ڏاهپ / اخلاقيات

شرح حُجة الله البالغه

سنڌ سلامت ڊجيٽل بوڪ ايڊيشن سلسلي جو نئون ڪتاب شاهه ولي الله رحه جو ”شرح حجة الله البالغه“ اوهان اڳيان حاضر آهي. ڪتاب جو ليکڪ مولانا عبيد الله سنڌي آهي ۽ سنڌيڪار مولانا محمد انس راڄپر صاحب آهي. امام شاهه ولي اللهؓ، اسلامي دنيا جو يگانو عالم هو، جنهن سماجي زندگي ۽ اقتصاديات جي بدلجندڙ انواع کي خدا جو شان قرار ڏنو ۽ ان پسمنظر ۾ شريعت جي حڪمن جا اسرار ۽ حڪمتون نروار ڪيون. سندس جڳ مشهور ڪتاب ”حجة الله البالغه“ کي ان سلسلي ۾ اسلامي دنيا جي علمي حلقن ۾ بيحد مقبوليت حاصل رهي آهي. امام انقلاب مولانا عبيدالله سنڌي، شاهه ولي اللهؓ جي فڪر جو وڏو شارح رهيو آهي، تنهن حجة الله البالغه جي شرح پڻ لکي هئي. هي ڪتاب ان شرح جو سنڌي ترجمو آهي.
Title Cover of book شرح حُجة الله البالغه

1-انساني نفس جو فيصلو

وڏي محنت سان حاصل ڪيل انسان جي عملن ۽ اخلاقن بابت جيڪڏهن انساني نفس جون ملڪوتي قوتون اهو فيصلو ڪن ته اُهي عمل ۽ اخلاق سندن مناسب ناهن، ته اهو فيصلو ندامت،حسرت ۽ درد جي شڪل اختيار ڪري وٺندو آهي. ۽ ڪڏهن ڪڏهن ان فيصلي ۾ جيڪڏهن وڌيڪ قوت هوندي آهي، ته اهڙا (ندامت حسرت ۽ درد جا) واقعا خواب ۾ به نظر اچڻ لڳندا آهن. جيڪڏهن فيصلي ۾ اڃا به وڌيڪ قوت هوندي آهي ته فيصلي جي مطابق خارجي اسباب جمع ٿي ويندا آهن، جنهن کان پوءِ خواب ۾ نظر ايندڙ واقعن سان کيس جاڳ ۾ منهن ڏيڻو پوندو آهي. انهن خواب يا جاڳ وارن واقعن ۾ کيس ائين ڏسڻ ۾ ايندو آهي جيئن ڪو کيس تڪليف پهچائي رهيو هجي يا سندس بيعزتي ڪندو هجي (يعني سندس عزت ۽ وقار مجروح ٿيندو آهي) يا ائين محسوس ڪندو آهي ته اڳتي لاءِ کيس ڌمڪيون ملي رهيون آهن. ڪن انسانن ۾ ملڪيت جي قوت وڌيڪ هوندي آهي، ان صورت ۾ اهڙن ماڻهن کي سندن عملن خلاف جڏهن الهام ٿيڻ شروع ٿيندو آهي ته کين فرشتا نظر ايندا آهن ۽ اهي ساڻن اهڙيون ڳالهيون ڪندا آهن جن سان سندن غلطيءَ تي کين پوري تنبيهه ٿي ويندي آهي. ان الهام ۾ ڪو الڳ قاعدو اختيار نه ڪيو ويندو آهي. انساني نوع جي اها طبعي تقاضا آهي ته جڏهن ڪو ڪم سندس لاءِ ضروري هجي ته کيس فرشتن جي زبان سان ان بابت ڄاڻ ڏني وڃي. شرط ان ۾ صرف اهو آهي ته سندس ملڪيت اهڙي هئڻ گهرجي جيڪا فرشتن جي الهام کي برداشت ڪري سگهندي هجي. قرآن شريف جي هن آيت ۾ ان ڳالهه ڏانهن اشارو آهي:
بَلٰی مَنۡ کَسَبَ سَیِّئَۃً وَّ اَحَاطَتۡ بِہٖ خَطِیۡٓــَٔتُہٗ فَاُولٰٓئِکَ اَصۡحٰبُ النَّارِ ۚ ہُمۡ فِیۡہَا خٰلِدُوۡنَ ﴿۸۱﴾
(البقره: 81)
(جيڪي ماڻهو گناهه ڪندا ۽ سندن گناهه کين هر طرف کان گهيري وٺندا، ته اهي ماڻهو جهنم ۾ ويندا ۽ ان ۾ هميشه رهندا.)