ڏاهپ / اخلاقيات

شرح حُجة الله البالغه

سنڌ سلامت ڊجيٽل بوڪ ايڊيشن سلسلي جو نئون ڪتاب شاهه ولي الله رحه جو ”شرح حجة الله البالغه“ اوهان اڳيان حاضر آهي. ڪتاب جو ليکڪ مولانا عبيد الله سنڌي آهي ۽ سنڌيڪار مولانا محمد انس راڄپر صاحب آهي. امام شاهه ولي اللهؓ، اسلامي دنيا جو يگانو عالم هو، جنهن سماجي زندگي ۽ اقتصاديات جي بدلجندڙ انواع کي خدا جو شان قرار ڏنو ۽ ان پسمنظر ۾ شريعت جي حڪمن جا اسرار ۽ حڪمتون نروار ڪيون. سندس جڳ مشهور ڪتاب ”حجة الله البالغه“ کي ان سلسلي ۾ اسلامي دنيا جي علمي حلقن ۾ بيحد مقبوليت حاصل رهي آهي. امام انقلاب مولانا عبيدالله سنڌي، شاهه ولي اللهؓ جي فڪر جو وڏو شارح رهيو آهي، تنهن حجة الله البالغه جي شرح پڻ لکي هئي. هي ڪتاب ان شرح جو سنڌي ترجمو آهي.
Title Cover of book شرح حُجة الله البالغه

“ظلوم” ۽ “جهول” جي معنيٰ

ان طرح سوچڻ کان پوءِ قرآن جي هيءَ آيت: ”انہ کان ظلوماً جھولا“. هڪ قسم جي حڪمت ۽ فلاسافي ٻڌائيندڙ آيت ٿي پوندي. ڇاڪاڻ ته ”ظالم“ اهو شخص ٿيندو آهي جنهن ۾ انصاف ۽ عدل قائم ڪرڻ جي صلاحيت هجي پر پوءِ به انصاف نه ڪري ۽ ”جاهل“ ان کي چوندا آهن جنهن وٽ علم نه هجي پر علم حاصل ڪرڻ جي صلاحيت ان ۾ هجي. انسان کان سواءِ جيتريون به مخلوقات آهن، اهي ٻن قسمن ۾ ورهائجن ٿيون: هڪڙيون مخلوقات اُهي آهن جيڪي عالم به آهن ۽ عادل به آهن، انهن ڏانهن ظلم ۽ جهالت جي نسبت ڪري ئي نه ٿي سگهجي، جيئن ملائڪ. ٻيون مخلوقات اُهي آهن جن وٽ نه علم آهي نه ڪي عدالت ۽ نه انصاف، نه ئي اهي ان کي حاصل ڪري ٿيون سگهن، جيئن حيوانات وغيره. عدل ۽ انصاف قائم ڪرڻ جي ذميواري ته ان کي قبول ڪرڻ گهرجي جيڪو علم ۽ عدل حاصل ڪرڻ جي صلاحيت رکندو هجي. جيتوڻيڪ هو فوري طور عالم يا عادل نه ئي هجي پر ان ۾ علم ۽ عدل جي صلاحيت ضرور هجي. اهڙي مخلوقات انسان کان سواءِ ٻي ڪابه ناهي. ۽ قرآن ۾ جيڪو چيو ويو آهي ته ”جيئن منافقن ۽ مشرڪن کي عذاب ٿئي.“ اهو امانت کي قبول ڪرڻ جو نتيجو ٿيندو. (يعني آيت ۾ جيڪو ”لام“ آهي اهو عاقبت ۽ نتيجي جي لاءِ استعمال ڪيو ويو آهي ته هن امانت کان پوءِ جيڪو نفاق ۽ بغاوت ڪندو ان لاءِ عذاب آهي ۽ جيڪو اطاعت ۽ فرمانبرداري ڪندو ان لاءِ ثواب آهي.)