مختلف موضوع

ڳالھيون ڪتابن سنديون

رئوف نظاماڻي جو ڪتاب ”ڳالھيون ڪتابن سنديون“، سنڌيءَ ۾ پنھنجي نوعيت جو منفرد ڪتاب آھي، جيڪو سندس مطالعي ھيٺ آيل ڪتابن تي تبصرن تي مشتمل آھي. ڪتاب ۾ ڪل 92 مضمون آھن، جن ۾ 80 کن ڪتابن تي تبصرا آھن. جن ليکڪن جي ڪتابن تي تبصرا ڪيا ويا آھن سي بہ ادب، صحافت ۽ سياست سميت مختلف ميدانن جا تمام وڏا نالا آھن. انھن ۾ جارج آرويل، آرٿر ڪوئسلر، سولزي نٽسن، ارونڌتي راءِ، نجيب محفوظ، طحهٰ حسين، ايلف شفق، ازبل آلندي، رابرٽ فسڪ، ايم ايڇ پنھور، محمد حنيف ۽ طاھر بن جلون شامل آھن. انھيءَ کانسواءِ ھن ڪتاب ۾ اردو ۽ سنڌيءَ جي ڪافي ڪتابن تي تبصرو آھي، جن جي ليکڪن ۾ نور ظھير، فھميدہ رياض، انتظار حسين، جميلہ ھاشمي، جمال نقوي، خالد طور، رسول بخش پليجي، شاھ محمد پيرزادي، انور ابڙي، چندر ڪيسواڻي، رسول ميمڻ، قاسم ميرجت، شبير شر ۽ منور سراج سوڌو ٻيا ليکڪ شامل آھن.

Title Cover of book ڳالھيون ڪتابن سنديون

انتظار حسين جا ناول

تازو انتظار حسين جا ٻه ناول آگي سمندر هي ۽ چاند گهن پڙهي پورا ڪيا. ان کان اڳ سندس ناول بستي ۽ افسانن جو مجموعو مطالعي هيٺ رهيو. آگي سمندر هي ۾ به ليکڪ جو اهو ئي انداز آهي، جنهن حوالي سان هو سڃاتو وڃي ٿو. ناول جو موضوع بنيادي طور ڪراچي جا اهي ڪجھ خاندان آهن جيڪي ورهاڱي کانپوء لڏي هتي اچي آباد ٿيا آهن. اهو ناول ڪراچي جي اسي ۽ نوي جي ڏهاڪن جي صورتحال جي پسمنظر ۾ لکيل آهي جڏهين شهر جون حالتون خراب هيون. اهڙي ريت اهو ورهاڱي کان اٽڪل چاليه سال پوء جو ڪراچي آهي بلڪ ائين کڻي چئجي ته غلط نه ٿيندو ته ڪراچي جا ڪجھ علائقا جهڙوڪ ناظم آباد ۽ لياقت آباد وغيره آهن جتي مهاجرن جي گھڻائي آهي. ماضي ۽ حال جي وچ ۾ لٽڪيل هڪ نسل آهي جيڪا هڪ سونهري آئندي ۽ ٻين جي آسري تي هن ملڪ ۾ اچي ٿي پر منجھانئن گھڻن کي جھڳين ۾ رهڻو پئي ٿو ۽ اهي خواهشون پوريون نٿيون ٿين جيڪي اهي پاڻ سان کڻي اچن ٿا. سندن نئين نسل کي سندن ماضي سان ڪا دلچسپي نه ٿي هجي اهي جيڪڏهين هتان نڪرڻ چاهين ٿا ته سندن منزل آمريڪا ۽ اوله جا ملڪ آهن. جڏهين ته پراڻي نسل لاء به پوئتي موٽڻ ممڪن ناهي. ڇاڪاڻ ته اتي به سڀڪجھ بدلجي ويو آهي. اڪيلي واٽ پنهنجي اولاد سان گڏ وري اولھه ڏانهن هجرت ڪرڻ آهي يا هن شهر جي نئين صورتحال ۾ جيئڻو آهي جنهن ۾ جيئڻ کان وڌيڪ مرڻ جا امڪان وڌيڪ آهن جنهن سان روز ان ناول جي ڪردارن جو واسطو پئي ٿو.
چاند گهن ورهاڱي واري وقت هڪ شهر حسن پور جي ڪهاڻي آهي. ورهاڱي کان اڳ هتان جي مسلم آبادي جي جيڪا نفسياتي ڪيفيت آهي، ليکڪ ان کي چٽيو آهي. هڪ اڻ تڻ آهي. مختلف ڪردار پنهنجي حيثيت جي تعين ۾ آهن. ڪي حقيقت پسند آهن جيڪي ان ڳالھہ کي سمجھن ٿا ته ورهاڱي جي نتيجي ۾ فرقيوارانا فسادن ۽ رتوڇاڻ جو گھڻو امڪان آهي جڏهين ته ڪي پنهنجي ڦونڊ ۾ آهن ته اسان هندن تي حاوي ٿي وينداسين. عورتون پنهنجن وهم وسوسن ۾ ورتل آهن ۽ مختلف قدرتي مظهرن مان مختلف انومان ڪڍن ٿيون. ملڪ جي مختلف حصن مان فرقيوارانا ويڙه جون خبرون ۽ گھڻي ڀاڱي افواهون زورن تي هجن ٿيون. خاص طور تي سرحد پار کان لڏي ايندڙن جي اچڻ کانپوء صورتحال اڃان خراب ٿي وڃي ٿي ۽ اهي ماڻهو به جيڪي هتي رهڻ چاهين ٿا ۽ لڏڻ نه ٿا چاهين اهو سمجھن ٿا ته هتي رهڻ جي گنجائش نه رهي آهي. پر اهي ماڻهو پوء به اوستائين پنهنجو گھر نه ٿا ڇڏين جيستائين فساد سندن گھر تائين نه ٿا پهچن. پاڪستان ڏانهن ايندڙ ٽرين ۾ هڪ ڊپ واري ڪيفيت ۾ پنهنجو سفر طئي ڪن ٿا ۽ نيٺ پنهنجي نئين ملڪ پهچن ٿا. هتي هرڪو پنهنجي عادتن موجب ڪم ڪرڻ شروع ڪري ٿو. ڪي ڪوڙا ڪليم داخل ڪري شاهوڪار ٿي وڃن ٿا ته ڪي روڊ تي پان ٻيڙي ۽ ڪبابن جا ٺيلها لڳائي پنهنجو گذارو ڪن ٿا ته ڪي وري جهاد جي شوق ۾ ان وقت ڪشمير ۾ هلندڙ جنگ ۾ حصي وٺڻ لاء هليا وڃن ٿا.اهو نوستلياجا ناهي ۽ انتظار حسين جي ٻين لکڻين کان مختلف آهي.