سورت فَاطِر
شروع الله جي نالي سان جو ڏاڍو مهربان ۽ رحم وارو آهي.
رڪوع ١ آيت 1-تا-7
رزق ڏيندڙ الله آهي، تنهن ڪري انهيءَ مهربان مولا جي حڪمن تي ئي عمل ڪرڻ گهرجي.
(١) سڀ ساراهه انهيءَ الله جي آهي، جنهن (عدم مان) آسمان ۽ زمين پيدا ڪيا، جنهن ملائڪن کي، جن کي ٻه ٻه، ٽي ٽي ۽ چار چار کنڀڙاٽيون آهن. پنهنجا قاصد بنايو. هو خلقت ۾ جيئن چاهي ٿو تيئن واڌارو ڪندو ٿو رهي. بيشڪ الله تعاليٰ هر چيز تي قادر آهي. (٢) الله تعاليٰ پنهنجي رحمت مان جيڪي انسانن لاءِ عطا ڪري ٿو تنهن کي ڪوبه روڪڻ وارو ڪونهي، ۽ جيڪي (نعمتون) هو روڪي ٿو ڇڏي سي کانئس سواءِ ٻيو ڪوبه ڏيئي نٿو سگهي. ۽ هو وڏي طاقت رکندڙ ۽ وڏي حڪمت وارو آهي. (٣) اي انسانؤ! پاڻ تي الله جون نعمتون ۽ احسان ياد رکو (۽ ڏسو ته) الله کانسواءِ ٻيو به ڪو خالق آهي ڇا؟ جو اوهان کي آسمان ۽ زمين مان رزق (کاڌو پيتو وغيره توڙي وحي حڪمت وغيره) ٿو پهچائي (نه، ٻيو ڪوبه ڪونه ٿو پهچائي) هن کانسواءِ ٻيو ڪوبه معبود ڪونهي، پوءِ توهان (ڪيئن حق جي واٽ ڇڏي) ڪاڏي جو ڪاڏي ڀٽڪي رهيا آهيو؟ (٤) ۽ (اي پيغمبر!) جيڪڏهن هي ماڻهو توکي ڪوڙو ٺهرائي نٿا مڃين ته (تون مايوس نه ٿيءُ) توکان اڳي به رسولن کي (گهڻن ئي) ماڻهن نه مڃيو هو ۽ (ياد رک ته) آخر سڀ ڳالهيون سندس ئي طرف فيصلي لاءِ موٽايون وينديون. (٥) اي انسانو! يقين ڄاڻو ته الله جو واعدو (ته مؤمن ڪامياب ٿيندا ۽ غالب پوندا ۽ منڪر شڪست کائيندا ۽ تباهه ٿيندا) سچو آهي (۽ ضرور سچو ثابت ٿيندو) تنهن ڪري دنيا جي ويجهي زندگيءَ تي (يعني بي سمجهه ٻارن وانگي ترت فائدي يا خوشيءِ تي) ڀنڀلجي نه وڃو (مستقبل جو خيال رکو ۽ ڏسو ته ان ڪم ۾ پوءِ فائدو آهي يا نقصان). (۽ ڏسو) متان (اوهان جو دشمن) شيطان اوهان کي (مهربان) الله بابت ٺڳي ڇڏي (۽ اوهان کي ڪنڌ ڀر ڪيرائي). (٦) يقين ڄاڻو ته شيطان اوهان جو دشمن آهي، سو توهان به هن کي دشمن ڪري سمجهو (۽ سندس چوڻ تي نه لڳو) هو ته پنهنجي پوئلڳن کي فقط انهيءَ لاءِ ٿو سڏي ته هو سخت ڄڀي ڪندڙ باهه ۾ پون. (٧) جيڪي ڪفر جي واٽ ٿا وٺن (يعني خدا جي مفيد حڪمن تي عمل ڪرڻ بدران شيطان جي فريب ۾ اچي بدعمل ٿا ڪن) تن جي لاءِ سخت عذاب هوندو، ۽ جيڪي (الله تي) ايمان ٿا رکن ۽ صالح عمل ٿا ڪن تن جي لاءِ (خدا وٽان) بخشش ۽ وڏو اجر هوندو.
رڪوع ٢ آيت 8-تا-14
جيڪو ماڻهو بدعمل کي به چڱو ٿو سمجهي سو سڌري ڪونه سگهندو.
(٨) پوءِ اهو ماڻهو جنهن جي عملن جي برائي کيس خوبصورت ڏسڻ ۾ اچي ٿي ۽ پوءِ ان برائيءَ کي چڱائي ٿو سمجهي (سو ماڻهو نيڪ عمل ڪندڙن جي برابر ٿي سگهي ٿو ڇا؟ نه، هرگز نه) الله تعاليٰ جنهن کي چاهي ٿو تنهن کي گمراهه ڪري ٿو ڇڏي ۽ جنهن کي چاهي ٿو تنهن کي سڌيءَ واٽ تي لڳائي ٿو ڇڏي. سو (اي منهنجا پيغمبر) تون هنن (جي حال) تي اجايو ارمان نه ڪر. جيڪي جيڪي (اهي گمراهه ماڻهو) ڪن ٿا سو بيشڪ الله تعاليٰ چڱيءَ طرح ڄاڻي ٿو. (٩) اهو خدا ئي آهي جو هوائن کي موڪلي ٿو. پوءِ اهي هوائون ڪڪرن کي مٿي کڻن ٿيون. پوءِ اسان انهن ڪڪرن کي مئل (يعني خشڪ) ملڪ ڏي ڪاهيون ٿا ۽ انهن (مان مينهن وسائڻ) سان زمين کي سندس موت (يعني خشڪ ٿي وڃڻ) بعد وري جياريون ٿا (يعني سرسبز ۽ آباد ڪيون ٿا) وري اٿڻ به اهڙيءَ ئي طرح ٿئي ٿو ۽ ٿيندو. (١٠) جيڪو ماڻهو عزت ۽ طاقت (حاصل ڪرڻ) چاهي ٿو (تنهن کي ياد رکڻ گهرجي ته) سڀ شان ۽ طاقت الله جي آهي ۽ الله جي لاءِ آهي. پاڪ لفظ ۽ پاڪ ڳالهيون الله تعاليٰ ڏي چڙهي وڃن ٿيون ۽ صالح عمل ان کي (يعني صالح عمل ڪندڙ کي) مٿي کڻي وڃن ٿا (يعني کيس عزت ۽ وڏو مرتبو حاصل ڪرائين ٿا) پر جيڪي ماڻهو برائيون رٿين ٿا ۽ برائيون ڪن ٿا تن جي لاءِ سخت عذاب (تيار رکيل) آهي. انهن ماڻهن جون (اهي برائيءَ جون) تدبيرون ڊهي پونديون. (١١) ۽ (اي انسانو! الله جون قدرتون ۽ نعمتون ته ڏسو) الله تعاليٰ اوهان کي (اصل) مٽيءَ مان پيدا ڪيو ۽ هاڻي نطفي مان (يعني منيءَ مان) پيدا ڪندو ٿو رهي ۽ توهان کي جوڙا جوڙا ڪيائين (يعني مرد ۽ زال ٺاهيائين) ۽ ماديءَ جي پيٽ ۾ حمل نٿو ٿئي ۽ ٻچو نٿي ڄڻي سواءِ سندس علم (۽ حڪم) جي ۽ ڪنهن به ڊگهي عمر واري ماڻهو جي ڊگهي عمر نٿي ٿئي، نڪي سندس عمر گهٽجي ٿي، سواءِ هن جي جو (الله جي) ڪتاب ۾ (ائين لکيل) هجي (يعني الله جي حڪمن ۽ قانونن موجب ائين ٿو ٿئي) اهو سڀ الله جي لاءِ بيشڪ سولو (ڪم) آهي. (١٢) ۽ ٻئي پاڻي (يعني درياهه ۽ سمنڊ) به هڪجهڙا ڪونه آهن. هڪ لذيذ ۽ مٺو آهي ۽ پيئڻ ۾ وڻندڙ آهي ته ٻيو وري کارو ۽ لوڻ جهڙو ڪوڙو آهي. ۽ (قدرت ته ڏسو ته) توهان هرهڪ پاڻيءَ مان (مڇيون پڪڙي انهن جو) تازو ۽ نرم گوشت کائو ٿا، ۽ (ٻنهي مان موتي مرجان سون وغيره) ڪڍي زيور ٺاهيو ٿا جي توهان پايو ٿا. ان کان سواءِ توهان جهاز ڏسو ٿا ته ڪيئن انهيءَ پاڻي کي چيرندا هليا وڃن ٿا، انهيءَ لاءِ ته توهان (انهن جهازن ۾ سواري ڪري ڏورانهن ملڪن ڏي واپار وغيره لاءِ وڃو ۽) الله جي فضل (دولت وغيره) جي تلاش ڪيو ۽ انهيءَ لاءِ ته توهان شڪرگذار رهو (۽ الله جون نعمتون الله جي حڪمن موجب ڪم آڻي پنهنجو فائدو ڪيو.) (١٣) الله تعاليٰ (هوريان هوريان) رات کي ڏينهن ۾ داخل ڪري ٿو ڇڏي ۽ ڏينهن کي رات ۾ هن سج ۽ چنڊ کي (قانونن جي) تابع ڪري رکيو آهي. انهن مان هرهڪ مقرر وقت تائين گردش ڪندو رهندو. اهڙو آهي الله جو اوهان جو پروردگار آهي. (سڄي عالم جي) بادشاهي سندس ئي آهي، پر جن کي توهان (خدائيون سمجهي) الله تعاليٰ جي علاوه پڪاريو ٿا تن کي ته کارڪ جي ڪڪڙيءَ جي کل جيتري طاقت يا اختيار به ڪونهي. (١٤) جيڪڏهن توهان انهن کي پڪاريو ته هو توهان جي پڪار ٻڌندائي ڪونه، ۽ جيڪڏهن کڻي ٻڌن ته به هو اوهان جي مراد پوري ڪري ڪونه سگهندا ۽ قيامت جي ڏينهن اهي (ديوتائون) توهان جي شرڪ کان انڪار ڪندا. (۽ (اي انسان! ياد رک ته) ڪوبه (انسان يا ڪو ٻيو) توکي (حق) ٻڌائي ڪونه سگهندو، جهڙيءَ طرح اهو (الله ٻڌائي سگهندو) جو سڀ خبر رکندڙ آهي. (تنهن ڪري فقط الله جي حڪمن جي تعميل ڪريو.)
رڪوع ٣ آيت 15-تا-26
انسان الله تعاليٰ جا محتاج آهن، پر الله تعاليٰ کي ڪنهن جو احتياج ڪونهي.
(١٥) اي انسانو! اوهان سڀ الله تعاليٰ جا محتاج آهيو، پر خدا ئي آهي جو بي احتياج آهي ۽ سڀني اعليٰ صفتن سان ڪامل طرح موصوف آهي. (١٦) جيڪڏهن هو چاهي ته توهان کي فنا ڪري ڇڏي ۽ (اوهان جي جاءِ تي) ٻي نئين مخلوق پيدا ڪري آڻي. (١٧) ۽ ائين ڪرڻ خدا جي لاءِ ڪا وڏي ڏکي ڳالهه ڪانهي. (١٨) ۽ ڪوبه بار کڻندڙ ٻئي جو بار ڪونه کڻندو ۽ جيڪڏهن ڪوبه ڳوري بار هيٺ آيل ماڻهو ڪنهن ٻئي کي سندس بار کڻڻ لاءِ سڏيندو ته سندس بار مان هڪ ذرو به ڪونه کنيو ويندو، اگرچه اهو ماڻهو (جنهن کي سڏيندو سو) سندس ويجهو مائٽ هجي. (اي پيغمبر!) تون فقط انهن کي خبردار ڪري سگهين ٿو جيڪي پنهنجي رب کان کيس ڏسڻ کان سواءِ ئي ڊڄندا رهن ٿا، ۽ نماز قائم رکن ٿا ۽ جيڪو به پاڪيزگي اختيار ڪري ٿو سو پنهنجي ئي نفس جي فائدي لاءِ ٿو ڪري ۽ سڀني جي آخري منزل الله وٽ آهي. (١٩) ۽ انڌو ۽ ڏسندڙ (هرگز) هڪجهڙا ڪونه آهن. (٢٠) نڪي اوندهه ۽ روشني هڪجهڙا آهن. (٢١) نڪي ڇانو ۽ اس هڪجهڙا آهن. (٢٢) نڪي جيئرا ۽ مئل هڪجهڙا آهن. بيشڪ الله تعاليٰ جنهن کي چاهي ٿو تنهن کي ٻڌڻ جهڙو ڪري ٿو ۽ اهو ٻڌي ٿو. پر تون (اي پيغمبر!) اهڙن ماڻهن کي ٻڌڻ جهڙو ڪري نٿو سگهين جيڪي قبرن ۾ (گويا مئا) پيا آهن. (٢٣) تون ته فقط خبردار ڪندڙ آهين (پوءِ هو خبردار ٿين يا نه ٿين). (٢٤) يقيناً اسان توکي سچائيءَ سان خوشخبري ڏيندڙ ۽ خبردار ڪندڙ ڪري موڪليو آهي. ۽ ڪابه اهڙي قوم ڪانه ٿي گذري آهي جنهن ۾ ڪو خبردار ڪندڙ نه رهي ويو هجي. (٢٥) ۽ جيڪڏهن هي ماڻهو توکي نٿا مڃين ته (خيال نه ڪر) انهن کان اڳين ماڻهن به انهن رسولن کي نه مڃيوهو جيڪي چٽين نشانين سان، خدائي صحيفن سان ۽ نور پکيڙيندڙ ڪتاب سان وٽن آيا هئا. (٢٦) پوءِ جن ماڻهن نه مڃيو تن کي مون سخت پڪڙ ڪئي (۽ سخت سزا ڏني) پوءِ (ڏس ته) منهنجو کين تباهه ڪرڻ ڪهڙو نه (سخت) هو.
رڪوع ٤ آيت 27-تا-37
الله تعاليٰ جون قدرتون ۽ نعمتون، علم وارن جون خصلتون.
(٢٧) توهان ڏسو نٿا ته الله تعاليٰ ڪڪرن مان مينهن ٿو وسائي، پوءِ ان جي وسيلي اسان رنگارنگي ميوا (زمين مان) پيدا ڪري ٻاهر آڻيون ٿا ۽ جبلن ۾ به ڪي سفيد ته ڪي ڳاڙها (علائقا يا پرڳڻا آهن) جن (جي پٿرن) جا رنگ مختلف آهن، ۽ ڪي ته زور ڪارا آهن. (٢٨) ۽ ساڳيءَ طرح انسانن، جانورن ۽ ڍڳن ڍورن جا رنگ به مختلف آهن. يقين ڄاڻو ته الله جي ٻانهن مان اهي ئي خدا (جي نافرمانيءَ) کان ڊڄن ٿا جن کي (انهن ظاهري اختلافن جو توڙي انسانن جي اندروني خيالن ۽ جذبن جي اختلافن جو) علم آهي، (هو ڄاڻن ٿا ته) بيشڪ الله تعاليٰ وڏي طاقت وارو آهي ۽ پڻ بخشڻهار آهي. (٢٩) جيڪي ماڻهو الله جو ڪتاب پڙهن ٿا (سمجهن ٿا ۽ ان تي عمل ڪن ٿا) ۽ نماز قائم ڪن ٿا ۽ جيڪو رزق اسان کين عطا ڪيو آهي، تنهن مان (خدا جي راهه ۾) کليو کلايو توڙي مخفي طرح خرچ به ڪن ٿا سي يقيناً اهڙي واپار (۽ نفعي) جي يقيني اميد رکن ٿا جو هرگز ضايع نه ٿيندو. (٣٠) ڇو ته (الله تعاليٰ پاڻ) انهن کي پورا پورا اجر ڏيندو بلڪ پنهنجي فضل سان وڌيڪ به هنن کي عطا ڪندو. بيشڪ هو (سخي ماڻهن جو غلطيون) بخشيندڙ آهي ۽ (نيڪيءَ جا ڪم) قبول ڪندڙ آهي. (٣١) ۽ (اي پيغمبر!) اسان ڪتاب مان جيڪي توڏي وحي ڪري موڪليو آهي سو بلڪل حق آهي. ۽ جيڪي ان کان اڳي نازل ڪيو هوسين تنهن جي تصديق ڪندڙ آهي (ته اڳوڻا ڪتاب اصلوڪي حالت ۾ بلڪل سچا هئا) بيشڪ الله تعاليٰ پنهنجي ٻانهن بابت هرڪا خبر رکندڙ ۽ سڀ ڪجهه ڏسندڙ ۽ ڄاڻندڙ آهي. (٣٢) پوءِ اسان پنهنجي ٻانهن مان انهن کي ڪتاب ورثي ۾ ڏنو آهي جن کي (يعني عربن کي) اسان چونڊي کنيو آهي. (ته هو قرآن جي تعليم سڄي دنيا جي ماڻهن کي پهچائين) پر انهن مان ڪي ته (ان کان منهن موڙي) پاڻ تي ظلم ڪري رهيا آهن ۽ ڪي وچٿرا آهن (جو ايمان ضعيف اٿن ۽ نيڪ عملن ۾ قاصر آهن) ۽ ڪي وري اهڙا آهن جو الله جي حڪم سان چڱن ڪمن ڪرڻ ۾ تڪڙا اڳتي وڌندڙ آهن. اهوئي وڏي ۾ وڏو فضل آهي. (٣٣) اهي ( نيڪ عملن ۾ سبقت ڪندڙ) دائمي باغن ۾ گهڙندا (۽ هميشه انهن راحتن ۾ رهندا) اتي هو سون جا ڪنگڻ ۽ موتي پائيندا، ۽ اتي سندن پوشاڪ ريشم جي هوندي. (٣٤) ۽ هو چوندا ته وڏي ساراهه (۽ شڪر) آهي انهيءَ الله جو جنهن اسان جا غم دور ڪري ڇڏيا. بيشڪ اسان جو پروردگار بخشڻهار آهي (۽ نيڪ عملن جو) قبول ڪندڙ آهي.، (٣٥) جنهن (پروردگار) پنهنجي فضل سان اسان کي بقاءَ ڪندڙ گهر ۾ آڻي رهايو آهي. ان ۾ اسان کي نه ڪا تڪليف پهچندي نڪي ئي ٿڪ محسوس ٿيندو (راحتن مان ڪڪ ته ڪونه ٿينداسين پر وڌيڪ ۽ وڌيڪ مزو پيو ايندو). (٣٦) پر جن ماڻهن ڪفر جي واٽ ورتي آهي تن جي لاءِ دوزخ جي باهه (تيار رکي) آهي. نڪي انهن لاءِ اهڙو حڪم (اسان وٽان) صادر ٿيندو جو پوءِ هو مري وڃن (۽ عذابن کان ڇٽي پون) نڪي انهيءَ باهه جي عذاب مان هنن لاءِ ڪا هلڪائي ڪئي ويندي. اهڙيءَ طرح اسان هرهڪ بي شڪر منڪر کي سزا ڏيندا آهيون. (٣٧) ۽ اهي منڪر ان باهه ۾ رڙيون ڪندا (۽ چوندا ته) اي اسان جا پروردگار! اسان کي (هن باهه مان) ٻاهر ڪڍ. اسان (آئنده) نيڪ عمل ڪنداسين. اهي بدعمل نه ڪنداسين جي اڳي ڪندا هئاسين. (الله تعاليٰ فرمائيندو ته) اسان توهان کي ڪافي وڏي عمر نه ڏني هئي ڇا؟ جنهن ۾ (توهان مان) جيڪو نصيحت وٺڻ چاهي ها سو نصيحت وٺي ها (۽ چڱا عمل ڪري ها. بيشڪ اسان اوهان کي وڏي عمر ڏني هئي ته به توهان غافل رهيو) ان کان سواءِ توهان ڏي (اسان وٽان) خبردار ڪندڙ (پيغمبر به) آيو (ته به بي پرواهه رهيؤ) سو هاڻي توهان (پنهنجي بدعملن جو ڦل) چکو. ظالمن (گنهگارن) لاءِ ڪوبه مددگار ڪونه هوندو.
رڪوع ٥ آيت 38-تا-45
ڪافر خدا جي تجويزن کي روڪي يا ناڪامياب ڪري نه سگهندا.
(٣٨) يقيناً الله تعاليٰ آسمانن ۽ زمين جي سڀني مخفي شين ۽ حقيقتن کان واقف آهي، بلڪ جيڪي (خيال ماڻهن جي) دلين ۾ آهن سي به تمام چڱي طرح ڄاڻي ٿو. (٣٩) اهوئي آهي جنهن اوهان کي زمين تي خليفو (يا حاڪم) ڪري رکيو آهي. سو جيڪو (الله جا حڪم نه مڃيندو تنهن جو نه مڃڻ کيس ئي نقصان پهچائيندو ۽ ڪافرن جو ڪفر سندن پروردگار وٽ ڪنهن به ڳالهه ۾ کين نٿو وڌائي، سواءِ ناراضگي ۽ ڌڪار ۾ (يعني هو وڌيڪ ڌڪار جا لائق ٿين ٿا). ۽ ڪافرن کي سندن ڪفر ڪنهن به ڳالهه ۾ نٿو وڌائي سواءِ خساري ۽ نقصان ۾. (٤٠) (اي پيغمبر! مشرڪن کي) چئو ته توهان پنهنجا (سٽيل) اهي شريڪ ڏٺا آهن سهي جن کي توهان الله تعاليٰ کان سواءِ پڪاريندا آهيو؟ مون کي ڏيکاريو ته سهي ته هنن زمين مان ڇا خلقيو آهي. يا آسمانن (جي خلقڻ) ۾ هنن جو ڪجهه حصو آهي ڇا (يعني آسمان ۾ هنن به ڪجهه خلقيو آهي ڇا؟) يا هنن کي اسان ڪو ڪتاب ڏنو آهي ڇا جو هو ان منجهان (سکيل) ڪو چٽو دليل (پنهنجي شرڪ يا روش لاءِ) ڏيئي سگهن؟ هرگز نه، حقيقت هيءَ آهي ته هي ظالمن هڪ ٻئي کي فقط فريب ۽ ڌوڪي جا واعدا ۽ دلاسا ڏيندا رهيا آهن. (٤١) بيشڪ الله تعاليٰ ئي آسمانن ۽ زمين کي جهليو بيٺو آهي، ته پنهنجي جاءِ تان هٽي نه وڃن يا پنهنجي مقرر ڪمن ڪرڻ ۾ ڪا گهٽتائي نه ڪن. ۽ جيڪڏهن اهي پنهنجي جاءِ يا ڪم کان هٽي وڃن ته الله کان سواءِ ٻيو ڪوبه هنن کي جهلي نٿو سگهي. بيشڪ هو بردبار ۽ بخشيندڙ آهي. (٤٢) هي (قريش منڪر) الله جي نالي تي وڏا زوردار قسم کڻندا هئا ته جيڪڏهن اسان وٽ ڪو خبردار ڪندڙ (پيغمبر) اچي ته ٻين قومن کان وڌيڪ بهتر (فرمانبرداري ۽) هدايت جي واٽ وٺنداسين، پر جڏهن (سچ پچ) خبردار ڪندڙ (حضورﷺ)وٽن اچي ويو آهي تڏهن فقط هن ڳالهه ۾ وڌيڪ ٿيا آهن جو (حق ۽ نيڪي کان)
وڌيڪ بيزار ۽ دور ٿيا آهن. (٤٣) اها (سندن بيزاري سندن) تڪبر سببان آهي، جو ملڪ ۾ ڪندا رهن ٿا ۽ سندن بڇڙن منصوبن جي ڪري آهي. پر اهي بڇڙا منصوبا منصوبن ڪندڙن کي ئي وڪوڙي ويندا (۽ خوار خراب ڪندا). پوءِ ڇا هي ماڻهو انهيءَ قانون (جي عمل ۾ اچڻ) لاءِ ترسيا ويٺا آهن جو اڳوڻن (منڪرن) سان لڳايو ويو هو (۽ کين تباهه ڪيو ويو ويو هو)؟ سو (اي پيغمبر!) تون الله جي انهيءَ قانون ۽ دستور ۾ ڪابه ڦيرڦار ڪانه ڏسندين، نڪي ڏسندين ته الله جي انهيءَ قانون جي تعميل هٽي ويندي. (يعني اهو قانون ضرور عمل هيٺ ايندو ۽ بنا ڦيرڦار عمل هيٺ ايندو.) (٤٤) ڇا هي ماڻهو ملڪ ۾ گهمن ڦرن نٿا ۽ ڏسن نٿا ته کانئن اڳي ٿي گذريل (منڪر قومن) جي پڇاڙي ڪهڙي (نه خراب) ٿي، اگرچه اهي هنن کان قوت ۽ طاقت ۾ گهڻو وڌيڪ هئا. ۽ (کين ياد رکڻ گهرجي ته) الله اهڙو ناهي جو آسمانن ۾ ۽ زمين ۾ ڪابه شيءِ کيس عاجز ڪري سگهي (يعني سندس ارادن ۽ تجويزن کي روڪي ناڪامياب ڪري سگهي) يقيناً هو سڀ ڪجهه ڄاڻندڙ ۽ سڀ ڪا طاقت رکندڙ آهي. (٤٥) ۽ جيڪڏهن الله تعاليٰ ماڻهن کي سندن (بڇڙن) ڪمن ۽ ڪمائي جي ڪري (هڪدم) پڪڙ ڪري ۽ سزا ڏئي ته پوءِ ته زمين جي مٿاڇري تي ڪوبه ساهه وارو (جيئرو) نه ڇڏي ها. پر هو کين مقرر وقت تائين مهلت ٿو ڏئي. پوءِ جڏهن اهو وقت اچي ٿو وڃي (تڏهن انصاف سان جزا ۽ سزا ڏيئي ٿو ڇڏي ڇو) ته يقيناً الله تعاليٰ پنهنجي ٻانهن کي (۽ سندن عملن ۽ دليلن کي) چڱيءَ طرح ڏسندڙ آهي.