تصوف

روح الا عظم

ھي ڪتاب فقير عطا فولادي پاران فقير شمس الحق عطا فولادي جي نگراني ۾ سھيڙيو آھي.
حضرت فولاد علي فقير جو ڪتاب ”روح الا عظم“سنڌي ادب ۽ تصوف تي بي مثال ڪتاب آهي. هي ڪتاب تصوف جي راهه ۾ هڪ روشن مينار مثل آهي. هن ڪتاب ۾ فقير صاحب نھايت خوش اسلوبيءِ سان فقر، فقيري کانسواءِ علم الشريعت علم الطريقت ۽ علم الحقيقت ۽ علم المعرفت جي ڀليءَ ڀت تشريح ڪئي آهي. طلب طالب ۽ مطلوب جي منازل جون قرآن حديث نبوي ﷺ ۽ دلائل مثنوي مولانا جلال الدين روميءَ صاحب سان شرحون بيان ڪرڻ ۽ قدم بہ قدم هر هڪ ڏاڪي تي هلڻ قدم رکڻ ۽ جان نفس نادان جي گرفٽ کان بچائڻ عروج جي منزل تائين پهچڻ لاءِ واضح دليل شامل حال آهن.
Title Cover of book روح الا عظم

اورنگزيب بادشاهه جا بوعلي قلندر ڏانهن تحفا موڪلڻ

اونگزيب ته بادشاهه خسروءَ وزير هٿان بو علي ڏانهن خط لکي موڪليو ته “ بردر دوريشان دربان نه بايد“ يعني درويش جي در تي دربان نه هوندو آهي. ان وقت حضرت بو علي قلندر جي در تي دربان بيٺل هو. جنهن خسروءَ کي اندر وڃڻ کان روڪيو. مگر آخر امير خسرو وڃي بو علي قلندر کي خط ۾ تحفه ڏنو. جنهن تي حضرت بو علي قلندر بادشاهه ڏي لکيو” اي خرزاده من اشياءِ که تو به خسرو فرستاد ئي به من رسيدند“ يعني اي منهنجي گڏهه جا کودڙا. جيڪي شيون تو خسروءِ هٿان مون ڏي موڪليو آهن. سي موکي پهتيون آهن. اهو خط ڏسي امير خسروءِ کي خوف ٿيو ته متان هي خط بادشاهه کي ڏيان ۽ چڙمان کي مارائي ڇڏي. تنهن ڪري اهو خط کڻي امير خسرو پنهنجي مرشد حضرت خواجه نظام الدين اولياءَ کي ڏيکاريو. خواجا نظام الدين اولياءِ اهوخط ڏسي. امير خسروءَ کي تسلي ڏني ته حضرت بو علي قلندر بادشاهه تي وڏي مهرباني ڪئي آهي جو کيس پنهنجي گڏهه جو کودڙو سڏايو اٿس. پنهنجي گڏهه جو کودڙو به پيارو ٿيندو آهي.
فقير حقيقت چئي آهي ته هيءَ دنيا گڏهه جي مثال آهي. دنيا جا طالب دنيا کي گهڻو پيارو رکندا آهن تنهنڪري انهن کي گڏهه جا ٻچا يعني کودڙا سڏبو آهي ان ۾ ڪوبه ڏوهه نه آهي.
پوءِ امير خسروءِ اهو خط کڻي اچي بادشاهه کي ڏنو ۽ بادشاهه ناراض ڪونه ٿيو. مگر راضي ٿيو. جتي ذات حق سمايو ته انهن جو دماغ به ذاتي هوندو آهي. نه صفاتي هوندو آهي.
بيت
پيش چسم عاشقان وعارفان ماده خرزاده بود شاهه جهان
عاشقن ۽ عارفن جي اڳيان دنيا جا بادشاهه گڏهه جا کودڙا آهن.
پيش عارف هست دنيا بس حقير کره خربادشه داند فقير
عارفن جي اڳيان دنيا وارا حقير آهن. فقير بادشاهه کي به کودڙو سمجهندو آهي.
چيست دنيا خرصفت کوته نظر دم به دم افتدو آخرد رنطر.
دنيا گڏهه وانگر گهٽ نظر آهي. هر هر پيئي ڪرندي ته به نظر هيٺ هوندس
هر که اخر ديد نظرش دور تر، هرکه آخر نه ديد شد همچون خر
جنهن پڇاڙي ڏٺي ته ان جي نظر ڊگهي آهي. جنهن پڇاڙي نه ڏٺي ته اهو گڏهه وانگر آهي
کيست صوفي بر نيارا زماتوا، درنياز ان ماند باشدا وگدا.
صوفي اهو آهي جيڪو هن هن کان بي نياز آهي . جيڪو نياز ۾ رهيو ته اهو گداگر آهي.
کيست صوفي باخدا وم نشين آنکه شد عين اليقين حق اليقين
صوفي اهو آهي جيڪو خدا سان همنشين هجي ان ئي ڏس پڪ ڪئي ۽ پاڻ ٿي پيو.
صوفيءَ از خود جدا. گشته فنا چون نه مانداو ماند باقي آن خدا
صوفي اهو آهي جيڪو پاڻ مان نڪري فنا ٿيو جڏهن پاڻ نه رهيو ته باقي الله رهيو.
چون خدا ماند بود آن بادشاه هرچه خواهد کرداو راشد روا.
جڏهن خدا ٿيو ته پوءِ اهو بادشاهه آهي. اهو جيڪي به ڪندو ته ان کي جائز آهي.