضور ۾ حاضر نه ڪن پوءِ بوتو جيڪو الله جي آڏ ۽ آڙ اٿن. اهو سدائين خوش ۽ متارو هجين. سدائين پيو عيش عشرتون ڪرين. متان ڪا بيماري ٿئين ۽ متان ڪا سندن بوتي مٿان ڇپ نه ڪڙڪين ۽ ڪو بوتي کي ٽنگ نه ٿي پوين. اڀي اڱر کڻي آسمان ڏانهن گهمائن ته جيئن هميشه هت منڊل پيو ڪري اعداني وعدوک نفسک التي بين الجنبيک حديث قدسي اهو نفس منهنجو يعني الله جو ۽ اوهان جو دشمن آهي. جيڪو توهان جي پاسي ۾ اٿو . پوءِ ان دشمن لاءِ دعائون پيا گهرن. پنهنجي سڄي عبادت ان کي ڏاڍو ڪرڻ لاءِ کپائن .
روح جو کاڌو ذڪر الاهي آهي. سو هنن کي هٿ نه آيو اهو هنن کي سندن مرشدن ڏسيو ئي ڪين هو.اهي ئي خود الله جي ذڪر واري رستي کان انڌا هئا. من کان في هذءِ اعميٰ فهو في الاخرت اعميٰ. جيڪو هت الله جي ذڪر کان انڌو هوندو ته اهو قيامت ۾ به انڌو هوندو مرشدن پنهنجي مريدن کي رڳو نفس پروري ۽ دعائن گهرڻ جي عادت سيکاري ٽڪي جي نماز پڙهڻ ۽ الله کان وري بهشت گهرن ڇو ته جيئن هتي شهواني شوق ۾ گذاريائون ته اتي به ائين مزا وٺن. اهو خيال اٿن ته جيئن هت زالن سان جماع راني ڪيون ٿا ته هت به حوران ملن ته اتي به عيش ماڻيون.ان مان معلوم ٿيو ته اها نماز الله جي بندگي نه ڪيائون مگر بهشت جي آسري تي ۽ حورن ملڻ لاءِ مزدوري ڪيائون.
هاڻي بهشت ڏٺوسي ته اهڙي شيءَ آهي جو حضرت رسول الله ﷺ پير موليٰ علي عيله السلام پنجتن پاڪ ۽ ٻارنهن امامن کانسواءِ ٻيا سڀ انبياءِ ۽ قبول پيل عبادتي بهشت جا حقدار بهشت جي دروازي کان اٽڪل چاليهه قدم پري انتظار ۾ بيٺا آهن. اهو لقاءُ اسان آسماني سير وقت ڏٺو . انهن ماڻهن جو ايترو ميڙ هو جيئن ميلي ۾ خلق ۾ خدا گڏ ٿي بيهندي آهي. انهن کي به اڃا بهشت ۾ وڃڻ لنگهڻ جي بندش آهي. ڇو ته بهشت جو دروازو بند آهي جيڪو قيامت واري ڏينهن کان اڳ نه کلندو. بهشتي ٿيڻ به ڪو سٿرو نه آهي. گمراهن کي بهشت نه ملندو. جنس جنس سان ملندي لايموت اهل الجنه.
بهشت جي دروازي تي رضوارن نالي هڪ پاڪ نوراني صورت سان حسين ترين ملائڪ بيٺو آهي. هي دروازو حڪم کان اڳ نه کوليندو. بيٺل بهشتين کي بهشت جي باغ جي خوشبوءِ اچي ٿي ته هو دروازي جي ويجهو اچن ٿا. ته اهونوري ملائڪ کين موٽائي ٿو ڇڏي بهشت جو دروازو اولهه طرف کان آهي . ان باغ جي ڀت جو رنگ سفيد چوڏهين جي چنڊ جهڙو آهي. جنهن کي چاندي جي ڀت به چئي سگهجي ٿو. اندرين وڻڪارن انگريزي ٻوٽن وانگر ڪينچيءَ سان ڪتريل نظر ٿا اچن. حورن جي شڪل خوبصورت زالن جهڙي آهي.۽ سندن چپن جو رنگ مرجان جهڙو آهي. انهن جا وار ڊگها مگر پيچ پيچ ڇلن وانگر آهن. سندن مٿن وارين چادرن جو رنگ گلابي آهي جسم تي ڪپڙا بخمل ۽ ماهوت جا ڪارا ڪوٽ پيل اٿن. بهشت جي باغ ۾ ستر نهرون گهمنديون آهن. سندن وار پٺيان کيليل آهن.
حضرت عيسيٰ موسيٰ ۽ يوسف عليه السلام ڏٺاسي جي پڻ اجتماع ۾ گڏ بيٺل هئا. سڀني انبيائن مان ٻه نبي موسيٰ ۽ يوسف عيله السلام اسان جي تعظيم لاءِ اڳتي وڌي آيا. مگر ان نوري ملائڪ پاڪ جنهنجا ڪن وڏا ۽ چار پير اٿس انهن کي اسان ڏي اچڻ نه ڏنائين. ان وقت اسان به رضوان جي ڀر ۾ بيٺا هئاسون. رضوان جي نه ڇڏڻ تي ٻيئي نبي کلڻ لڳا ۽ چوڻ لڳا ته اسان کي اهو ملائڪ تعظيم لاءِ دروازي جي ويجهو اچڻ به نٿو ڏئي يوسف عليه السلام کي باطن ۽ دنيا وارو حسن ڪونه هو معلوم ٿيو ته هن دنيا ۾حسن جو حصو ورتو هو. فقيرن جو سير بقا باالله جي درجي حاصل ڪرڻ کان ٻارنهن مهينا پوءِ ٿيو. جڏهن ڏکڻي پورب کان مٽجي اترئي بقادار پورب ۾وياسون تڏهن اهو سير ڏسڻ ۾ آيو. ائين هلندي سڀ ڪجهه ڏٺوسي. رضوان وٽان به هلندي هلندي نڪتا وياسون. ڇوته فقير کي بهشت جي طمع آهي ئي ڪانه وري ان تي نظر ئي پوندي ڇوته فقير طالب العقبيٰ مئونث نه آهن مگر فقير طالب الموليٰ مذڪر مرد آهن. اسان کي درياه اعظم عشق شهنشاهه جي درياه جي ڪن يا ٻار جي ڇڪ وانگر ڪشش هئي جو بهشتن ڏانهن خيال ڇڪ ئي نه ڪئي ٽنهي مڪانن فنافي الشيخ. فنافي الرسول ۽ فنا في الله مان اسان جو عروج ٿيو. پر ٻارهن مهينا اهوعروج ساندهه ٿيندو رهيو. آسمان وٽان سوا پهر سج واري جاءِ تان ڏکڻ پورب وٽان ٿيو. جڏهن اتر پورب بقا باالله ۾ عروج ٿيو ته اڳيئن ٽنهي مڪانن وٽان لنگهڻ بند ٿي ويو. پوءِ سڌو سنئون اترئين پورب ۾ اچڻ وڃڻ ٿيو. مگر جنهن وقت خيال ڪجي پيو ته هنن ٽن مڪانن جو به ديدار ٿئي پيو. وڪڙ ڪپڻ لاءِ سنئون سڌو رستو جاري ٿيو. ان وقت ۾ غلمانن وارو بهشت به ڏٺوسين غلمانن جي صورت تمام سهڻي نا بالغ نينگرن جهڙي ڊگهن وارن سان هئي. جيڪي سونن تختن تي ويٺا آهن. جن جي هٿن ۾سرود هئا جن کي وڄائن به پيا ۽ ناچ به پيا ڪن. انهن جي آواز مان اسم اعظم جو آواز پيو اچي. جو حضرت عشق شهنشاهه جي تعريف ۽ واکاڻ پيا ڪن. انهن تختن تي موتين هيرن ۽ لعلن جو جڙاءِ آهي. اهو بهشت فنا في الرسول جي منزل اتي رهت ٿيندي آهي. فنافي الشيخ وارن فقيرن جو پهريون بهشت آهي. عشق جي معراج وارن پنهنجو سر عشق جي اڳيان اڇليو .پوءِ عشق شهنشاهه جي مرضِي آهي. ته جن فقيرن کي بقا باالله جي درجي سان پاڻ وٽ گهرائي ۽ ڪن کي وري فنافي الرسول جي حد ۾ سڄي عمر رهائي ۽ ڪن کي وري سڄي عمر فنا في الشيخ ۾ رهائي وجهي اهي ٽيئي ذاتي حدون آهن. اهي حدون به وڏي طاقت واريون آهن جيڪو فنا في الله ۾ ويو ته هميشه ان حد ۾ نه رهندو. مگر ٽن ڏينهن کان پوءِ بقا باالله واري حد ۾ پهچندو بقا باالله جي درجي جي پهتل عاشق جسماني دم پوري ٿيڻ بعد عرش عظيم جي محلات وٽ رهندو. سندس روح هميشه گّذريل عاشقن سان گڏ طواف ۾رهندو.