ڏاهپ / اخلاقيات

شرح حُجة الله البالغه

سنڌ سلامت ڊجيٽل بوڪ ايڊيشن سلسلي جو نئون ڪتاب شاهه ولي الله رحه جو ”شرح حجة الله البالغه“ اوهان اڳيان حاضر آهي. ڪتاب جو ليکڪ مولانا عبيد الله سنڌي آهي ۽ سنڌيڪار مولانا محمد انس راڄپر صاحب آهي. امام شاهه ولي اللهؓ، اسلامي دنيا جو يگانو عالم هو، جنهن سماجي زندگي ۽ اقتصاديات جي بدلجندڙ انواع کي خدا جو شان قرار ڏنو ۽ ان پسمنظر ۾ شريعت جي حڪمن جا اسرار ۽ حڪمتون نروار ڪيون. سندس جڳ مشهور ڪتاب ”حجة الله البالغه“ کي ان سلسلي ۾ اسلامي دنيا جي علمي حلقن ۾ بيحد مقبوليت حاصل رهي آهي. امام انقلاب مولانا عبيدالله سنڌي، شاهه ولي اللهؓ جي فڪر جو وڏو شارح رهيو آهي، تنهن حجة الله البالغه جي شرح پڻ لکي هئي. هي ڪتاب ان شرح جو سنڌي ترجمو آهي.
Title Cover of book شرح حُجة الله البالغه

عملن جي پيدائش

اسان جو اهو چوڻ ته ”عمل ۽ اخلاق روح مان نڪرندا آهن.“ ان جي حڪمت اها ساڳي آهي جيڪا توهان ڄاڻي چڪا آهيو ته انساني ملڪيت ۽ بهيميت ۽ انهن جا پاڻ ۾ ملڻ جا مختلف رنگ ۽ اثر، جن سان انساني جبلت جا قسم جڙن ٿا ۽ هر هڪ قسم جون الڳ الڳ خصوصيتون ٿين ٿيون. مزاج طبعي جو غلبو، ملائڪن يا شيطانن جي اثر کان متاثر ٿيڻ ۽ ان قسم جا جيڪي به سبب، عمل ۽ اخلاق پيدا ڪرڻ ۾ اثرانداز ٿي سگهن ٿا، اهي سڀ جو سڀ ان جبلت مطابق هوندا آهن جيڪا انسان جي طبيعت ۾ امانت رکي وئي آهي. ان تحت اهو چوڻ بلڪل صحيح ٿيندو ته سمورن عملن ۽ اخلاقن جو اصل بنياد انساني جبلت آهي، جيڪا ڪڏهن ڪنهن واسطي سان ڪم ڪندي آهي، ڪڏهن بنا ڪنهن واسطي جي. هڪ کدڙي ٻار جو توهان مثال وٺو، اهو منڍ کان ئي ڍرو ۽ ڪمزور مزاج جو هوندو آهي. نفسيات جو ڄاڻو ماڻهو ان جي طبيعت ڏسي ئي اندازو لڳائي وٺندو ته جيڪڏهن هيءُ ان ئي مزاج هيٺ جوان ٿيو ته عورتن واريون خصلتون ۽ عادتون اختيار ڪندو ۽ انهن جهڙي صورت ۽ انهن جهڙيون رسمون اختيار ڪري وٺندو. اهڙيءَ طرح ڊاڪٽر به اندازو ڪري سگهندو آهي ته هيءُ ٻار جوان ٿيڻ تائين جيڪڏهن ڪنهن عارضي جو شڪار نه ٿيو ته وڏو جانٺو ۽ مضبوط جوان ٿيندو يا ڪمزور ٿيندو. اهي اندازا ان ڪري صحيح نڪرندا آهن جو اهڙي قسم جي سمورين شين جو سرچشمو ۽ بنياد جبلت ۽ فطرت هوندي آهي جيڪا ڪڏهن بدلبي ناهي، ان ڪري طبيب ۽ نفسيات جا ماهر (Psychalogists) جيڪو اندازو لڳائيندا آهن، سو عمومن ٺيڪ نڪرندو آهي.