جبروت کان عروج جو بيان
حديث من عروج الروج تيزالفلک. شهودن شعاع عرش مٿانئون اڀريو. نائين آسمان جي ويجهو پهتاسون ته چار مقرب ملائڪ ڀر ۾ ڏٺاسون پهريون اسان جي کٻي پاسي ۾عذرائيل. اُن جي هي ڀر ۾ جبرائيل ۽ اسرافيل ميڪائيل هڪ هنڌ ويٺا هئا. سندن منهن جي صورت آدميءَ واري هئي . باقي وجود پکين وارو هو. دنيا ۾ اهڙو ڪوبه پکي نه آهي مگر نمونه اهڙو هين. پوءِ اسان عذرائيل جي ڀرسان لنگهياسون ڇو ته عرش عظيم ڏانهن رستو عزائيل جي ڀرسان ٿو نڪري جيڪو سندس سڄي پاسي کان آهي. عزرائيل اسان کي ڀرمان لنگهندي ڏسي حيرت مان چيو ته مار! مرد ته اسان کان به مٿي لنگهيا ٿا وڃن. عزرائيل جي اک اهڙي ته هيبتناڪ آهي جو جيڪڏهن نفساني آدمي ڏسي ته هڪدم ڦڦڪي مري پوي. پر هيءَ ذاتي اک هئي جنهن پرواهه نه ڪئي ۽ وجود به ذاتي هو جنهن کي خوف به نه ٿيو. عزرائيل کان اڳتي لنگهڻ ڪا چرچي جي ڳالهه نه آهي. عزرائيل جي پويان لوح محفوظ هو. جو فقير پڙهيو. ساري لوح محفوظ واري ڦرهي نظر آئي رسول الله ﷺ معراج واري وقت ۾ لوح محفوظ وارو نور عرش عظيم، هيٺيان ڏٺو هو. حديث: لايرفع الراس استحيا من الله خضوعا وخشوعا.
ان ڦرهي جو احوال آهي. اها ڦرهي سفيد رنگ جي نور جلال جي هئي. ان تي اک سونهري رنگ سان نور جمال جا لکيل هئا. ڦرهي جي منڍ ۾ اسم اعظم ۽ بعد ۾ قرآن ڪريم لکيل آهي. ان تي اسان جي عمر ٽيهٺ ورهيه لکيل هئي. هيئر اسان جي عُمرنوي ورهيه آهي جنهن کي وجودي ڄمار ٿا چئون. اسان پنهجي مرضيءَ سان هت رهيل آهيون اهو اسان کي اختيار آهي هتي رهون. يا هتي رهون. دنيا عقبيٰ ٻيئي ملڪ فقير جا آهن جيڪو فقير جسم مان نڪري معراج ڪري پوءِ ان کي پنهنجي حياتي وس ۾ اهي دنيا ۾ جيترو به رهڻ چاهي ته رهي سگهندو. ڇو ته جيڪو عزرائيل سڄي دنيا تي قبضه ڪيون ويٺو آهي. اهو فقير جو زيردست آهي. فقير ان جي مٿان حاڪم آهي. عزرائيل جي نظر هر وقت لوح محفوظ ۾ آهي ڇو ته ساري ڪائنات جو موت فوت لوح محفوظ ۾ ليکل آهن. لوح محفوظ ۾ هر ڪنهن جي موت جا وقت مقرر ۽ لکيل آهن. ان ڪري ان ۾ ويٺو ڏسي ته متان قانون الاهي جي ڀڃڪڙي نه ٿي پوي ڪنهن جي به عمر جي ڪابه گهڙي گهٽ وڌ نه ٿي پوي.
جبرائيل جي نظر وري عرش اعظيم جي باب العرش ۾ آهي جتان ايزدي احڪامات صادر ٿين ٿا. اهڙي طرح اسرافيل ۽ ميڪائيل به حڪم جا منتظر آهن. جبرائيل اوليائن، عابدن ۽ ذڪر ڪندڙن جيڪي اڃان جسم جي قيد ۾ رهيل آهن انهن ڏانهن ڏسي ٿو. جيڪي پاڪ دل آهن تن ڏانهن مهرباني ۽ دلاسي جا پيغام آڻيندو آهي. مگر جيڪي جسم مان نڪتل ۽ معراج شده هستيون آهن اهي جبرائيل جو احتياج ڪونه ڪنديون آهن. ڇو ته جبرائيل عاشقن جي اڌ ۾به نه آهي.جبرائيل جو اچڻ وڃڻ ڪنهن بند ڪونه ڪيو آهي جيئن ٻين ٽن ملائڪن وارو ڪم هلندڙ آهي. تيئن هن تان به پيغام جو ڪم بند ڪونه ٿيو آهي. نڪي اچڻ وڃڻ جو رستو بند ٿيو اٿس. عزرائيل اسرافيل ۽ ميڪائيل جوڪم بند ٿئي ها ته جبرائيل جو ڪم بند ڄاڻجي ها. رسمي مسلمانن ڪوجبرائيل کي ٻڌي ويهاريو آهي ڇا؟ مسلمانن جو خيال آهي ته جبرائيل جي چر پر بند آهي. ڄڻ ڪو ٻڌي ويهاريو اٿنس. جبرائيل ڇوڙائڻ لاءِ مسلمانن کي منٿون ٿو ڪري مگر جيڪڏهن مسلمان ڇوڙي وجهنس ته ضرور ڪوزيان ڪندو. مگر الله وارو جبرائيل ته پرواز به نٿو ڪري ۽ گهمي به ٿو.