انساني جوڙجڪ جو تجربو
[b]ملڪوتي قوت جا درجا
[/b]انسان ۾ ملڪوتي قوت جا ٻه درجا پيدا ڪيا ويا آهن:
1- پهريون درجو ملاءِ اعليٰ جي درجي جي مناسب آهي. ملاءِ اعليٰ جي عادت ئي اها آهي ته اهي الله تعاليٰ جي اسمن ۽ صفتن جي علمن سان پورو پورو رنگ حاصل ڪندا آهن، اُهي خدا جي صفتن جي باريڪين کي سمجهندا آهن، هن عالم جي نظام هلائڻ ۾ به سندن عمل دخل آهي ۽ جيڪو نئون نظام قائم ڪرڻ مقصود هوندو آهي اهي ان کي به پوريءَ ريت سمجهي وٺندا آهن ۽ ان کي عمل ۾ آڻڻ لاءِ پنهنجي پوري همٿ خرچ ڪندا آهن. اهڙيءَ طرح جن ماڻهن ۾ اعليٰ درجي جي ملڪيت هوندي آهي، اهي به ان طرح ڪندا آهن ۽ اهڙن ئي ڪمن کي پسند ڪندا آهن.
2- ٻئي قسم جي ملڪيت اها آهي جيڪا ملاءِ سافل جي درجي جي مناسب آهي. جيڪا خواهش مٿان کان وٽن ايندي آهي، ملاءِ سافل جا فرشتا ان جي موافق تيار ٿي ويندا آهن، کين هن نظام جو پورو علم نه هوندو آهي ۽ نه ئي پنهنجو پاڻ سندن سموري همٿ ان نظام کي وجود ۾ آڻڻ طرف متوجهه هوندي آهي، نه کين اها معرفت مليل هوندي آهي جيڪا ملاءِ اعليٰ کي، الهي صفتن ۽ الاهي اسمن بابت مليل هئي. البته منجهن نورانيت هوندي آهي ۽ حيواني نجاستن کان پري رهڻ جي صلاحيت پڻ. اهڙي طرح جن ماڻهن ۾ ٻئي درجي جي ملڪيت هوندي آهي سي پڻ ملاءِ سافل جيان پاڻ ڪو بهتر نظام سوچي نه سگهندا آهن، البته بهتر نظام جي سوچ رکندڙن کان اثر وٺي، انهن سان گڏجي ڪم ڪري سگهندا آهن.
[b]بهيمي قوت جا درجا
[/b] اهڙيءَ طرح بهيمي قوت پڻ انسانن ۾ ٻن درجن ۾ پيدا ڪئي وئي آهي:
1- پهريون درجو وڏي طاقت ۽ زوردار حيوانيت جو آهي. جيئن نر جانور جيڪو پوريءَ غذا ۽ مناسب نگرانيءَ هيٺ پليو هجي، جنهن جو جسم تمام وڏو ۽ تمام مضبوط هوندو آهي، آواز تمام وڏو ۽ حملو زور سان ڪندو آهي. جنهن ڪم جو ارادو ڪندو آهي ان کي ڪري ڏيکاريندو آهي. سندس طبيعت ۾ فخر هوندو آهي. (پنهنجي هم جنسن ۾ پاڻ کي مٿڀرو سمجهندو آهي.) سندس غصو به طاقتور، جسم به مضبوط، کيس پنهنجي ماديءَ سان ملڻ جي تمام گهڻي خواهش هوندي آهي ۽ پنهنجو غلبو ۽ برتري گهرندو آهي. دل جو تمام گهڻو بهادر هوندو آهي. جنهن انسان ۾ بهيميت مضبوط هوندي آهي، تنهن ۾ پڻ اهڙي قسم جون صفتون هونديون آهن.
2- ٻيو درجو، ڪن ۾ بهيميت جو اثر نهايت ڪمزور هوندو آهي. جيئن خصي حيوان يا جيڪو بک ۽ اڃ ۾ پليو هجي، سندس جسم ننڍڙو ۽ ڪمزور هجي، آواز سنهڙو هجي، حملي ڪرڻ ۾ پڻ ڪمزور هجي، دل جو ڪمزور، بزدل، بي همٿ، ٻين جي مقابلي ۾ غلبي ۽ فتح جي کيس ڪابه پرواهه نه هجي وغيره. اهڙيءَ طرح جنهن انسان ۾ ٻئي درجي جي بهيميت هوندي، ان ۾ پڻ هن درجي جون وصفون هونديون آهن.