ڏاهپ / اخلاقيات

شرح حُجة الله البالغه

سنڌ سلامت ڊجيٽل بوڪ ايڊيشن سلسلي جو نئون ڪتاب شاهه ولي الله رحه جو ”شرح حجة الله البالغه“ اوهان اڳيان حاضر آهي. ڪتاب جو ليکڪ مولانا عبيد الله سنڌي آهي ۽ سنڌيڪار مولانا محمد انس راڄپر صاحب آهي. امام شاهه ولي اللهؓ، اسلامي دنيا جو يگانو عالم هو، جنهن سماجي زندگي ۽ اقتصاديات جي بدلجندڙ انواع کي خدا جو شان قرار ڏنو ۽ ان پسمنظر ۾ شريعت جي حڪمن جا اسرار ۽ حڪمتون نروار ڪيون. سندس جڳ مشهور ڪتاب ”حجة الله البالغه“ کي ان سلسلي ۾ اسلامي دنيا جي علمي حلقن ۾ بيحد مقبوليت حاصل رهي آهي. امام انقلاب مولانا عبيدالله سنڌي، شاهه ولي اللهؓ جي فڪر جو وڏو شارح رهيو آهي، تنهن حجة الله البالغه جي شرح پڻ لکي هئي. هي ڪتاب ان شرح جو سنڌي ترجمو آهي.
Title Cover of book شرح حُجة الله البالغه

شرعي حڪمن بابت غلط تصور

عام طور تي اهو سمجهيو ويندو آهي ته شريعت جا جيڪي احڪام آهن، انهن ۾ ڪنهن به قسم جي حڪمت ۽ مصلحت ڪانه هوندي آهي. انسان جيڪو ڪم ڪري ٿو ۽ الله جيڪو ان عمل جو بدلو ڏئي ٿو يا نتيجو مرتب ڪري ٿو، ته ان انساني عمل ۽ خداجي طرفان ملندڙ بدلي ۽ نتيجي ۾ ڪنهن به قسم جي ڪا نسبت ۽ جوڙ يا تعلق نه هوندو آهي. شرعي قانون تي عمل جو مثال ايئن ورتو ويندو آهي، جيئن ڪو سردار پنهنجي نوڪرن جي فرمانبرداريءَ جو امتحان وٺڻ لاءِ حڪم ڪري ته ”هيءُ پٿر کڻي وٺ“ يا ”هتان ڊڪ“ ۽ ”هن وڻ کي هٿ لائي موٽي اچ.“ جيئن ته انهن جو مقصد نوڪر جي آزمائش کان سواءِ ٻيو ڪجهه به نه هوندو آهي تيئن شريعت جي حڪمن لاءِ به اهوئي ساڳيو تصور ڪيو ويندو آهي ته اهي صرف بندي جي امتحان وٺڻ لاءِ آهن ۽ انهن ۾ ڪابه حڪمت، ڪوبه مقصد ۽ ڪابه مصلحت ڪانه هوندي آهي. انهن نوڪرن، جيڪو پٿر کڻڻ يا وڻ کي هٿ لائڻ جو ڪم ڪيو، ان جو جڏهن مقصد فرمانبرداريءَ جو امتحان وٺڻ قرار ٿيو، ته انهن جي جزا ۽ سزا جو تعلق به فرمانبرداريءَ سان ٿيندو. جيڪڏهن فرمانبرداري ڪيائون ته انعام، نافرماني ڪيائون ته سزا. بلڪل اهڙي طرح شرعي حڪمن جو نتيجو ۽ بدلو، عمل جي نوعيت سان لاڳاپيل نه سمجهيو ويندو آهي پر ان کي به ان امتحان واري تناظر ۾ ڏسندي فرمانبرداريءَ ۽ نافرمانيءَ سان ڳنڍيو ويندو آهي.