عبدالرحمان پيرزادو
عبدالرحمان پيرزادو سان جيتوڻيڪ منهنجي ذاتي ملاقات ۽ واقفيت ناهي، پر فيس بڪ وسيلي هڪٻئي سان لهہ وچڙه ۾ هوندا آهيون. سندس واسطو ڪميونسٽ پارٽي ۽ ان جي شاگرد ونگ سان رهيو آهي، پر هن وقت هو پبلڪ هيلٿ جي شعبي سان لاڳاپيل آهي. ساڳي وقت هو هڪ شاعر به آهي ۽ هڪ سڄاڻ شخص جي طور هو تاريخ ۽ سماجيات وغيره جي مختلف پاسن تي پڻ خيال آرائي ڪندو رهندو آهي. هو سماج ۽ زندگي جي مختلف پاسن تي هڪ تنقيدي ۽ ترقي پسند نڪته نطر رکي ٿو ۽ ان کي ٻين گھڻن کان مختلف نموني سان ڏسي ٿو. ساڳي وقت سندس لکڻين جو مقصد مختلف معاملن متعلق ماڻهن کي ڄاڻ ڏيڻ پڻ هونڌو آهي. هن پنهنجن بلاگ کي مختلف ڪتابن جي صورت ۾ ترتيب ڏنو آهي. ان سلسلي جو سندس نائون ڪتاب زندگي سان واقفيت جي نالي سان آهي. هن ڪتاب ۾ هن گھڻن موضوعن تي طبع آزمائي ڪئي آهي. انهن ۾ ڪي اهڙيون شيون آهن جيڪي غلط العام آهن ۽ ان انهن کي صحيح تناطر ۾ پيش ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي آهي ۽ ڪي اهڙيون ڳالهيون آهن جيڪي پڙهندڙ سمجھي ته کيس انهن جي اڳ ئي ڄاڻ آهي. انهن بلاگن جو هڪ پاسو اهو آهي ته ان ۾ پورهئي ۽ پورهيت کي عزت ڏيڻ جي ڳالهہ ڪئي ويئي آهي. اسان جي سماج ۾ پورهئي کي هيٺئين درجي جي ڪرت ڪري ليکيو ويندو آهي جيڪو وچولي ۽ مٿئين طبقي جي شان وٽان ناهي هونڌو. سندس چوڻ موجب ٻار جي زندگي سان واقفيت لاء ضروري آهي ته هو عام ڪمن جهڙوڪ ڪاٺيون وغيره ڪرڻ ۾ شامل هجي. کيس پنهنجي استاد ۽ مائٽن وغيره کان اها ئي شڪايت هونڌي هئي ته کيس ڪاٺيون ڪرڻ نٿيون ڏنيون وڃن.
ماڻهو جي ذات سندس پيشي جي حوالي سان سڃاتي ويندي هئي. اڳتي هلي تعليم ۽ پيشن بدلائڻ جي ڪري ماڻهو جو ڪم اهو ساڳيو نه رهيو پر سندس ذات رهجي ويئي. تاريخ جي حوالي سان ليکڪ ڪجھ پنهنجا خيال پيش ڪيا آهن. سندس چوڻ آهي ته جيڪي خانه بدوش ۽ لاڏائو قبيلا آهن اهي اهي ماڻهو آهن جيڪي هن ڌرتي جا وارث هئا ۽ پوء ڪاه ڪندڙن ۽ فاتحن جي اچڻ ِکانپوء کين پنهنجي ڌرتي ڇڏي دربدر ٿيثو پيو. اهو خيال دلچسپ آهي پر ساڳي وقت اهو وڌيڪ بحث ۽ حوالن جي گھر ڪري ٿو. ساڳي ريت سندس راجه ڏاهر متعلق اهو چوڻ ته سندس پي ڪشمير مان آيو هو ۽ هن سنڌ ۾ رائي گھراڻي جي حڪومت ختم ڪري اقتدار تي قبضو ڪيو هو يا ٽالپرحڪمرانن متعلق اهو چوڻ ته انهن ٻاهران اچي اقتدار تي قبضو ڪيو هو تاريخي لحاظ کان ته بلڪل درست آهي پر ان ڳاله کي به نظر ۾ رکڻ ضروري آهي ته جيڪڏهين اسان اهو معيار مقرر ڪنداسين ته پوء دنيا ۽ خاص طور هندوستان ۾ مسلمانن ۽ خاص طور مغلن، جيڪي مڪمل طور هندوستان جي ڪلچر ۾ رنڱجي ويا هئا، جي راڄ کي ناجائز قرار ڏيڻو پوندو. هڪ لحاظ کان هن وقت مودي سرڪار به تاريخ کي ٻيهر لکرائي اهو ئي ڪم ڪري رهي آهي. ڏٺو وڃي ته اهڙي سوچ اڳتي هلي فاشزم کي تقويت ڏئي ٿي.
اها ته پنهنجي ليکي حقيقيت آهي ته ميرن جي انگريزن سان جنگ جنگ نه هئي پر اهو انگريزن لاء هڪ واڪ اوور هو جنهن ۾ انگريزآيا ۽ انهن نالي ماتر مزاحمت کانپوء سنڌ تي قبضو ڪري ورتو. ڪراچي ته اڳ ئي انگريزن جي قبضي ۾ هئي جنهن جي ميرن کي ڪا پرواه نه هئي. باقي ليکڪ جي اها ڳاله ته ميرن اڳ ئي افغانين ۽ ايرانين جي ڏن کان بچڻ لاء انگريزن کي سنڌ ڏيڻ جو فيصلو ڪيو هو جي لا۽ حوالن جي ضرورت آهي.
ليکڪ هڪ عام فهم انداز ۾ مختلف شين جي ڄاڻ ڏيڻ جي ڪوشش ڪئي آهي يا پنهنجو رايو ڏنو آهي. مثال طور هن ڪنڀارڪي پيشي جي مختلف شين متعلق ٻڌايو آهي. اها ڄاڻ ڏيڻ ان ڪري به ضروري آهي ته اهي شيون ۽ پيشا موجوده دور۾ متروڪ ٿيندا پيا وڃن. انهن کي محفوظ ڪرڻ جي ضوورت آهي. اها هڪ اهم ڳالهہ آهي ته ليکڪ زرعي دوائن ۽ ڪيميائي ڀاڻ جي استعمال جي زمين ۽ انسان تي پوندڙ هاڃيڪاراثرن کي واضح ڪيو آهي ۽ انهن کي بارودي سرنگھن کان وڌيڪ خطرناڪ ۽ موتمار ڪري پيش ڪيو آهي.
ڀٽائي سنڌي ماڻهن جو گڏيل ورثو آهي. ليکڪ جي ڀٽائي ۾ دلچسپي هڪ وڻندڙ شي آهي. هن ڀٽائي جي ويڊيو پيشڪش ۽ ڀٽائي جي مجسمي جي نوعيت تي پنهنجا رايا ڏنا آهن. ڀٽائي جي زندگي ۽ شاعري جي مختلف پاسن تي اڃا تائين ڪو حتمي رايو قائم نه ٿي سگھيو آهي. هرڪنهن پنهنجا خيال پيش ڪيا آهن. ان شي کي هڪ منظم شڪل ڏيڻ جي ضرورت آهي ته جيئن اسان پنهنجي ان وڏي شاعر ۽ سنڌ جي سڃاڻپ کي صحيح نموني خراج پيش ڪري سگھون.
اهي بلاگ سوچڻ لاء گھڻو مواد مهيا ڪن ٿا ۽ ڪي نڪتا اهڙا جن تي تفصيل سان ڪم ڪرڻ جي ضرورت آهي.