جان خاصخيلي
جڏهين شهر جي طويل شاهراهن تان هلندي گھر پهتو هوس ته بک انتظار ڪندي ڪندي سمهي رهي هئي. پوء دير دير تائين ننڍ مون سان گڏ جاڳي رهي هئي. ان وقت مون بک کي هڪ نظم ۾ پوئيو هو. جان خاصخيلي پنهنجي شاعري جي نئين مجموعي خوابن جي موسم جو هڪ گيت ۾ منهنجا نظم۽ آئون ۾ پنهنجي شاعري جو تعارف ڪرائيندي لکي ٿو.
هن مجموعي ۾ ٻاهٺ نظم شامل آهن جيڪي اندروني ڪيفيتن کان وٺي ملڪي ۽ پرڏيهي صورتحال جي حوالي سان لکيل آهن. انهن سڀني ۾ ۽ جان جي ڪهاڻين ۾ جيڪا ڳاله مون کي مشترڪ ۽ گڏيل نظر ايندي آهي اهو سندس درد آهي، هڪ اهڙو ڏک جنهن کي هو سڄي دنيا لاء محسوس ڪري ٿو پر اهو خاص سندس پنهنجو درد آهي.
. هڪ ٻي ڳالهہ ته ڪراچي جان جي تخليق ۽ سندس شخصيت کي ٺاهڻ ۾ هڪ اهم ڪردار ادا ڪيو آهي. هن هتي سڀني ڏکيائين کي منهن ڏنو، نوان دوست ٺاهيا ۽ شهر جي مخلتف ڪيفيتن کي پنهنجين ڪهاڻين ۽ شاعري ۾ چٽيو. هو شايد اهڙن ٿورن سنڌي تخليقڪارن ۾ شامل آهي جن شهر جي ادبي، سياسي ۽ سماجي زندگي سان پاڻ کي هم آهنگ ڪيو. مجموعي ۾ شامل سندس گھڻا نظم ڪراچي جي دور جا ئي لکيل آهن.
ڪراچي ڪنهن کي لوڌي نه ٿو ڪڍي پر شهر جون پنهنجون گھرجون آهن. هڪ وڏي شهر جي گهما گهمي ۽ دباء آهي جيڪو ڪڏهين ڪڏهين سهڻ جوڳو ناهي به رهندو. جان هڪ ڊگھي عرصي گذارڻ کانپوء شهر ڇڏڻ جو فيصلو ڪيو. پر آئون سمجھان ٿو ڪراچي سندس شعور ۽ لاشعور جو حصو رهندو ۽ سندس تخليقن ۾ هڪ اهم ڪردار ادا ڪندو رهندو.
****
”صبوح جو ڌيان جي مشق، ٽهڪ جنهن جو حصو هوندا آهن ۽ سندس ڌي انهن ٽهڪن جون تصويرون ٺاهيندي آهي. هڪ ڏينهن اهي ٽهڪ وڃائجي وڃن ٿا ۽ هو انهن جي ڳولها ۾ نڪري ٿو. گھڻن ماڻهن اهي ٽهڪ ٻڌا ته هئا ۽ انهن کي سانڍي رکڻ جي خواهش به ڪئي هئي پر پوء اهي الائي ڪيڏانهن هليا ويا. الائي اهي ٽهڪ وري کيس موٽي ملندا يا نه ۽ سندس ڌي انهن جون تصويرون ٺاهي سگھندي.“
(جان خاصخيلي جي ڪهاڻين جي مجموعي خوابن جو عجائب گھر ۾ شامل هڪ خوبصورت لکيل ڪهاڻي ”منهنجو من ڀنڀوري“ مان کنيل ٽڪرو)