مختلف موضوع

اچو تہ ڪتابن سان دوستي ڪريون

رئوف نظاماڻي جو ڪتاب ”اچو تہ ڪتابن سان دوستي ڪريون“، سنڌيءَ ۾ پنھنجي نوعيت جو منفرد ڪتاب آھي، جيڪو سندس مطالعي ھيٺ آيل ڪتابن تي تبصرن تي مشتمل آھي. ڪتاب ۾ ڪل 126 مضمون آھن، جن ۾ ڪيترن ئي ڪتابن تي تبصرا آھن. جن ليکڪن جي ڪتابن تي تبصرا ڪيا ويا آھن سي بہ ادب، صحافت ۽ سياست سميت مختلف ميدانن جا تمام وڏا نالا آھن. 

Title Cover of book اچو تہ ڪتابن سان دوستي ڪريون

جنس ۽ نوآبادياتي حڪمران

جنس ۽ نوآبادياتي حڪمران

مختلف سماجن ۾ ٻين ريتن رسمن جيان جنس ڏانهن رويا به مختلف هوندا آهن جيڪي وقت سان گڏوگڏ سماجي ۽ معاشي تبديلين ۽ روين جي ڪري تبديل به ٿيندا رهندا آهن. ان سلسلي ۾ اولهہ ۽ اوڀر جي ملڪن جي ماڻهن ۾ واضح فرق رهيو آهي.
خاص طور نوآبادياتي دور جي شروع ٿيڻ کانپوء ٻين گھڻين ڳالهين سان گڏ اهو فرق ته واضح ٿي سامهون آيو آهي پر اها به خبر پيئي آهي ته معاشي ۽ سماجي استحصال سان گڏ جنسي استحصال به ان غلامي جو هڪ حصو رهيو آهي.
اولهہ جا ٻه ناميارا ليکڪ برطانيا جو جارج آرويل ۽ لاطيني آمريڪا جي ملڪ چلي جي پابلو نرودا پنهنجين سرڪاري نوڪرين جي حوالي سان برما ۾ رهيا آهن. جارج آرويل پنهنجي ڪتابThe Burmese Days ۽ نرودا پنهنجينMemoirs ۾ اتان جي ماڻهن جي معاشي ۽ سماجي حالتن سان گڏ پنهنجن جنسي تجربن ۽ انگريز عملدارن جي اتان جي ماڻهن سان جنسي ورتاء جو ذڪر ڪيو آهي.
انگريز آفيسرن جو ننڍي کنڊ اچڻ جو مقصد مال دولت ڪٺو ڪرڻ هوندو هو. اهي گھڻو ڪري ٻار ٻچا پويان ڇڏي ايندا هئا. پر ظاهر ڳالهہ آهي ته ٻين ضرورتن سان گڏ سندن جنسي ضرورتون به هونديون هيون جن کي مقامي ماڻهن سان شادين ڪرڻ ۽ ٻين مختلف طريقن سان پورو ڪندا هئا. William Dalrymple پنهنجي ڪتاب The White Mughals ۾ اهڙن انگريز ڪامورن جو ذڪر ڪيو آهي جن هندوستان ۾ اچي نه رڳو هتان جي اشرافيه مان شاديون ڪيون پر انهن نوابن ۽ حاڪمن وارا طور طريقا به اختيار ڪيا ۽ هڪ لحاظ کان انهن جو حصو بڻجي ويا.
جارج آرويل برما پوليس ۾ ڀرتي ٿي ويو هو. سندس چوڻ آهي ته هونئن ته انگريز ڪامورا پنهنجي ليکي ئي رهندا هئا. وقت گذارڻ ۽ تفريح وغيرہ لاء سندن پنهنجا ڪلب وغيره هوندا هئا جتي مقامي ماڻهو کي، پوء ڀلي سندس حيثيت ڪيتري به اعليٰ ۽ اتم ڇونه هجي، رڪنيت نه ملي سگھندي هئي. پر جنسي عمل جي حوالي سان هو اها تميز نه ڪندا هئا. غربت جي ڪري ڪجھ پئسن جي عيوض هيٺئين طبقي جي عورتن سان ٿعلق رکڻ سولو هوندو هو. اهو تعلق ٿوري وقت لاء به هوندو هو ۽ گھڻي وقت لاء به. ڪڏهين اها عورت پنهنجي ليکي ڌار ٿي ويندي هئي ۽ ڪڏهين مرد ان مان بيزار ٿي پوندو هو. جارج آرويل جو پنهنجو هڪ اهڙي عورت سان تعلق رهيو جيڪو گھڻو عرصو هليو ۽ مختلف مرحلن مان گذريو. ائين به ٿيو ته اها عورت پنهنجي ليکي هلي ويئي پر وري موٽي آئي. مختلف وقتن تي هو زوري اچي سندس گھر ۾ رهي پوندي هئي.
اولهہ جي سماج ۾ جنس هڪ Taboo يا منع ٿيل ميوو ناهي جنهن جو ذڪر نه ڪجي يا جنهن کي هڪ عيب ڪري ليکيو وڃي. ان ڪري ان جو ذڪر ائين ئي ڪيو وڃي ٿو جيئن ٻين ڳالهين جو ڪبو آهي. اها ڪا مهم جوئي ناهي جيئن اوڀر جي ماڻهن ۽ ليکڪن پاران ان کي عام طور ورتو ويندو آهي. پابلو نرودا پنهنجي ملڪ ۾ رهندي مختلف عورتن سان پنهنجن ناتن جو ذڪر ڪري ٿو. ساڳي ريت جڏهين هو رنگون پهچي ٿو ته هتي به مختلف عورتن سان سندس تعلق ٿئي ٿو. هڪ عورت سان سندس اهو تعلق وڌيڪ ويجھو ۽ گهرو ٿي وڃي ٿو ۽ اهي زال مڙس جيان رهڻ لڳن ٿا. سندس چوڻ آهي ته اهو سلسلو ائين هلندو رهي ها. پر هو عورت مٿس شڪ ڪري ٿي ۽ هر وقت سندس جاسوسي ڪندي رهي ٿي. ايستائين ته هڪ رات هو ستو پيو هو ته هن ڏٺو ته هو چاقو کئي مٿان بيٺي هئي. سندس ان شڪ جي عادت کيس ايترو تنگ ڪيو ته جڏهين سندس سيلون بدلي ٿي ته کيس ٻڌائڻ ۽ ڪنهن به قسم جي سامان ۽ ڪپڙن وغيره کڻڻ کانسواء ته جيئن کيس اهو گمان نه ٿئي ته هو کيس ڇڏي وڃي رهيو هو اتان هليو ٿو وڃي. ڪجھ عرصي کانپوء اها عورت سندس ڳولها ۾ ڪولمبو پهچي وڃي ٿي ءَ بلڪل سندس گھر جي سامهون ڪئمپ لڳائي کيس تنگ ڪرڻ شروع ڪري ٿي. گھڻي عرصي تائين اهو سلسلو هلندو رهي ٿو ۽ سيلون جي حڪومت پاران کيس چيو به وڃي ٿو ته جيڪڏهين هن ان عورت سان پنهنجو معاملو نه نبيريو ته اهي کيس ملڪ مان نيڪالي ڏيئي ڇڏيندا. ڪجھ عرصي کانپوء اها عورت پاڻ اتان هلي وڃي ٿي.
ڪولمبو ۾ ڏه، پندرنهن انگريز آفيسر هڪ گھر ۾ گڏ رهندا هئا. اهي وقت بوقت پنهنجيون تقريبون وغيره ڪندا رهندا هئا جنهن ۾ مقامي عورتن کي پڻ گھرايو ويندو هو. هڪ اهڙي عورت سان نرودا جو واسطو پيو جنهن کيس ٻڌايو ته هن انگريز آفيسرن جي اهڙي هڪ تقريب ۾ شرڪت ڪئي جتي پندرنهن ويه ڄڻا هئا ۽ انهن سڀني واري واري سان ساڻس ناچ ڪندي پوء ساڻس همبستري ڪئي.
سيلون ۾ ڪجھ عرصو گذارڻ نرودا کي سنگاپور ۾ ڪائونسل مقرر ڪيو ويو. اتي پهچڻ کانپوء کيس خبر پيئي ته ڪائونسل جو دفتر سنگاپور نه پر بٽاوا ۾ آهي. سنگاپور ۾ بندرگاه ڏانهن ويندي ساڻس ڦر ٿئي ٿي ۽ وٽس جيڪي ڪجھ هجي ٿو اهو ڦورو کڻي ٿا وڃن. بٽاوا ويندي جهاز ۾ سندس ملاقات هڪ جرمن عورت سان ٿئي ٿي جيڪا بٽاوا ۾ هڪ چيني سيٺ، جيڪو پنهنجي زال مان بيزار هجي ٿو، سان پئسن عيوض ڪجھ وقت گذارڻ ۽ کيس جنسي تسڪين ڏيڻ لاء وڇي رهي هئي. اها عورت ساڳي وقت نرودا جي به ويجھو ٿئي ٿي. پر پوليس ان عورت کي ڪاغذن وغيره مڪمل نه هئڻ لاڪب ڪري ڇڏي ٿي. ڪنهن ريت اها اتان نڪري ٿي ۽ ان چيني سيٺ سان ڪجھ گذاري ٿي. پر پوليس کيس گھڻو وقت رهڻ نه ٿي ڏئي ۽ کيس ملڪ ڇڏڻ لاء چيو وڃي ٿو. ويندي ويندي هو نرودا کي اهي تفصيل ۽ انتظام ٻڌائي ٿي جيڪي چيني سيٺ سندس آرام ۽ پنهنجي جنسي تيڪين لاء ڪيا هئا. انهن ۾ بستر، فرنيچر، باٿ روم جو سامان ۽ هر قسم جا اندر ٻاهر جا ڪپڙا، پرفيوم ۽ ٻيون شيون وغيره شامل هيون. نوآبادياتي حڪمراني جي ٻين گھڻ پاسن سان گڏ اهو به هڪ پاسو آهي جنهن کي ڏسڻ جي ضرورت آهي.