تصوف

روح الا عظم

ھي ڪتاب فقير عطا فولادي پاران فقير شمس الحق عطا فولادي جي نگراني ۾ سھيڙيو آھي.
حضرت فولاد علي فقير جو ڪتاب ”روح الا عظم“سنڌي ادب ۽ تصوف تي بي مثال ڪتاب آهي. هي ڪتاب تصوف جي راهه ۾ هڪ روشن مينار مثل آهي. هن ڪتاب ۾ فقير صاحب نھايت خوش اسلوبيءِ سان فقر، فقيري کانسواءِ علم الشريعت علم الطريقت ۽ علم الحقيقت ۽ علم المعرفت جي ڀليءَ ڀت تشريح ڪئي آهي. طلب طالب ۽ مطلوب جي منازل جون قرآن حديث نبوي ﷺ ۽ دلائل مثنوي مولانا جلال الدين روميءَ صاحب سان شرحون بيان ڪرڻ ۽ قدم بہ قدم هر هڪ ڏاڪي تي هلڻ قدم رکڻ ۽ جان نفس نادان جي گرفٽ کان بچائڻ عروج جي منزل تائين پهچڻ لاءِ واضح دليل شامل حال آهن.
Title Cover of book روح الا عظم

مئل هي سسيءَ جي ڳالهه

هڪ ڪڙمي زمين تي ڪم ڪرڻ ويندي مقام مان لنگهيو مقام ۾ ڪنهن ماڻهوءَ جي سسي ٻاهر پيل هئي جنهن پڇيس ته ڪاڏي ٿو وڃين. ڪڙميءَ چيس ته زمين مان جهنگ ڪڍڻ ٿو وڃان سسيءَ ته سال ڪيتري پيدائش ٻنيءَ مان ٿيندي اٿيئي. چيائين ته ٻه ٽي خرار ٿيندا آهن،سسيءَ چيس ته تون هن وقت موٽي وڃ وڃي گهر آرام ڪر، مگر فصل جي مند تي تون 12 اٺ ڪاهي اچجانءِ مان ان جا ڀري ڏيندو سانءِ اهو ٻڌي ڪڙمي موٽي وڃي گهر ويٺو ۽ فصل جي مند ۾ 12 اُٺ ڪاهي مقام ۾ ويو. سسيءَ چيس ته ڪاڏي ٿو وڃين چيائين ته تو ان چيو هو اهو کڻڻ آيو آهيان سسيءَ چيس ته جيئرو هيس ته تو جهڙا هزارين ڀڙوا کاريا هئم تون ڇا آهين. مون وٽ ان ڇا جو مقام ۾ان پيل هوندو ڪڏهن ڪنهن کان ٻڌو اٿيئي. ماٺ ڪري هليو وڃ ته ماڻهو نه کلندئي اهوٻڌي لڄي ٿي واپس گهر وريو ۽ ٻارهن مهينا بکون ڪاٽيائين.
مطلب ته هي جهان مقام آهي.۽ نفس مئل سسيءَ مثل آهي. جيڪو ان ٿو کائي.آدمي ڪڙمي آهي هن مئل جي سسيءَ نفس ڪيترائي گمراهه ڪري ڇڏيا. اسم اعظم جو ذڪر ۽ دم ان جا خرار آهن. پوءِ نفس جي صلاح سان ڪيئي آدمي گمراهيءَ ۾ غرق ٿي ويا.
بيت

ان سرمرده بداني را، که بامرش توهمي ماني دوتا
هن نفس کي مئل سمجهه جوان جو فرمانبرداري ۾ ڪٻڙو ٿي ويو آهين.
صد هزارين طالبان گمراهه کرد زير فرمان کردار چاهه کرد.
ان هزارين طالب گمراهه ڪري ڇڏيا. تابعداري ڪري کوهن ۾ اڇلائي ڇڏيائين،
هر که امراونه گير شاهه شد دردو عالم چون منور ماهه شد
جنهن ان جو حڪم نه مڃيو سو شاهه ٿيو. ٻنهي جهانن ۾ چمڪندڙ چنڊ ٿيو.
سرفراز اين جهان وآن جهان. هر که تو من نفس کرده زيرران
هن هن جهان ۾ سرخرو ٿيو اهو جنهن پنهنجو نفس فرمان ۾ ڪيو
اي برادر نفس زن بدکار دان که بغير قتل نه دهندش امان
اي ادا نفس کي بدڪار عورت سمجهه قتل ڪرڻ کانسواءِ نه ڇڏينس .
رهزن راقتل سربهتر بود ،از جودش جان آن رادر رود
ڌاڙيل کي قتل ڪرڻ سٺو آهي جسم مان ساهه ڪڍي ڇڏجيس
بربه نزد شاهه ملکوت آسمان سرکند تاتاج او پير مغان
ملڪوت جي بادشاهه وٽ وڃ اتي پنهنجي مٿي تي مرشد تاج رکندو
وسقاهم جام نو شاندترا خلعت توحيد پوشاند ترا.
شرابا طهورا جام پيار. ئي ۽ توحيد جي پوشاڪ پارا وئي
تا ابد رسته شوي زين بد افعال زوبرو بيني جمال ذوالجلال .
هن بدڪار مان پڇاڙيءَ تائين ڇٽي پوين. ذات ذوالجلال جي سونهن به روبرو ڏسين.
اسم اعظم رابدان جام طهور ، هرکه اين جام خورد آنجايش نه دور
اسم اعظم کي پاڪ شراب سمجهه جيڪو هتي اهو جام پيئندو ته اتي به ان کان پري نه هوندو.
هرکه از جام طهورا خورد جام حال مستي من خدايم او مقام
جنهن طهورا جو جام پيتو.ان تي مستي جو حال ۽ من خدايم جو مقام هوندس
هرکه لذّت اسم اعظم رانه يافت ، اوبه في النار جهنم روزتافت
جنهن اسم اعظم جي لذت نه ورتي اهو قيامت ۾ جهنم جي باهه ۾ ويندو.
دامن اين ذکر گيري اي دلاتانه افتي اندرين چاهه فنا.
اي دوست ذڪر جي دامن وٺ ته فنا جي کوهه ۾ نه ڪرندين
ذوالفقار از براءِ نفس دون گير تايک قدم گردد هر دو کون
ڪميني نفس لاءِ ذوالفقار وٺ ته ٻيئي جهان هڪ قدم ٿيندءِ
گر گذّاري اسم اعظم جان من غرق گردي اندرين طوفان زمن
محبوب جيڪڏهن اسم اعظم کي ڇڏيندين ته زماني جي طوفان ۾ غرق ٿيندين.