آدرش ۽ حقيقت
پهرين مهاڀاري جنگ کان اڳ جرمني جي آسٽريا ۽ زار جي روس جي سرحد جي هڪ ڳوٺ ۾ پنج دوست رهندا هئا. اهو ڳوٺ ڪڏهين آسٽريا ته ڪڏهين روس جي قبضي هيٺ هوندو هو. هڪ ڀيري انهن مان هڪ لڊوگ کي سرحد جي ٻئي پاسي روس ۾ يهودين سان ٿيندڙ طلم کي ڏسڻ جو موقعو ملي ٿو. ان وقت جرمني ۾ جيتوڻيڪ اڃا هٽلر اڃا اقتدار ۾ نه آيو هو پر يهودين خلاف نفرت يورپ جي ٻين ملڪن جيان اتي به پنهنجي عروج تي هئي.
انهن سڀني دوستن کي ملڪ جي ڪنهن وڏي شهر ۾ وڃي رهڻ ۽ تعليم حاصل ڪرڻ جو شوق هجي ٿو. ان مقصد لاء اهي ڪنهن ريت ميونخ وڃن ٿا ۽ اتي تعليم حاصل ڪرڻ سان گڏ مختلف ترقي پسند گروپن ۾ شامل ٿين ٿا. اهي پنج ئي دوست جنگ کان پوء آڪٽوبر انقلاب جو حصو بڻجن ٿا. انقلاب کانپوء سوويت يونين ۾ جيڪا گھرو ويڙه شروع ٿئي ٿي ان ۾ اهي پرڏيهي فوجن ۽ اڇن خلاف ٽرائٽسڪي جي اڳواڻي ۾ وڙهندڙ ريڊ آرمي جو حصو هجن ٿا.
اسٽالن ۽ ٽرائٽسڪي جي اختلافن، ٽرائٽسڪي جي ملڪ مان هليو وڃڻ ۽ اسٽالن جي پارٽي ۽ فوج ۾ مقدمن ۽ ڦاهين ذريعي صفائي جي عمل تي تحفظات هئڻ جي باوجود اهي پنج ئي ڄڻا پارٽي ۽ اسٽالن سان گڏ رهن ٿا.
انهن ۾ اهم ڪردار لڊوگ جو آهي جيڪو ان ناول Fear of Mrrors جو هيرو به آهي.کيس دنيا جي مختلف ملڪن ۾ هڪ جاسوسي جي نيٽ ورڪ کي ڦهلائڻ ۽ اتي انقلابي قوتن جي مدد ڪرڻ جو ڪم ڏنو وڃي ٿو.
ان وقت اسپين ۾ جمهوريت پسندن ۽ جنرل فرانڪو جي فاشسٽ فوجن ۾ جنگ پئي هلي. لڊوگ کي فاشزم مخالف قوتن جي مدد ڪرڻ جو ڪم ڏنو وڃي ٿو. ان مقصد لاء هو فرانس ۾ اسپين جي سرحد سان لڳ هڪ ننڍڙي ڳوٺ ۾ جمهوريت پسندن کي هٿيار ۽ ٻي مدد پهچائڻ لاء هڪ نيٽ ورڪ قائم ڪري ٿو.
جاسوسي جي ان نيٽ ورڪ ۾ گرٽريڊ نالي هڪ عورت به ڪم ڪري ٿي جنهن جو واسطو ميونخ جي هڪ آسودي يهودي خاندان سان هجي ٿو. هو جواني ۾ شادي جي معاملي تي اختلافن ڪري پنهنجي ماء پي ۽ گھرکي ڇڏي هلي وڃي ٿي. سندس خاندان کي نازين سان سٺن ناتن هئڻ جي باوجود بخش نه ٿو ڪيو وڃي ۽ هو پنهنجي يهودي هئڻ جي سزا ڀوڳين ٿا. جڏهين ته گرٽريڊ رڳو گھر مان هلي وڃڻ ڪري محفوظ رهي ٿي.
لڊوگ اهو سمجھي ٿو ته يورپ ۾ فاشزم خلاف جنگ ۾ فتح ۽ شڪست جو دارومدار اسپين ۾ جمهوريت پسندن جيِ کٽڻ ۽ هارائڻ تي آهي. ان وقت هٽلر جو جرمني، فرانس ۽ برطانيا وغيره فرانڪو جي پاسي هئا. لڊوگ ساڳي وقت سوويت يونين ۾ اسٽالن جي پاليسين سان به متفق نه ٿو هجي ۽ پنهنجن ويجھن حلقن ۾ ان جو اظهار به ڪندو رهي ٿو. ان جي ڄاڻ سوويت يونين جي لاڳاپيل ماڻهن کي هجي ٿي. کيس چيو وڃي ٿو ته هو ماسڪو اچي جتي ساڻس مختلف مسئلن تي ڳالهہ ٻولهہ ڪئي ويندي. پر هو ان ڳالهہ کي سمجھي ٿو ته جيڪڏهين هو اتي ويو ته پوء سندس حشر به اسٽالن جي گھڻن اهڙن مخالفن جهڙو ٿيندو جن کي ڪوڙن مقدمن ۾ ڦاسائي ۽ کانئن زوري ڏوه باسرائي گولي هنئي ويئي هئي. هو پنهنجي زال ۽ پٽ کي اتي موڪلي ٿو ته جيئن کين سندس وفاداري جو يقين ٿئي. اتي لڊوگ جا دوست سندس زال کي اها تاڪيد ڪن ٿا ته لڊوگ کي ڪنهن به صورت ۾ ماسڪو نه اچڻ گھرجي. ان سڄي صورتحال کي ڏسندي ۽ اسپين جي صورتحال کي نظر ۾ رکندي هو ان ڳاله کي به سمجھي ٿو ته اسپين ۾ فاشزم خلاف وڙهندڙ قوتن ۾ جيڪي اختلاف آهن انهن جو فائدو جنرل فرناڪو ۽ سندس ڏيهي ۽ پرڏيهي حامين کي ٿيندو ۽ هٽلر سميت يورپ ۾ فاشسٽ قوتون مضبوط ٿينديون.
هو پنهنجي ان سڄي ڪم کان ڌار ٿيڻ جو فيصلو ڪري ٿو ۽ ساڳي وقت ٽرائٽسڪي کي پڻ ان ڳاله کان آگاه ڪرڻ چاهي ٿو ته ماسڪو پاران کيس قتل ڪرڻ لاء ماڻهو روانا ڪيا ويا هئا. هو اسٽالن ڏانهن هڪ خط لکي ٿو جنهن ۾ پنهنجي ڪم کان ڌار ٿيڻ جا ڪارڻ ٻڌائي ٿو. اهو خط اسٽالن تائين پهچڻ کان اڳ جاسوسي کاتي جي اڳواڻ جي هٿ اچي ٿو. هو ان مان اهو نتيجو ڪڍي ٿو ته هٽلر ۽ ٻيا سوويت يونين جا مخالف ملڪ لڊوگ کان زوري يا ِ سندس رضامندي سان اهڙي حساس معلومات وٺڻ جي ڪوشش ڪندا جيڪا سوويت يونين لاء هاڃيڪار ٿي سگھي ٿي. ان جو حل کين اهو نظر اچي ٿو ته لڊوگ کي جرمني ۽ هٽلر جو ايجنٽ ڄاڻائي ڪنهن ريت ختم ڪري رستي تان هٽايو وڃي.
لڊوگ جي ذهن ۾ اها ڳالهہ هجي ٿي ته ساڻس اهو سڀڪجھ ٿي سگھي ٿو جيڪي ٻين گھڻن سان ٿيندو آيو هو. هو پنهنجي زال ۽ پٽ سان گڏ فرانس جي ڪنهن ڏورانهين علائقي ۾ وڃي رهي ٿو جنهن جي گھٽ ماڻهن کي ڃاڻ هجي ٿي. پر ان جي ڄاڻ گرٽريڊ کي هجي ٿي. اها عورت لڊوگ سان پيار ڪري ٿي پر لڊوگ سندس هر پيش قدمي کي رد ڪري ٿو. سوويت يونين جو هڪ جاسوس، جنهن کي لڊوگ کي قتل ڪرڻ جي ذميواري ڏني وڃي ٿي، ساڻس رابطي ۾ اچي ٿو ۽ هو ان کي لڊوگ جو ڏس پتو ٻڌائي ٿي. نتيجي ۾ لڊوگ قتل ٿي وڃي ٿو.
ولادي لاء سندس ماء هڪ وڏي ڳجهارت هجي ٿي. کيس اها ته خبر هجي ٿي ته هو سوويت يونين جي جاسوسي کاتي لاء ڪم ڪري ٿي پر کيس اها ڄاڻ نه ٿي هجي ته آيا هو ماڻهن جي قتل وغيره ۾ به ملوث رهي آهي. سندس لاء خاص طور اهو وڏو سوال هجي ٿو ته سندس پي ڪير آهي. هن گھڻا ڀيرا پنهنجي ماء کان اهو سوال پڇيو هو ۽ هن هر ڀيري ۽ ايسيتائين ته مري گھڙي مهل به کيس اهو جواب ڏنو هو ته لڊوگ سندس پي آهي. هو پنهنجن لاڳاپن کي استعمال ڪندي هن وقت روس جي جاسوسي کاتي، جتي هر ماڻهو وڪامڻ لاء تيار ۽ هر شي پئسن تي دستياب آهي، مان لڊوگ ۽ پنهنجي ماء جا فائل هٿ ڪري ٿو. ان مان کيس پنهنجي ماء جو هڪ بلڪل مختلف روپ نظر اچي ٿو ۽ اها خبر پيئي ٿي ته گھٽ ۾ گھٽ لڊوگ ته سندس پي ناهي. ممڪن آهي ته اهو جاسوس سندس پي هجي جنهن سان گڏجي سندس ماء لڊوگ کي قتل ڪرايو هو. هو ان سان به رابطي ۾ هجي ٿو پر هو کيس ٻڌائي ٿو ته هو سندس پي ناهي. هو کيس اهو ٻڌائي ٿو ته سندس ماء کيس اهو ٻڌايو هو ته هڪ ڀيري لڊوگ کيس انگلينڊ هڪ نواب، جيڪو سوويت يونين جي جاسوسي کاتي لاء ڪم ڪندو هو، وٽ ڪجھ عرصو رهڻ لاء موڪليو هو. اتي ان نواب ساڻس هڪ رات گذاري هئي جنهن مان کيس حمل ٿيو هو.
ان دوران جيتوڻيڪ ولادي جي زال موٽي اچي ٿي ۽ پٽ سان به ناتا معمول تي اچي وڃن ٿا پر جرمني ۾ رهندڙ ولادي جي ويٽنامي دوست سائو جي زندگي تي به نظر وجھڻ ضروري آهي جنهن مان اها خبر پئجي سگھي ٿي ته انقلاب ۽ آدرش ڪهڙن بحرانن جو شڪار ٿيا آهن.